آزادی فردی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی

مقدمه

در مفهوم حقوق سیاسی، آزادی فردی یعنی داشتن حق اختیار، مستقل و مختار بودن شخص در گزیش اعمال و رفتار خود. صرف نظر از عوامل مختلفی که ممکن است در گزینش و انتخاب انسان دخالت داشته باشد به طور ساده، انسان این احساس را دارد که می‌خواهد در مورد اعتقادات، رفتار و گفتار خود تصمیم گرفته و عمل کند و مجبور به اطاعت از دیگران نباشد. اصل وجود چنین احساسی ارزشمند است و از وجوه تمایزات بین او و دیگر موجودات است. قرآن کریم داشتن چنین حق گزینش را برای انسان به رسمیت می‌شناسد. البته همین را هم دلیل بر مسئول بودن او می‌داند ﴿إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا﴾^[۱]. از این آیه این پیام به دست می‌آید که انسان حق گزینش بین خوبی و بدی را دارد و می‌تواند یکی را انتخاب کند و این یعنی آزادی فردی در حکومت اسلامی به عنوان یک قانون پذیرفته شده است. انسان در حکومت اسلامی در محدوده خصوصی خود کاملاً آزاد و مستقل است هر چند عملی را که انجام می‌دهد قبیح و ناپسند باشد و عامل آن نیز مستحق عذاب اخروی خواهد بود.

اسلام آن قدر برای حریم خصوصی احترام قائل است که اجازه سوء ظن هم به دیگران نمی‌دهد و آن را بسیار نکوهش می‌کند. قرآن کریم در این زمینه می‌فرماید: ﴿إِذْ تَلَقَّوْنَهُ بِأَلْسِنَتِكُمْ وَتَقُولُونَ بِأَفْوَاهِكُمْ مَا لَيْسَ لَكُمْ بِهِ عِلْمٌ وَتَحْسَبُونَهُ هَيِّنًا وَهُوَ عِنْدَ اللَّهِ عَظِيمٌ﴾^[۲]. اسلام در عین آزاد گذاشتن فرد به دو مورد مهم توجه دارد؛ نخست آن‌که آزادی موجب رشد او گردد نه افول، دوم در جهت مصالح جامعه باشد. امام خمینی معتقدند امری که در رشد انسان مؤثر است آزاد است. آن چیزی که موجب تباه انسان می‌شود، مانند قمار و شراب و فحشا ممنوع است و باید جلوگیری شود^[۳].^[۴]

منابع

حسن‌زاده، علی، مقاله «آزادی اسلامی»، منظومه فکری امام خمینی

پانویس

↑ «ما به او راه را نشان داده‌ایم خواه سپاسگزار باشد یا ناسپاس» سوره انسان، آیه ۳.
↑ «آنگاه که آن را از زبان هم فرا می‌گرفتید و چیزی را که به آن دانشی نداشتید دهان به دهان می‌گفتید و آن را آسان می‌انگاشتید در حالی که آن نزد خداوند سترگ بود» سوره نور، آیه ۱۵.
↑ صحیفه امام، ج۱۰، ص۱۸۸.
↑ حسن‌زاده، علی، مقاله «آزادی اسلامی»، منظومه فکری امام خمینی، ص ۷۹۸.

[1] «ما به او راه را نشان داده‌ایم خواه سپاسگزار باشد یا ناسپاس» سوره انسان، آیه ۳.

[2] «آنگاه که آن را از زبان هم فرا می‌گرفتید و چیزی را که به آن دانشی نداشتید دهان به دهان می‌گفتید و آن را آسان می‌انگاشتید در حالی که آن نزد خداوند سترگ بود» سوره نور، آیه ۱۵.

[3] صحیفه امام، ج۱۰، ص۱۸۸.

[4] حسن‌زاده، علی، مقاله «آزادی اسلامی»، منظومه فکری امام خمینی، ص ۷۹۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]