عطاء بن ابی رباح
مقدمه
تابعی، فقیهِ مکّه، مفسّر، محدّث، معلّم و پارسا، در ایام خلافت عثمان به دنیا آمد و در جنگ حَجّاج با عبدالله بن زبیر، دست وی، قطع شد و سرانجام، بینایی خود را از دست داد[۱]. وی به سال ۱۱۴ ق در ۸۸ سالگی درگذشت[۲].[۳]
مکانت حدیثی
وی دویست تن از صحابیان را ملاقات کرد. از پیامبر(ص) و ابوبکر، عمر، عثمان و فضل بن عباس، به صورت مرسل و از اُمّ سَلَمه، اُمّ هانی، ابو سعید خُدْری، عایشه، ابن عبّاس، عبدالله بن زبیر، عبدالله بن عمر و دیگران، روایت کرده است. جمعی از راویان، چون ابو حنیفه، اوزاعی، زُهری، قتاده، اَعمَش، سَلَمة بن کهیل از وی حدیث شنیده‌اند.[۴]
شیخ طوسی، عطاء بن ابی رباح را از اصحاب امیرمؤمنان علی(ع) به شمار آورده و او را "مخلّط" (یعنی: نقل حدیث او دچار خلط بوده) دانسته است[۵].[۶]
برخی بر این باورند که اتّهام به خلط، از ناحیه اهل سنت درباره عطاء بن سائب گفته شده، نه عطاء بن ابی رباح.[۷]
منابع اهل سنت، از امام باقر(ع) نقل کرده‌اند که فرمود: "مسائل حج را از عطاء فرا گیرید".[۸] شیخ طوسی، در کتاب الخلاف، ۸۴ فتوا را به وی منسوب کرده است [۹] و فتوای اهل مکّه به وی و مجاهد، ختم میشود[۱۰].[۱۱]
احادیث و آثار
آمار دقیقی از احادیث و تألیفات وی گزارش نشده است، ولی روایات بسیاری در منابع حدیثی اهل سنت به او منسوب‌اند.[۱۲]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ تهذیب الکمال: ج۲۰ ص۷۶ ش۳۹۳۳، تذکرة الحفّاظ: ج۱ ص۹۸.
- ↑ التاریخ الکبیر: ج۶ ص۴۶۴ ش۲۹۹۹، تهذیب الکمال: ج۲۰ ص۸۵ ش۳۹۳۳، الطبقات الکبری: ج۵ ص۴۷۰.
- ↑ محمدی ری شهری، محمد، شناخت‌نامه حدیث، ج۳، ص۱۶۸-۱۶۹.
- ↑ تهذیب الکمال: ج۲۰ ص۷۰ -۷۵ ش۳۹۳۳.
- ↑ رجال طوسی، ص۵۱، ش۷۹.
- ↑ ر.ک: ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۲، ص۹۹۶.
- ↑ قاموس الرجال: ج۷ ص۲۰۳ ش۴۸۸۹. ظاهراً عطاء نمی‌تواند از اصحاب امام علی(ع) باشد؛ چون در زمان شهادت آن حضرت کمتر از سیزده سال داشته است.
- ↑ البدایه و النهایة: ج۹ ص۳۰۶.
- ↑ موسوعة طبقات الفقهاء : ج۱ ص۴۶۰ ش۲۱۴.
- ↑ تهذیب التهذیب: ج۴ ص۱۲۵.
- ↑ محمدی ری شهری، محمد، شناخت‌نامه حدیث، ج۳، ص۱۶۸-۱۶۹.
- ↑ محمدی ری شهری، محمد، شناخت‌نامه حدیث، ج۳، ص۱۶۸-۱۶۹.