خوله بنت ثعلبه
- اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
خوله بنت ثعلبه بن اصرم انصاری، بی‌شک از تیره بنو غَنَم[۱] از قبیله خزرج [۲] است و بیشتر منابع از وی با عنوان "خوله بنت ثعلبه" یاد کرده‌اند؛[۳] اما در نام خودش و پدرش اختلاف است. نام او در بیشتر منابع خوله آمده؛ ولی خویله [۴] و جمیله [۵] نیز گفته شده است که بسا برخاسته از تصحیف است. درباره پدرش نیز جز اسم ثعلبه، نام‌های "حکیم"،[۶] "مالک بن ثعلبه"،[۷] "صامت"،[۸] "دلیج"[۹] و "خویلد"[۱۰] نیز گفته شده است. بی‌شک، بعضی از این اسامی تصحیف و برخی برخاسته از اشتباه در یکی دانستن شخصیت‌های دیگر با خوله موضوع مدخل است؛ برای نمونه خوله بنت صامت خواهر شوهر خوله مراد ماست؛[۱۱] یا خوله بنت حکیم برخاسته از اشتباه یکی از راویان حدیث به نام خلید است که به دلیل ضعف حافظه از او با این اسم یاد کرده است.[۱۲] خوله با هجرت پیامبر(ص) به مدینه اسلام آورد و با ایشان بیعت کرد.[۱۳] او از رسول خدا(ص) روایت نقل کرده است.[۱۴] مایه شهرت خوله در منابع اسلامی، آن است که نخستین زنی بود که شوهرش "اوس بن صامت انصاری" وی را ظِهار کرده و از او جدا شد و در پی مجادله با پیامبر(ص) در این زمینه، آیات نخستین سوره مجادله نازل شدند.[۱۵] از زندگانی او پس از پیامبر(ص) اطلاع چندانی در دست نیست و تنها از حضورش در رویارویی مسلمانان با رومیان در نبرد یَرْموک در سال ۱۵ هجرت خبر داده شده است که وی از زنانی بود که با خواندن اشعار مسلمانان رابه ادامه نبرد تشویق می‌کردند.[۱۶] گزارش دیگری از نقل حدیث او در دوران پیری در دوره حکومت عمر بن خطاب و عدم منع عمر از این کار وی به دلیل استجابت دعایش در جریان نزول آیات سوره مجادله حکایت دارد[۱۷].[۱۸]
خوله در شأن نزول
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ الطبقات، ج ۸، ص ۲۸۰.
- ↑ مجمع البیان، ج ۹، ص ۴۰۸؛ تقریب التهذیب، ج ۲، ص ۶۳۷.
- ↑ الاصابه، ج ۸، ص ۱۱۴.
- ↑ ر.ک: الاستیعاب، ج ۴، ص ۳۹۰.
- ↑ ر.ک: اسد الغابه، ج ۷، ص ۹۳.
- ↑ ر.ک: الاستیعاب، ج ۴، ص ۳۹۰.
- ↑ الاصابه، ج ۸، ص ۱۱۴.
- ↑ تجرید اسماء الصحابه، ج ۲، ص ۲۶۴؛ تهذیب التهذیب، ج ۱۲، ص ۳۶۵.
- ↑ تاریخ المدینه، ج ۲، ص ۳۹۲؛ تهذیب التهذیب، ج ۱۲، ص ۳۶۵.
- ↑ ر.ک: مجمع البیان، ج ۹، ص ۳۷۰ ـ ۳۷۱؛ الاصابه، ج ۸، ص ۱۱۸؛ شرح الازهار، ج ۲، ص ۴۹۰.
- ↑ لطبقات، ج ۸، ص ۲۸۰.
- ↑ الاستیعاب، ج ۴، ص ۳۹۱.
- ↑ الطبقات، ج ۸، ص ۲۸۰؛ اعلام القرآن، ص ۳۵۶.
- ↑ الثقات، ج ۳، ص ۱۱۶.
- ↑ التبیان، ج ۹، ص ۵۴۱؛ الدرالمنثور، ج ۸، ص ۷۶.
- ↑ فتوح الشام، ج ۱، ص ۲۰۶؛ البدایة و النهایه، ج ۷، ص ۱۵.
- ↑ تفسیر ابن ابی حاتم، ج ۱۰، ص ۳۳۴۲؛ السیرة الحلبیه، ج ۲، ص ۷۲۴.
- ↑ حاجی‌زاده و قلیچ، مقاله «خوله بنت ثعلبه»، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۱۲.