بکر بن جبله کلبی
بکر بن جبله کلبی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: بکر بن جبله کلبی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
نامش عبد عمرو بن جبله، منتسب به قبیله کلب، ساکن جزیره، از قبایل یمنی است [۱]. برخی نام پدر او را «جبل» نوشته‌اند[۲] که شکل ساده شده (مرخم) جبله است، و گروهی بر آن عبد افزوده و «عبد جبل» گفته‌اند[۳] که چنین اضافه‌ای، قرینه‌سازی براساس نام فرزندش است. گفته شده رسول خدا نام وی را که «عبد عمرو» بود، تغییر داد. ابن حجر[۴] برای توجیه این تغییر گفته که پیامبر، چنین نام‌های شرک‌آلودی را برنمی‌تابید؛ پس باید آن را تغییر داده باشد. وی در ادامه گفته که احتمالا تغییر از سوی رسول خدا (ص) تنها با برداشتن واژه «عبد» از ابتدای نام او بوده است. ابن حجر[۵] در جای دیگر به نقل از ابن کلبی گفته است که رسول خدا (ص) نام وی را به بکر تغییر داد، اما ابن کلبی[۶] تنها گفته نام «عبد عمرو»، بکر بن جبله است و به تغییر نام از سوی حضرت اشاره نکرده است؛ به ویژه که گفته شده پیش از پذیرش اسلام، از سوی بتی به وی بکر بن جبله خطاب شده است.
پذیرش اسلام وی را بدین گونه گفته‌اند که او و عده‌ای دیگر بتی به نام «عمره»[۷] را پاس می‌داشتند. روزی که آنان از کنار بت می‌گذشتند، شنیدند که می‌‌گفت: ای بکر بن جبله، آیا محمد را می‌شناسی[۸]. وی پس از این حادثه نزد رسول خدا (ص) آمد. ابن سعد[۹] در یاد از «وفد کلب» گفته است که بکر بن جبله و عاصم مردانی از بنی رقاش، نزد رسول خدا (ص) آمدند و اسلام را پذیرفتند. بکر بن جبله گوید: رسول خدا (ص) فرمود: «من رسول امی راستگوی پاک نهادم، وای بر کسی که مرا تکذیب کند، و خیر برای کسی که مرا پناه و یاری دهد و به من ایمان آورد. عبد عمر و پس از پذیرش اسلام چنین سرود:
| اجبت رسول الله از جاء بالهدی | و اصبح بعد الجحد بالله أوجرا | |
| و آمنت بالله العلی مکائه | و اصبح للاوثان ما عشت منکرا |
- چون رسول خدا برای هدایت آمد، دعوتش را پذیرا شدم و پس از انکار وجود خدا، اکنون به او پناه میبرم. اینک به خدای بلندمرتبه ایمان آوردم و تا هنگامی که زنده باشم، بت‌ها را ناشایسته می‌‌دانم[۱۰].
ابن عساکر[۱۱] گفته که ابن سعد شرح حال وی را در طبقه چهارم صحابه آورده، اما نقل این مطلب به احتمال از بخش‌های چاپ نشده طبقات صورت گرفته است؛ زیرا در چاپ رایج طبقات (چاپ عبدالقادر عطا) این مطلب موجود نیست. سعید بن ابرش کلبی از فرزندان اوست که یکی از امرای دولت اموی بود[۱۲][۱۳]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ نسب کامل وی را بنگرید: این اثیر، ج۱، ص۴۱۰.
- ↑ ابونعیم، ج۱، ص۴۲۰.
- ↑ ابن ماکولا، ج۲، ص۴۸؛ ابن حجر، ج۴، ص۳۱۵.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۳۱۵.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۴۵۱.
- ↑ ابن کلبی، ج۲، ص۳۶۰.
- ↑ نام بت در ابن اثیر [ج۱، ص۴۱۰] «عتر» و در ابن حجر [ج۱، ص۴۵۱] «غیر» آمده است. هر دو نام اشتباه به نظر می‌رسد و منشأ آن، اشتباه شدن نام بت با عمل اعتیره» است، که قربانی کردن برای بت بود؛ هرچند زبیدی [ج۳، ص۳۸۰]، از بتی با نام عتر نام می‌برد، اما از چنین بتی در اصنام این کلبی باد نشده است.
- ↑ ابن شهر آشوب، ج۱، ص۷۸؛ ابن اثیر، ج۱، ص۴۱۰؛ مجلسی، ج۱۸، ص۹۵.
- ↑ ابن سعد، ج۱، ص۲۵۲.
- ↑ ابن سعد، ج۱، ص۲۵۲؛ شامی، ج۶، ص۴۰۱؛ مرزبانی شعر وی را آورده است، ابن حجر، ج۱، ص۴۵۱.
- ↑ ابن عساکر، ج۷، ص۲۹۸.
- ↑ ابن کلبی، ج۲، ص۳۶۰.
- ↑ داداش‌نژاد، منصور، مقاله «بکر بن امیه ضمری»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص:۲۵۹.