مراد از قیام در نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
| مراد از قیام در نشانه‌های ظهور چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل اصلی | مهدویت |
مراد از قیام در نشانه‌های ظهور چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
- حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «درسنامه مهدویت» در این‌باره گفته است:
- «از مشهورترین تعبیرها برای انقلاب جهانی حضرت مهدی (ع) در منابع شیعه قیام است[۱]. این واژه به معنای ایستادن و نقیض و خلاف معنای نشستن است[۲]. و در اصطلاح عبارت است از: نهضت جهانی حضرت مهدی (ع) برابر ستمگران، برای برپایی قسط و عدل در سراسر کره زمین. چنین حادثه‌ای بس بزرگ و با اهمیت است و در روایات از روز قیام آن حضرت، به عنوان یکی از "ایام الله" یاد شده است. امام باقر(ع) در این‌باره می‌فرماید: "روزهای خداوند سه روز است؛ روزی که حضرت قائم(ع) قیام خواهد کرد و روز بازگشت برخی از مردگان و روز رستاخیز [۳]. این اهمیت سبب شده تا در روایات شیعه، لقب "قائم" در میان القاب آن حضرت، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار شود و لقبی به اندازه آن مورد استفاده قرار نگیرد. گویا از آنجا که قیام حضرت مهدی (ع)، درخشان‌ترین فصل زندگی آن حضرت است؛ اتصاف به این صفت و لقب، همواره در کلام معصومان (ع) مورد تصریح و تأکید قرار گرفته است. پس مهم‌ترین سبب اتصاف به این لقب، آن است که او، در برابر اوضاع سیاسی و انحرافات دینی و اجتماعی، بزرگ‌ترین قیام تاریخ را رهبری خواهد کرد. البته همه امامان (ع) قائم به حق هستند؛ اما ویژگی‌های قیام امام مهدی(ع)، آن حضرت را از دیگر امامان متفاوت ساخته است. ابو خدیجه از امام صادق (ع) راجع به امام قائم(ع) پرسید، حضرت فرمود: "همه ما قائم به امر خدائیم؛ یکی پس از دیگری تا زمانی که صاحب شمشیر بیاید. چون صاحب شمشیر آمد، امر و دستوری غیر از آنچه بوده می‌آورد"[۴]؛ از امام جواد(ع) پرسیدند: "چرا او را قائم می‌نامند؟ فرمود: زیرا او پس از آنکه یادش از بین برود و بیشتر معتقدان به امامتش مرتد شوند، قیام می‌کند"[۵]؛ در برخی روایات "ظهور" و "قیام" در یک معنا به کار رفته است و این خود سبب شده تا افرادی هر دو را در یک معنا به کار برند. اما از روایاتی چند به دست می‌آید که ظهور با قیام متفاوت است و قیام مرحله‌ای متأخر بر ظهور می‌باشد. شیخ کلینی از امام صادق (ع) درباره قول خداوند عز و جل ﴿فَإِذَا نُقِرَ فِي النَّاقُورِ﴾﴾[۶]؛ نقل کرده است که فرمود: "همانا امام پیروز و پنهان از ما خاندان ا و چون خدای عز ذکره اراده کند که امر او را ظاهر سازد، در دلش نکته‌ای می‌رد، پس ظاهر می‌و سپس به امر خدای تبارک و تعالی قیام کند"[۷]؛ علاوه بر شیخ کلینی این روایت را کشی در کتاب رجال خود[۸]، نعمانی در الغیبه[۹]، و شیخ طوسی در کتاب الغیبه[۱۰] با اندک تفاوتی نقل کرده‌اند که استفاده از حرف "فاء" در "فقام" می‌تواند چنین برداشتی را برساند. در روایت دیگری از امام جواد(ع) نیز به این نکته اشاره شده است: "هیچ یک از ما نیست جز آنکه قائم به امر خدای تعالی و هادی به دین الهی است؛ اما قائمی که خدای تعالی به وسیله او زمین را از اهل کفر و انکار پاک سازد و آن را پر از عدل و داد نماید، کسی است که ولادتش بر مردم پوشیده و شخصش از ایشان نهان و بردن نامش حرام است. او هم نام و هم کنیه رسول خدا(ص) و کسی است که زمین برایش در هم پیچیده می‌شود و هر دشواری برایش هموار می‌گردد. از اصحابش ۳۱۳ تن به تعداد اصحاب بدر از دورترین نقاط زمین به گرد او فراهم آیند" در ادامه فرمود: "و چون این تعداد از اهل اخلاص به گرد او فراهم می‌آیند، خدای تعالی امرش را ظاهر سازد (ظهور کند) و چون عقد که عبارت از ده هزار مرد باشد کامل شد، به اذن خدای تعالی قیام می‌کند و دشمنان خدا را می‌کشد تا خدای تعالی خشنود گردد"[۱۱]؛ روشن است در این روایت "اظهار امر" و "خروج" متفاوت است؛ مقصود بخش نخست ظهور و بخش دوم قیام و خروج است. شاید بتوان اختلاف برخی روایات در مورد زمان ظهور و قیام را با این تقسم بندی رفع نمود؛ یعنی برخی ناظر به زمان ظهور و بعضی دیگر ناظر به زمان قیام باشد»[۱۲].
پرسش‌های وابسته
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ این واژه و مشتقات آن بجز در کتاب الفتن نعیم بن حماد یا کسانی که از وی نقل کرده‌اند، در منابع اهل سنت یافت نشد. نک: نعیم بن حماد، الفتن، ص۲۶۰، ۹۶۲ و ۹۷۴؛ ونیز نک: متقی هندی، کنز العمال، ج۱۱، ص۲۴۷، شماره ۳۱۴۰۰.
- ↑ ابن منظور، لسان العرب، ج۵، ص۳۴۵؛ فخرالدین طریحی، مجمع البحرین، ج۳، ص ۱۵۳۱.
- ↑ " أَيَّامُ اللَّهِ ثَلَاثَةٌ يَوْمُ يَقُومُ الْقَائِمُ وَ يَوْمُ الْكَرَّةِ وَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ."؛ صدوق، الخصال، ص۱۰۸، ح۷۵؛ و نیز نک: علی بن ابراهیم قمی، تفسیر قمی، ج۱، ص۳۶۷.
- ↑ "كُلُّنَا قَائِمٌ بِأَمْرِ اللَّهِ وَاحِدٌ بَعْدَ وَاحِدٍ حَتَّى يَجِيءَ صَاحِبُ السَّيْفِ فَإِذَا جَاءَ صَاحِبُ السَّيْفِ جَاءَ بِأَمْرٍ غَيْرِ الَّذِي كَانَ"؛ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۵۳۶، ح۲.
- ↑ "لِأَنَّهُ يَقُومُ بَعْدَ مَوْتِ ذِكْرِهِ وَ ارْتِدَادِ أَكْثَرِ الْقَائِلِينَ بِإِمَامَتِهِ "؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۷۸، ح۳.
- ↑ زمانی که در صور دمیده شود؛ سوره مدثر، آیه۸.
- ↑ "إِنَّ مِنَّا إِمَاماً مُظَفَّراً مُسْتَتِراً فَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ ذِكْرُهُ إِظْهَارَ أَمْرِهِ نَكَتَ فِي قَلْبِهِ نُكْتَةً فَظَهَرَ فَقَامَ بِأَمْرِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى"؛ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص ۳۴۳، ح۳۰.
- ↑ کشی، رجال الکشی، ص۱۹۲، ش۳۳۸.
- ↑ نعمانی، الغیبه، ص۱۸۷، ح۴۰.
- ↑ طوسی، کتاب الغیبه، ص۱۶۴.
- ↑ " فَإِذَا اجْتَمَعَتْ لَهُ هَذِهِ الْعِدَّةُ مِنْ أَهْلِ الْإِخْلَاصِ أَظْهَرَ اللَّهُ أَمْرَهُ فَإِذَا كَمَلَ لَهُ الْعَقْدُ وَ هُوَ عَشَرَةُ آلَافِ رَجُلٍ خَرَجَ بِإِذْنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل"؛ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۷۷، ح۲.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ج۳، ص ۱۷۰- ۱۷۳.