شمایل امام علی علیه‌السلام

شمایل امام علی علیه‌السلام از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: شمایل علی در قرآن - شمایل علی در حدیث - شمایل علی در کلام اسلامی - پرسش‌های مرتبط

• شمایل به معنای خلق‌وخوی و خصوصیات چهره و اندام و سیمای ظاهری هرکس است.

مقدمه

• دربارۀ امیر المؤمنین و شمایل او در روایات و تواریخ، نکاتی آمده است. از جمله اینکه: علی (ع) چهارشانه بود و نسبتا کوتاه قد و کمی فربه. چهره‌اش زیبا و صورتش همچون ماه تابان بود، رنگ چهره‌اش گندمگون بود، چشمانی سیاه و درشت داشت، جلوی سرش مو نداشت (اصلع) و موهای اطراف سرش تا لالۀ گوش می‌رسید. گردنش نقره‌گون، محاسنش پرپشت، میان دو شانه‌اش پهن، کف دستانش پرگوشت، عضلات بازو و ساعدش سطبر، سینه‌اش فراخ و استخوان‌های مفاصلش درشت بود. هنگام راه رفتن متمایل به جلو بود و هنگام رفتن به جنگ، هروله می‌کرد. همچون شیر غرّان بود، اغلب خنده‌رو بود، محاسن سفیدش را رنگ نمی‌زد. در سینه‌اش تا ناف، خطّی از مو بود، شجاعت و قدرتی فوق‌العاده داشت، بازوی هرکس را می‌گرفت و می‌فشرد، نفسش بند می‌آمد. شمایل به تصویری که از آن حضرت براساس ویژگی‌های مطرح شده در روایات نقاشی و ترسیم شده نیز گفته می‌شود. شمایل‌ساز و شمایل‌گردان به کسی گفته می‌شود که تصویر بزرگان دین را نقاشی می‌کند، یا آنها را قاب کرده و در معرض تماشای دیگران قرار می‌دهد. شمایل امیر المؤمنین (ع) هرچند که تصویر واقعی آن حضرت نیست، بلکه نقّاشان براساس ذوق خویش و با استناد به شواهد روایی کشیده‌اند، امّا چون منتسب به آن امام است، از دیرباز مورد علاقۀ شیعیان بوده و آن را در خانه‌ها، مغازه‌ها، زورخانه‌ها نصب می‌کردند. شمایل‌نگاری در فرهنگ ایرانی سابقه‌ای دیرینه دارد که براساس مفاهیم و مضامین برگرفته از روایات مذهبی و مناقب شیعی، شکل گرفته و شمایل اهل بیت (ع) و صحنه‌های تاریخی آنان را بر روی کتیبه‌ها، کاشیها، فلز و پرده و دیوار ترسیم می‌کردند..

منابع

• محدثی، جواد، فرهنگ غدیر