آسانی در فقه سیاسی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث آسانی است. آسانی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: آسانی در قرآن - آسانی در فقه سیاسی - آسانی در معارف و سیره نبوی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
یُسْر به معنای گشایش و سبکی چیزی[۱] و سهولت در وسعت و فراخی[۲].
﴿يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ﴾[۳].
"یسر" در قرآن کریم در موضوع و متعلق مختلف، در معانی متعددی استعمال شده و در حالت اسنادی دارای معانی زیر است:
- آسان گردانیدن:﴿وَلَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّكِرٍ﴾[۴].
- توفیق دادن: ﴿وَنُيَسِّرُكَ لِلْيُسْرَى﴾[۵].
- ممکن ساختن: ﴿فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْعُسْرَى﴾[۶].
- مقدور بودن: ﴿فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ﴾[۷].
"یُسر" به صورت اسم دارای دو معناست:
- آسانی، گشایش، راحتی: ﴿فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا﴾[۸].
- پسندیده و بی‌تکلف: ﴿وَسَنَقُولُ لَهُ مِنْ أَمْرِنَا يُسْرًا﴾[۹][۱۰].
"یسر" در مقابل "عسر" به معنای سختی و تکلّف، از مفاهیم دوگانه قرآنی است. در احکام شرعی عسر و حرج نفی شده و اساس احکام شرعی بر یسر، سهولت و آسانی بنا نهاده شده است؛ لذا اسلام در حدیث نبوی دین سمحه و سهله لقب گرفته است، ﴿يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ﴾[۱۱]. در این آیه شریفه که بعد از حکم روزه ماه رمضان، در مقام تعلیل استثنای مسافر و مریض از وجوب روزه آمده، عسر و مشقت نوعی، موجب رفع وجوب روزه از مریض و مسافر گردیده است[۱۲][۱۳]
منابع
پانویس
- ↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۶، ص۱۵۵.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۱۴، ص۲۴۳.
- ↑ «خداوند برای شما آسانی می‌خواهد و برایتان دشواری نمی‌خواهد» سوره بقره، آیه ۱۸۵.
- ↑ «و ما به راستی قرآن را برای پندگیری آسان (یاب) کرده‌ایم، آیا پندپذیری هست؟» سوره قمر، آیه ۱۷.
- ↑ «و تو را بر آسان‌ترین راه قرار می‌دهیم» سوره اعلی، آیه ۸.
- ↑ «زودا که او را در راه سختی قرار دهیم» سوره لیل، آیه ۱۰.
- ↑ «اکنون آنچه میسّر است از قرآن بخوانید» سوره مزمل، آیه ۲۰.
- ↑ «به راستی با دشواری، آسانی همراه است،» سوره انشراح، آیه 5.
- ↑ «و امّا آن کس که ایمان آورد و کار شایسته‌ای کند، او را پاداش، نکویی خواهد بود و کار را بر او آسان خواهیم گرفت» سوره کهف، آیه ۸۸.
- ↑ محمود سرمدی، «یسر»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۲، ص۲۳۷۵-۲۳۷۶.
- ↑ «خداوند برای شما آسانی می‌خواهد و برایتان دشواری نمی‌خواهد» سوره بقره، آیه ۱۸۵.
- ↑ سید محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج۲، ص۲۴.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۵۰۷-۵۰۸.