ایاس بن سهل جهنی
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
وی از تیره جهینه از قبیله قضاعه است[۱]. براساس برخی گزارش‌های تاریخی، او را بدان سبب که با انصار هم‌پیمان بود[۲]، در شمار انصار مدینه آورده‌اند[۳]، اما چنان که از روایات نقل شده از او پیداست، وی پسر سهل بن سعد ساعدی، صحابی مشهور و خود انصاری است. به گفته ابونعیم[۴]، ابن منده او را در شمار صحابه آورده، ولی ابونعیم او را تابعی می‌داند و با نقل روایتی از او درباره حب و بغض برای خداوند که از معاذ نقل کرده است، بر تابعی بودنش استدلال می‌کند. ذهبی[۵] نیز با عبارت "عِدادهُ في أهل المدینة و کأنَّه تابعیٌ"؛ تابعی بودن او را ترجیح داده است. برخی به استناد روایتی دیگر از ایاس، او را صحابی دانسته‌اند. براساس این روایت، ابوحازم نزد ایاس بن سهل در مسجد بنی ساعده رفت و ایاس به ابوحازم گفت: نزد من بیا تا از رسول خدا (ص) برایت حدیث نقل کنم[۶]. ابن حجر[۷] هر دو روایت را مخدوش می‌داند. به نظر وی، اسناد روایت نخست - روایت حب و بغض برای خداوند - منقطع است و در روایت دوم نیز محمد بن ابراهیم قرار دارد که از ضعفاست. برخی منابع، متن حدیث را آورده‌اند که درباره ارزش مجلس ذکر خداوند است [۸].
به علاوه، بیشتر منابع، روایت یاد شده را با اندکی تفاوت از ابوایاس بن سهل انصاری از پدرش (سهل بن سعد ساعدی)[۹] یا سهل بن سعد ساعدی[۱۰] یا ایاس بن سهل انصاری[۱۱] و یا عباس بن سهل انصاری از پدرش[۱۲] نقل کرده‌اند که نشان می‌دهد این روایت از طُرق مختلف از سهل بن سعد ساعدی نقل شده است که بدین ترتیب نمی‌توان صحابی بودن ایاس را ثابت کرد. در اصل، در این روایت آمده است که ایاس به ابوحازم گفت: نزد من بیا تا به نقل از پدرم از رسول خدا (ص) برایت روایت نقل کنم؛ در حالی که در برخی روایات، «از پدرم» افتاده و تصور می‌شود ایاس به طور مستقیم از رسول خدا (ص) روایت نقل کرده است. بنابراین، باید وی را تابعی دانست.[۱۳]
منابع
پانویس
- ↑ ابن حزم، ص۴۴۴ و ۴۸۶.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۳۱۱.
- ↑ ابونعیم، ج۱، ص۲۹۵؛ ابن اثیر، ج۱، ص۳۳۷.
- ↑ ابونعیم، ج۱، ص۲۹۵.
- ↑ ذهبی، ج۱، ص۳۹.
- ↑ ابونعیم، ج۱، ص۲۹۵.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۳۱۱.
- ↑ ابن اثیر، ج۶، ص۲۱ و ۲۲ و ج۲، ص۵۶۸.
- ↑ ابن ابی عاصم، ج۴، ص۲۱۴؛ ابن حجر، ج۷، ص۲۲.
- ↑ طبرانی، اوسط، ج۸، ص۳۴۹.
- ↑ ابن حبان، ج۴، ص۳۶؛ طبرانی، کبیر، ج۶، ص۱۰۳.
- ↑ عبدالرزاق صنعانی، ج۱، ص۵۳۰؛ طبرانی، کبیر، ج۶، ص۱۲۹.
- ↑ خانجانی، قاسم، مقاله «ایاس بن سهل جهنی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص:۱۸۲.