ابومعن
ابومعن از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابومعن در تراجم و رجال - ابومعن در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
مسلم و مُطَیَّن (محمد بن عبدالله حضرمی) او را در شمار صحابه آورده و روایت او را چنین نقل کرده‌اند که ابومعن گفت: رسول خدا (ص) به ما امر کرد در مساجد خویش اجتماع کنیم. گروهی دیگر نیز با ما در مسجد جمع شدند و ما در پیش مردم بودیم. یکی از ما به سخن بلیغ مطلبی گفت و رسول خدا (ص) فرمود: "برخی از سخن‌ها سحرگونه است"[۱]، ابن شاهین (ظاهراً در کتاب الصحابه خود) این روایت را به سند خود نقل کرده، با این تفاوت که راوی، نام ابومعن را یزید بن معن یا معن بن یزید آورده است[۲]. منابع دیگر از جمله بخاری[۳] این روایت را به نقل از ابویزید یا معن بن یزید نقل کرده‌اند که هر دو یک نفرند. با توجه به این دو مطلب، معلوم می‌شود یزید بن معن که ابن شاهین آورده، اشتباه است و راوی در ضبط و نقل نام ابو معن اشتباه کرده است. در اصل این شخص کسی جز یزید بن اخنس نیست که کنیه‌اش ابو معن است. فرزند او یعنی معن بن یزید بن اخنس نیز فرد کاملاً شناخته شده‌ای است؛ چنان که روایت بالا نیز در منابع حدیثی، به نقل از او آمده است [۴]. ابن عبدالبر[۵] نقل کنیة ابو معن را از سوی راوی غلط پنداشته و صحیح آن را معن بن یزید دانسته است که ناشی از خلط پدر و پسر و ناصواب به نظر می‌رسد.
بغوی و ابن شاهین، یزید پدر معن را کسی جز یزید بن اخنس دانسته‌اند[۶]. احمد بن حنبل[۷] روایت فوق را با تفصیل بیشتری آورده و آنجا تنها معن بن یزید یا ابومعن آمده است. ابن حجر[۸] می‌گوید: کنیه معن بن یزید بن اخنس ابو ثور است، ولی بنا بر مشهور از جمله خود ابن حجر[۹]، کنیه معن، ابویزید، و ابومعن، کنیه یزید بن اخنس است[۱۰]. بنابراین، حدیث، یا از معن است، چنان که بیشتر منابع این گونه نقل کرده‌اند. یا از پدرش یزید. به نظر می‌رسد علت تشکیک در اینکه راوی اصلی معن است یا پدرش، حضور هر دو اینها به همراه مجدشان اخنس در محضر پیامبر و مسلمان شدن آنان بوده است[۱۱]. بغوی و دیگران، بین یزید بن اخنس و یزید والد معن تفاوت قایل شده‌اند[۱۲]. ولی غالب صحابه‌نگاران، اتحاد آن دو را پذیرفته‌اند [۱۳]. با توجه به تمام این مطالب، دلیلی ندارد که ابن حجر، ابو معن یزید بن اخنس را غیر از ابو معن آخر بداند.[۱۴]
منابع
پانویس
- ↑ « وَ إِنَّ مِنَ اَلْبَيَانِ لَسِحْراً»؛ ابونعیم، ج۶، ص۳۰۳۵؛ ابن اثیر، ج۶، ص۲۹۰؛ ابن حجر، ج۷، ص۳۱۵.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۳۱۵.
- ↑ بخاری، ج۴، ص۱۰۶.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۳۷۸.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۴، ص۳۲۴.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۶، ص۵۳۲ ذیل یزید والد معن.
- ↑ احمد بن حنبل، ج۳، ص۴۷۰.
- ↑ فتح، ج۳، ص۲۳۱.
- ↑ الاصابه، ج۷، ص۳۷۸.
- ↑ ابن سعد، ج۴، ص۳۷۴.
- ↑ احمد بن حنبل، ج۳، ص۴۷۰.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۶، ص۵۳۲.
- ↑ ابن حجر، فتح، ج۳، ص۲۳۲.
- ↑ هدایت‌پناه، محمد رضا، مقاله «ابومعن»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۵۲۵-۵۲۶.