داوود بن ابی‌هند قشیری سرخسی بصری در تاریخ اسلامی

آشنایی اجمالی

ابومحمد یا ابوبکر بن ابی هند بن عذافر قشیری سرخسی، خراسانی و اهل سرخس است. ذهبی، زادگاه وی را مرور می‌داند ولی شوشتری او را اهل سرخس معرفی می‌کند. چون مدتی در بصره اقامت داشته، به بصری نیز شهرت یافته است^[۱].

نام پدر وی، دینار بن عذافر معروف به ابی هند است. او مولای زنی از قشیر به نام بحیره بنت ضمره بود و نام جد او بنابر قول مشهور (عذافر) است. اشتهار داوود به قشیری از ولای عتق پدر او سرچشمه می‌گیرد. داوود از طریق خیاطی یا فروش خز زندگی می‌کرد. او اهل ورع و تقوا بود و چهل سال، پنهان از دیگران روزه می‌گرفت؛ بدین ترتیب که هنگام خروج از خانه، با تظاهر به نداشتن روزه و به قصد کتمان آن، غذای خود را بر می‌داشت و دنبال کسب بیرون می‌رفت و آن را بین راه صدقه می‌داد و شب هنگام به خانه باز می‌گشت و افطار می‌کرد.

محمد بن ابی عدی از داوود نقل کرده است که روزی داوود به ما روی کرد و گفت: ای جوان‌ها! برایتان مطلبی را خبر می‌دهم که شاید برای برخی مفید باشد. خردسال که بودم به بازار می‌رفتم. هنگام بازگشت به منزل با خود شرط می‌کردم که تا رسیدن به فلان مکان، ذکر خدای تعالی بگویم و چون به آن مکان می‌رسیدم تا مکان بعدی همین کار را تکرار می‌کردم تا آنکه به منزل می‌رسیدم^[۲].^[۳]

خدمات

شیخ طوسی در رجالش، داوود را از اصحاب امام باقر(ع) ذکر کرده است. مامقانی نیز اظهار می‌دارد که وی باید امامی مذهب باشد. مؤلف الذریعه و أعیان الشیعه او را امامی مذهب دانسته^[۴] و به تشیع او تصریح کرده‌اند.

از تفسیر او معروف به تفسیر ابن ابی هند^[۵] اثری نمانده است. او فقیهی کامل بود. حماد بن زید در این باره می‌گوید: احدی را در فقه برتر از داوود ندیدم. او در زمان حسن بصری فتوا می‌داد که نشان دهنده جایگاه علمی او در دوران جوانی است.

علمای اهل سنت، داوود را از راویان موثق به شمار می‌آورند. علامه امینی نیز وی را فردی دانسته است که همگان در ثقه بودنش اتفاق نظر دارند^[۶].

شیخ طوسی در کتاب رجال خود، او را در شمار اصحاب امام باقر(ع) ذکر کرده است^[۷].

داوود سرانجام در سال ۱۴۰ه‍.ق در راه مکه مکرمه درگذشت.^[۸]

منابع

قریشی، سید حسن، اصحاب ایرانی ائمه اطهار

پانویس

↑ طوسی، رجال، ص۱۲۰؛ معجم الرجال، ج۲، ص۲۷۹؛ دایرة المعارف، تشیع ج۷، ص۴۳۵؛ راویان مشترک، ج۱، ص۲۹۷.
↑ راویان مشترک، ج۱، ص۲۹۷.
↑ قریشی، سید حسن، اصحاب ایرانی ائمه اطهار، ص 115- 116.
↑ الذریعه، ج۴، ص۲۴۰؛ اعیان الشیعه، ج۶، ص۳۶۶.
↑ ابن ندیم، فهرست، ص۳۶.
↑ الغدیر، ج۸، ص۳۱۸.
↑ طوسی، رجال، ص۱۲۰.
↑ قریشی، سید حسن، اصحاب ایرانی ائمه اطهار، ص 116.

[1] طوسی، رجال، ص۱۲۰؛ معجم الرجال، ج۲، ص۲۷۹؛ دایرة المعارف، تشیع ج۷، ص۴۳۵؛ راویان مشترک، ج۱، ص۲۹۷.

[2] راویان مشترک، ج۱، ص۲۹۷.

[3] قریشی، سید حسن، اصحاب ایرانی ائمه اطهار، ص 115- 116.

[4] الذریعه، ج۴، ص۲۴۰؛ اعیان الشیعه، ج۶، ص۳۶۶.

[5] ابن ندیم، فهرست، ص۳۶.

[6] الغدیر، ج۸، ص۳۱۸.

[7] طوسی، رجال، ص۱۲۰.

[8] قریشی، سید حسن، اصحاب ایرانی ائمه اطهار، ص 116.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]