زندقه در فقه اسلامی

زندیق به کافری گفته می‌شود که کفر خود را پنهان و به اسلام تظاهر می‌کند، همچنین به معنای کسی است که به شریعتی معتقد نیست و قائل به قدیم بودن عالم است. درباره عدم پذیرش توبه و وجوب قتل وی ادعای اجماع شده است.

مقدمه

زندیق، کافری را گویند که کفر خود را پنهان و به اسلام تظاهر می‌کند و نیز به معنای کسی که به شریعتی معتقد نیست و قائل به قدیم بودن عالم است، آمده است؛ چنان که به برخی اصناف کفّار ـ همچون: ثنویه ـ اطلاق شده است^[۱].

از آن در "باب حدود" سخن گفته‏‌اند. مخاطب قرار دادن کسی با لفظی که در عرف یا به حسب وضع لغوی در قذف به کار نمی‌‏رود، لکن موجب اذیت و آزار مخاطب می‏‌گردد ـ مانند: زندیق ـ موجب ثبوت تعزیر بر گوینده است^[۲].

در عدم پذیرش توبه و وجوب کشتن زندیق ـ به معنای نخست ـ اختلاف است^[۳]. بر عدم پذیرش توبه و وجوب قتل وی ادعای اجماع شده است^[۴]. برخی گفته‌‏اند: زندیق محکوم به حکم مرتد است. بنابراین، اگر مرد و مرتد فطری باشد، به قول مشهور، توبه‏‌‌اش پذیرفته نیست و کشته می‏‌شود و اگر مرتد ملّی باشد، پس از استتابه و خودداری از توبه به قتل می‏‌رسد؛ اما اگر زن باشد در هر دو صورت ـ فطری و ملّی ـ کشته نمی‏‌شود^[۵].^[۶]

منابع

هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت

پانویس

↑ تحریر الأحکام، ج۵، ص۵۶؛ کشف اللثام، ج۱۰، ص۵۲۲ ـ ۵۲۳؛ مجمع البحرین، واژه «زندق».
↑ کشف اللثام، ج۱۰، ص۵۲۰ ـ ۵۲۲.
↑ المبسوط، ج۷، ص۲۸۲؛ قواعد الأحکام، ج۳، ص۵۷۶.
↑ الخلاف، ج۵، ص۳۵۲ ـ ۳۵۳؛ کتاب السرائر، ج۲، ص۷۰۷.
↑ الجامع للشرائع، ص۵۶۸.
↑ ر. ک: هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۴، ص۳۰۳-۳۰۴.

[1] تحریر الأحکام، ج۵، ص۵۶؛ کشف اللثام، ج۱۰، ص۵۲۲ ـ ۵۲۳؛ مجمع البحرین، واژه «زندق».

[2] کشف اللثام، ج۱۰، ص۵۲۰ ـ ۵۲۲.

[3] المبسوط، ج۷، ص۲۸۲؛ قواعد الأحکام، ج۳، ص۵۷۶.

[4] الخلاف، ج۵، ص۳۵۲ ـ ۳۵۳؛ کتاب السرائر، ج۲، ص۷۰۷.

[5] الجامع للشرائع، ص۵۶۸.

[6] ر. ک: هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۴، ص۳۰۳-۳۰۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]