بهشت حضرت آدم

مقدمه

محل خلقت حضرت آدم همان بهشتی بود که در آن ساکن شد به دلیل خطاب ﴿اسْكُنْ﴾ و اگر غیر از این بود باید از واژه "اُدخل" استفاده می‌‌کرد. بعد از آنکه خدا آدم و حوا را خلق کرد فرمود: ﴿وَقُلْنَا يَا آدَمُ اسْكُنْ أَنْتَ وَزَوْجُكَ الْجَنَّةَ وَكُلَا مِنْهَا رَغَدًا حَيْثُ شِئْتُمَا وَلَا تَقْرَبَا هَذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ الظَّالِمِينَ﴾.

درباره بهشت آدم اقوال گوناگون است؛ علی (ع) آن را چنین توصیف می‌‌کند: خانه‌ای آرام، جای گاهی در امان با زندگی فراخ و پر نعیم. از امام صادق (ع) نقل شده که بهشت آدم باغی از باغ‌های دنیا بود و همین ماه و خورشید که به ما می‌‌تابد بر آن می‌‌تابید و اگر از باغ‌های آخرت بود هرگز از آن اخراج نمی‌شد و گفته شده این بهشت نه بهشت جاودان آخرت بود که اشکال جاودان نبودن آدم در آن پیش آید و نه بهشت دنیایی و مادی که نیاز به قانون و امر و نهی و تکلیف داشته باشد بلکه بهشتی برزخی و آسمانی بود که برای آدم خلق شده بود و منافاتی ندارد که بهشت مزبور در عین دنیوی بودن، برزخی باشد.

امام خمینی می‌‌فرماید آدم در حال جذبه در بهشت لقا بود و بهشت دنیا را تعبیری از آن حالت فنا و بی‌خبری از کثرات می‌‌داند، برخی گفته‌اند آن بهشت روضة القدس و سماء عالم روح بوده است.

کتاب مقدس آن را باغ عدن می‌‌داند. آنان که بهشت آدم را بهشت آخرت نمی‌دانند به دلایلی استناد می‌‌کنند؛ از جمله اینکه در بهشت آخرت هیچ چیز نهی نشده است و تکلیف نیست، آنجا جای اندوه و بلا نیست، کسی از آن اخراج نمی‌شود، شیطان نمی‌تواند در آن داخل شود و اگر بهشت خلد بود آدم در آن فریب نمی‌خورد. برخی بهشت آدم را جنة الفردوس در وسط و بالاترین مراتب بهشت می‌‌دانند نظر فخر رازی و اکثر اشاعره این است که بهشت آدم جنة الخلد بوده، به دلیل "الف" و "لام" در الجنة که "الف" و "لام" عهد است. البته گروهی نیز گفته‌اند چون دلایل همه ضعف دارد همه اقوال ممکن و محتمل است و هیچ نظر قاطعی نمی‌توان داد.

در مکان بهشت آدم نیز اختلاف است؛ گروهی آن را در زمین می‌‌دانند و گروهی در آسمان از جمله جبائی آن را در آسمان هفتم می‌‌داند. ممکن است آن را باغ دنیایی بدانیم، ولی در غیر زمین به دلیل آیه هبوط ﴿وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ أَبَى وَاسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ﴾؛ از امام صادق (ع) نیز نقل شده که آدم در آسمان بود.

به استناد آیه: ﴿قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْهَا جَمِيعًا فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ مِنِّي هُدًى فَمَنْ تَبِعَ هُدَايَ فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ﴾ معلوم می‌‌شود نخستین تشریعی که در دنیای آدم و فرزندان او واقع شد، بعد از امر به هبوط دوم بود و در بهشت آدم نه دینی تشریع شده بود و نه تکلیف مولوی در کار بود.

علت ورود آدم و حوا به بهشت

اهل کتاب سکونت آدم و حوا در بهشت را به جهت نگهبانی از باغ عدن(قاموس کتاب مقدس، ص ۲۶) یا فلاحت و نگهداری آن باغ می‌‌دانند. ، اما از نظر ما به دلیل آیه: ﴿إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً﴾ آدم و حوا از ابتدا برای زندگی در زمین خلق شده بودند و اینکه خدا او و حوا را در بهشت ساکن کرد فقط برای آزمایش و آشکار شدن عورات آنها و در نتیجه به زمین فرستاده شدن آنها بود.