سنین بن فرقد سلمی
مقدمه
نام او سُنَین (به ضم سین) گفته شده و قرائت سَنین و سُنَیّن[۱] نادر است. نام پدرش نیز به اختلاف فَرقَد[۲] و واقد[۳] نوشته شده که منشأ اختلاف می‌تواند تصحیف باشد. افزون بر نسبت سُلمی، او را ضُمری و سَلیطی نیز خوانده‌اند[۴] که به اعتبار تقسیم‌بندی‌های کوچکتر قبیله سُلیم است. مغلطای[۵] ضَمری را ضُمیری دانسته است؛ زیرا طایفه ضُمَیر از قبیله بنی سلیم است. ابن سعد[۶] و خلیفة بن خیاط[۷] نیز تأکید کرده‌اند که سُنَین از خود بنی سلیم است. برخی نیز سُنین ابوجمیله را به اشتباه، بشیر ابوجملیه یا ابوخمیله نوشته‌اند، اما ابونعیم[۸] و ابن اثیر[۹] آن را تصحیف دانسته‌اند.
شرح حال‌نگاران، سُنین را نام دو تن از صحابه دانسته‌اند که یکی سُلمی و ضَمری، با کنیه ابوجمیله است که چند حدیث و حادثه برای او برشمرده‌اند، و دیگری انصاری ظُفَری که نام پدرش واقد است[۱۰]. از سنین اخیر، آگاهی چندانی در دست نیست و تنها گزارش شده که او را همراه ابن عباس و عبدالله بن جعفر دیده‌اند[۱۱]. این گزارش نمی‌تواند ممیز میان این در سنین باشد؛ زیرا احتمال اینکه مربوط به سنین اول باشد، بسیار است.
عده دیگری از تراجم‌نویسان، تنها شرح حال یک سنین را آورده، او را گاه سُلمی و ضَمری[۱۲] یا ظَفری[۱۳] دانسته‌اند که ضمری به احتمال تصحیف است؛ زیرا بنوظفر، تیره‌ای از بنی سلیم است[۱۴]. بنابراین، دلایل کافی برای تمایز میان این دو وجود ندارد؛ به ویژه که نام هر دو یکسان و نام پدر و قبیله‌شان نیز شبیه به هم است که احتمال تصحیف را قوت می‌بخشد.
در صحابی بودن وی اختلاف است[۱۵]. بیشتر نویسندگان او را صحابی دانسته‌اند. بنابر نقل زهری، سنین، رسول خدا(ص) را دید و همراه آن حضرت در فتح مکه شرکت کرد [۱۶] اما عده‌ای حضور او را در نبرد حنین دانسته‌اند[۱۷]. بنابر گزارش دیگری او در حجة الوداع همراه رسول خدا(ص) بود[۱۸]. زبیری نیز گفته است که خود، سه تن از اصحاب پیامبر را دیده که از جمله آنان "ابوجمیله سنین سلمی" است[۱۹]، چنان که ذهبی در شرح حال زهری یاد کرده که او سیزده تن از صحابه را دیده و از جمله آنان سنین است[۲۰]. اما ابن سعد[۲۱] او را در طبقه اول تابعین مدینه آورده و گفته احادیثی دارد. خلیفة بن خیاط[۲۲] نیز او را از فقهای ساکن مدینه پس از صحابه می‌داند. عجلی[۲۳] هم او را مدنی و تابعی دانسته است. اینکه زمان ولادت وی هنگام هجرت یا عصر رسول خدا(ص) دانسته و تأکید شده هنگام درگذشت پیامبر(ص) کودک بوده است [۲۴] بیانگر آن است که وی می‌توانسته از صغار صحابه باشد.
سنین ثقه دانسته شده[۲۵] و راوی روایاتی از پیامبر، ابوبکر و عمر[۲۶] است. اما نزد افرادی همچون ابوزرعه و شافعی معروف نبوده و به حدیثش اعتنا نکرده‌اند[۲۷]. هرچند روایت سعید بن مسیب از او[۲۸] نقل شده است، اما قائل چندانی ندارد و اشتباه به نظر می‌رسد و منشأ آن می‌تواند نقل عبارتی از زهری باشد که برای تأکید گفته است هنگام شنیدن از سنین، سعید بن مسیب نیز حاضر بوده است[۲۹].
حادثه‌ای که سُنَین در کتب حدیث و فقه بدان شناخته می‌شود، داستان پیدا کردن طفلی رها شده است. او طفل را نزد عمر برد و ادعا کرد از سر دلسوزی و ترس از تلف شدن، طفل بی‌پناه را برداشته است. عمر بر او مشکوک بود و ادعایش را دروغ می‌پنداشت و گمان می‌کرد فرزند خود اوست که رهایش کرده است. اما عریف قبیله، سنان ضمری[۳۰] گواهی داد که او فرد صالحی است و دروغ نمی‌گوید. عمر سخن او را پذیرفت، کودک را آزاد قلمداد کرد، سرپرستی‌اش (ولاء) را بدو واگذاشت و مخارج طفل را به عهده بیت المال دانست[۳۱]. بنا بر روایت دیگری، این حادثه در عصر رسول خدا(ص) اتفاق افتاده که صحیح نیست[۳۲]؛ زیرا سن سنین چنین اقتضایی را ندارد.
او مدنی و اهل حجاز بود[۳۳] و در عُمَق[۳۴]منزل داشت[۳۵]. سال مرگ او معلوم نیست، ولی با توجه به روایت زهری[۳۶] از او، می‌تواند پس از سال هفتاد باشد.[۳۷]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ بخاری، ج۴، ص۲۰۹؛ مغلطای، إکمال تهذیب الکمال، ج۶، ص۱۲۶.
- ↑ ابن ماکولا، ج۴، ص۳۷۷؛ ابن حجر، تهذیب، ج۴، ص۲۱۵.
- ↑ ابن حبان، تاریخ الصحابه، ص۱۲۶.
- ↑ ابن سعد، ج۵، ص۴۶؛ مغلطای، إکمال، ج۶، ص۱۲۵؛ ابن حجر، تهذیب، ج۴، ص۲۱۵.
- ↑ اکمال، ج۶، ص۱۲۵.
- ↑ ابن سعد، ج۵، ص۴۶.
- ↑ خلیفه بن خیاط، ص۴۳۱.
- ↑ معرفة الصحابه، ج۱، ص۴۱۰.
- ↑ اسد الغابه، ج۱، ص۳۹۴.
- ↑ ابونعیم، ج۳، ص۱۴۳۵؛ ذهبی، تجرید، ج۱، ص۲۴۲؛ ابن ماکولا، ج۴، ص۳۷۷؛ ابن اثیر، ج۲، ص۵۶۷؛ ابن حجر، الاصابه، ج۳، ص۱۶۲ و ج۷، ص۵۸؛ همو، تهذیب، ج۴، ص۲۱۵.
- ↑ ابونعیم، ج۳، ص۱۴۳۵.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۲، ص۲۴۷.
- ↑ ابن حبان، تاریخ الصحابه، ص۱۲۶.
- ↑ کحاله، ج۲، ص۵۴۳.
- ↑ مغلطای، انابه، ج۱، ص۲۶۹.
- ↑ ابونعیم، ج۳، ص۱۴۳۵؛ ابن معین، ج۱، ص۲۶؛ [البته بنا بر نقل مغلطای در اکمال، ج۶، ص۱۲۶ ابن معین دیدار وی را با رسول خدا نفی کرده است] بخاری، ج۴، ص۲۰۹؛ ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۱۷۹.
- ↑ ابن ماکولا، ج۲، ص۱۲۹؛ ابن عساکر، ج۵۵، ص۳۱۳.
- ↑ ابن ماکولا، ج۴، ص۳۷۷.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۲، ص۲۴۷.
- ↑ ذهبی، سیر، ج۱۳، ص۲۱۹.
- ↑ ابن سعد، ج۵، ص۴۶.
- ↑ خلیفه بن خیاط، ص۴۳۱.
- ↑ عجلی، ص۲۰۸.
- ↑ مغلطای، إکمال، ج۶، ص۱۲۵.
- ↑ عجلی، ص۲۰۸؛ ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۱۷۹.
- ↑ ابن سعد، ج۵، ص۴۶؛ ابن ماکولا، ج۲، ص۱۲۹ و ج۴، ص۳۷۷؛ ذهبی، الکاشف، ج۱، ص۳۵۸.
- ↑ ابن ابی حاتم، ج۴، ص۳۲۰؛ بیهقی، ج۱۰، ص۲۹۸.
- ↑ مغلطای، اکمال، ج۶، ص۱۲۶.
- ↑ ابن حجر، فتح، ج۸، ص۲۷.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۳، ص۱۶۰.
- ↑ مالک، ج۲، ص۷۳۸؛ شافعی، الام، ج۴، ص۷۴ و ج۷، ص۲۴۵؛ همو، مسند، ص۲۲۵؛ ابن سعد، ج۵، ص۴۶؛ عبدالرزاق صنعانی، ج۷، ص۴۵۰.
- ↑ طبرانی، ج۷، ص۱۲۰.
- ↑ خلیفة بن خیاط، ص۴۳۱؛ ابن اثیر، ج۶، ص۵۲.
- ↑ مکانی بین معدن بنی سلیم و ذات عرق. یاقوت، ج۴، ص۱۵۶.
- ↑ ابن سعد، ج۵، ص۴۶؛ ابن حجر، تهذیب، ج۴، ص۲۱۵.
- ↑ زهری، ص۱۲۴-۵۸.
- ↑ داداش‌نژاد، منصور، مقاله «ابوجمعه بن خالد خزاعی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۲۱۷.