منظور از نیابت خاصه چیست؟ (پرسش)
| منظور از نیابت خاصه چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل اصلی | مهدویت |
منظور از نیابت خاصه چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
- حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «پرسمان مهدویت» در این‌باره گفته است:
- «از آنجایی که حضرت مهدی (ع) به ناچار مدت درازی از زندگی خود را در پرده غیبت گذرانده است، برای هدایت جامعه ناگزیر از برگزیدن افرادی به عنوان نائب بوده است. و نیز از آنجایی که آن حضرت دارای دو نوع غیبت بوده و ماهیت هر یک با دیگری متفاوت بود این نیابت نیز در هر مرحله با مرحله دیگر متفاوت است. اصطلاحا نیابت در دوران غیبت صغرا را نیابت خاص و نیابت در غیبت کبرا را نیابت عام می‌نامند.
- اما نیابت خاص، آن است که امام در شرایط ویژه، شخص معین و مشخصی را نایب خود قرار دهد و به اسم و رسم او را معرفی کند.
- البته از آنجایی که آغاز نیابت خاص با آغاز غیبت آن حضرت همزمان بود، نصب نخستین نائب حضرت مهدی (ع) پیش از آن به دست پدر بزرگوار آن حضرت امام عسکری(ع) صورت گرفته بود.
- امام حسن عسکری(ع) دراینباره فرمود: "عمری و پسرش عثمان بن سعید، نائب اوّل و محمد بن عثمان نائب دوم مورد اعتماد هستند، هرچه آنان به تو برسانند، از من می‌رسانند و آنچه به تو بگویند از سوی من می‌گویند"[۱]. و در جای دیگر فرمود: "گواه و شاهد باشید که عثمان بن سعید عمری وکیل من و فرزندش محمد بن عثمان وکیل فرزند من مهدی شما است"[۲] اما پس از آن، خود حضرت مهدی(ع)، نایبان پس از عثمان بن سعید را معین و به وسیله نایب قبل به مردم معرفی می‌فرمود[۳]
- سفارت و نیابت از حضرت مهدی (ع) در دوران غیبت صغرا، از مسؤولیت‌های مهم به شمار می‌رفت. در نیابت خاص، حضرت اشخاص معین و مشخصی را نایب خود قرار داده و به اسم و رسم، آنان را معرفی کرده است.
- از مهمترین ویژگی‌های نواب خاص در این دوران سرّ نگهداری بود. از این‌رو می‌توان ویژگی‌های دیگر را در درجه دوم اهمیت دانست.
- در این باره نقل است: عده‌ای از ابو سهل نوبختی پرسیدند چه شد که امر "نیابت" به ابو القاسم حسین بن روح واگذار شد، ولی به تو واگذار نگردید؟ او پاسخ داد: آنان "ائمه(ع)" بهتر از هرکس می‌دانند چه کسی را به این مقام برگزینند. من آدمی هستم که با دشمنان رفت وآمد دارم و با ایشان مناظره می‌کنم. اگر آنچه را که ابو القاسم بن روح درباره امام می‌داند، می‌دانستم؛ شاید در بحث‌هایم با دشمنان و جدال با آنان، می‌کوشیدم تا دلیل‌های بنیادی را بر وجود امام ارائه دهم و در نتیجه محل اقامت او را آشکار سازم! اما اگر ابو القاسم، امام را در زیر جامه خود پنهان کرده باشد، و بدنش را با قیچی قطعه قطعه کنند تا او را نشان دهد، هرگز چنین نخواهد کرد"[۴]
- نمایندگی و نیابت امام زمان(ع)، در دوران غیبت صغرا دو هدف اساسی را دنبال می‌کرد:
- آماده کردن مردم برای "غیبت کبرا" و عادت دادن تدریجی آنها به پنهان زیستی امام و جلوگیری از غافل گیر شدن آنها در موضوع غیبت. بدون تردید اگر امام مهدی(ع) به طور ناگهانی غیبت می‌کرد، چه بسا باعث انکار مطلق وجود آن حضرت و انحراف افکار عمومی می‌شد. نمایندگان خاص امام زمان(ع) در دوران غیبت صغرا، به این هدف و غرض نایل آمدند و افکار و اذهان عمومی برای "غیبت کبرا" آماده ساختند.
- انسجام بخشی به دوستداران و طرفداران امام زمان(ع).
- در این دوره کمبودی که از ناحیه عدم حضور و فقدان امام در اجتماع شیعیان پیدا شده بود، با این نیابت پر شد و امام زمان(ع) توانست به وسیله نایبان خاص رهبری خویش را در جامعه اعمال کند و خسارت‌های ناشی از عدم حضور مستقیم خود را جبران کرده و مصالح اجتماعی آن زمان و دوستداران را- در سخت‌ترین و پیچیده‌ترین شرایط اجتماعی و سیاسی- حفظ کند و نگذارد شیعیان منحرف شده و متلاشی گردند[۵][۶]»[۷].
پاسخ‌های دیگر
با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:
| ۱. آقای تونه‌ای (پژوهشگر معارف مهدویت)؛ |
|---|
۲نص صریح و تصریح نایب خاص امام (ع)؛ |
| ۲. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛ |
|---|
عمری و پسرش (عثمان بن سعید، نایب اول و محمد بن عثمان، نایب دوم) مورد اعتماد هستند. هرچه آنها به تو برسانند از من می‌رسانند و آن چه به تو بگویند از جانب من می‌گویند[۱۱]. بنابراین کسانی که در دوره غیبت صغرا، نیابت داشته‌اند و با اسم معرفی شده بودند، نایب خاص نامیده می‌شوند»[۱۲]. |
پرسش‌های وابسته
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ " الْعَمْرِيُ وَ ابْنُهُ ثِقَتَانِ فَمَا أَدَّيَا إِلَيْكَ عَنِّي فَعَنِّي يُؤَدِّيَانِ وَ مَا قَالا لَكَ فَعَنِّي يَقُولَان"؛ شیخ کلینی، کافی، ج ۱، ص ۳۲۹، ح ۱؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۴۳، ص ۳۶۰.
- ↑ " وَ اشْهَدُوا عَلَى أَنَ عُثْمَانَ بْنَ سَعِيدٍ الْعَمْرِيَ وَكِيلِي وَ أَنَ ابْنَهُ مُحَمَّداً وَكِيلُ ابْنِي مَهْدِيِّكُم"؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۵۵.
- ↑ ر. ک: علی غفارزاده، پژوهشی پیرامون زندگانی نواب خاص امام زمان(ع)، ص ۳۴.
- ↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۹۱، ح ۳۵۸.
- ↑ ر. ک: سید محمّد صدر، تاریخ الغیبة الصغری، ص ۴۲۶.
- ↑ ابراهیم امینی، دادگستر جهان، ص ۱۲۳- ۱۲۴.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص: ۱۰۱ - ۱۰۳.
- ↑ اصول کافی، ج ۲.
- ↑ غیبة طوسی، ص ۳۵۶.
- ↑ مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص:۷۴۸.
- ↑ الغیبة، شیخ طوسی، ص۳۶۰، ح۳۲۲
- ↑ مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۲۱۲.