بحث:آیا مراد از انتظار تنها انتظار قلبی است؟ (پرسش)

اقسام سه گانۀ انتظار

• انتظار فرج به سه قسم انتظار قلبی، لفظی و عملی تقسیم می‌‌شود. مرحلۀ اول این است که ما در دل منتظر آن حضرتیم و از نیآمدنشان بی قراریم. انتظار لفظی این است که برای ظهور آن حضرت دعا کنیم، ولی انتظار عملی به آمادگی خارجی نسبت به آمدن آن حضرت گویند. انتظار عملی بسیار مهم است، انتظار قلبی و لفظی آسان است و غالبا هم انجام می‌‌شود؛ اما کسی که چنین انتظاری دارد باید هم خود آماده بشود و هم دیگران را از نظر روحیات، ایمان، اعمال و عقیده آماده کند.

معنای حقیقی انتظار

• انتظار، حالتی روحی است که از ضمیر فرد منتظر برمی‌‌آید؛ اما با چشم به در دوختن و حسرت خوردن تمام نمی‌شود؛ بلکه باید به عمل منجر ‌‌شود که در این صورت در تمامیِ اجزای زندگی مادی و معنوی تأثیری شگرف برجای می‌‌نهد. انتظار حالتی نفسانی است که وقتی شدت یافت و عمق و غنا پیدا کرد، از قلب به اعضا و جوارح سرازیر می‌‌شود و آثار خود را در عمل نشان می‌دهد و روشن است، انتظار مورد نظر پیشوایان معصوم همان انتظار عمق و غنا یافته است که موجب تلاش و مجاهدت منتظر می‌شود؛ اینرا می‌‌توان از پاداش‌هایی که برای انتظار ذکر شده دریافت، به عنوان نمونه در روایات چنین وارد شده است که منتظران امام مهدی(ع) همچون مجاهدان در رکاب پیامبر گرامی اسلام‌اند. روشن است انتظاری که تنها در مرحلۀ قلب باشد و جز تأسف و اندوه قلبی اثر دیگری نداشته باشد و باعث دست روی دست گذاشتن و گوشه‌گیری و عزلت گردد؛ نسبتی با جهاد ندارد و نمی‌تواند ثواب مجاهدت در رکاب پیامبر را داشته باشد و افزون ‌بر آن این مطلب که انتظار بایستی در چهرۀ تلاش و عمل خود را نشان بدهد. اساساً، اصطلاح انتظار، به معنای عدم رضایت از وضعیت موجود و انتظار عملی برای تغییر آن و حاصل شدن وضعیّتی مناسب است.

علل عدم معنای صرفا قلبی برای انتظار

• بنابراین می‌‌توان گفت، بدون تردید، مقصود از انتظار، صرفاً انتظار قلبی نیست، بلکه مراد انتظار عملی است هر چند انتظار قلبی نیز لازم است، ولی نه به عنوان مقصود اصلی، بلکه به عنوان مقدمۀ انتظار عملی که مقصود اصلی است. انتظار قلبی ِصرف، یعنی اینکه انسان صرفاً اعتقاد به ظهور امام زمان و برپایی حکومت عدل جهانی داشته باشد بدون آنکه این اعتقاد قلبی در صحنۀ عمل ظاهر شود که بنابر دلایل قطعی زیر، مقصود از انتظار فرج چنین انتظاری نیست:

1. در روایات وارده از رسول اکرم(ص) و ائمۀ اطهار(ع) از انتظار فرج به عنوان افضل اعمال تعبیر شده است که ظهور در انتظار عملی دارد؛ زیرا انتظار قلبی صرف را نمی‌توان عمل نامید.
2. بدون تردید در مقایسه بین انتظار قلبی و انتظار عملی نمی‌توان انتظار قلبی صرف را افضل از انتظار عملی که متضمن انتظار قلبی است، دانست. بنابراین، آنچه با "افضل الاعمال" بودن تناسب دارد، انتظار قلبی صرف نیست، بلکه انتظار عملی است که جامع‌تر و فراگیرتر از انتظار قلبی صرف است.
3. اگر مقصود از روایت «أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِی انْتِظَارُ الْفَرَجِ» را صرفاً انتظار قلبی فرض کنیم با مسلّمات شریعت اسلام و آیات و روایات منافات خواهد داشت. این، خود دلیل روشنی بر این حقیقت است که انتظار قلبی صرف، مراد نیست؛ زیرا با مطالعه در آیات و روایات بسیار، این حقیقت انکارناپذیر منتج می‌شود که اعمال بسیاری وجود دارند که قطعاً از انتظار قلبی مجرد، افضل و بالاترند در حالی که عبارتی که در روایت «أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِی انْتِظَارُ الْفَرَجِ» به کار رفته است آنچنان در دلالت بر افضلیت انتظار فرج، صریح و محکم است که جایی برای توجیه عبارت و حمل آن بر ارادۀ معنای دیگر باقی نمی‌ماند.

• در قرآن کریم آیاتی نظیر ﴿إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ﴾؛ ﴿كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ﴾ وجود دارند دال بر این معنا که اعمال بسیاری وجود دارند که از صرف انتظار قلبی، افضلند. آنچه به طور خلاصه از این آیات به دست می‌آید، این است که تقوی و عمل صالح و امر به معروف و نهی از منکر، از اعتقاد قلبی صرف، برتر و بالاتر است؛ همچنین معیار و ملاک برتری، تنها ایمان و اعتقاد قلبی نیست، بلکه اضافه بر آن، عمل صالح که همان ادای تکالیف و انجام وظائف عملی الهی است، لازم است.

نتیجه گیری

• در نتیجه، انتظار که به سه قسم قلبی، لفظی، و عملی تقسیم می‌‌شود، نمی‌تواند صرفا به معنای قلبی باشد؛ بلکه مؤمنِ منتظر، باید هر سه نوع انتظار، خصوصاً انتظار عملی را مورد توجه خود قرار دهد تا از این طریق نقشی در زمینه سازی ظهور امام زمان(ع) ایفا نماید.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: