علم امام از دیدگاه کلام امامیه (پایان‌نامه)
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
علم امام از دیدگاه کلام امامیه، عنوان پایان‌نامه‌ای است به قلم ناصرالدین اوجاقی که در آن رویکرد کلام شیعه به مسأله علم امام را تا قرن هفتم هجری، مورد تحقیق و بررسی قرار می‌گیرد. این پایان‌نامه با همراهی محمد باقر قیومی به عنوان استاد راهنما و احمد عابدی به عنوان استاد مشاور تدوین و در مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی دفاع شده است.[۱]
| علم امام از دیدگاه کلام امامیه | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| پژوهشگر | ناصرالدین اوجاقی (ایران) |
| استاد راهنما | محمد باقر قیومی (ایران) |
| موضوع | امامت |
| مذهب | شیعه |
| سال دفاع | ۱۳۸۵ |
| تعداد صفحات | نامعلوم |
| وبگاه معرف | پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه |
چکیده پایان‌نامه
- پژوهشگر این پایان‌نامه در چکیده خود می‌گوید: « بررسی دیدگاه‌های شیعه درباره محدوده علم ائمه (ع) و ارزیابی برخی از آیات قرآن و روایات اصول کافی در این باره می‌باشد. در مبحث نخست این رساله کلیاتی درباره محدوده ماهیت علم امام و لدنی بودن این علم مطرح شده سپس دیدگاه متکلمان اسلامی بویژه امامیه در قرون اول تا هفتم هجری در این زمینه شرح داده شده است. نگارنده با توجه به روایات اصول کافی علم ائمه(ع) به امور غیبی از جمله اوضاع بهشت و جهنم، آگاهی از ضمیر اشخاص علم به منایا و بلایا، علم به احوال فرشتگان، علم به باطن آسمان‌ها و زمین (ملکوت) و ... را بیان کرده و استدلال برخی از متکلمان و محدثان شیعه مانند ابن میثم بحرانی، علامه حلی و سید بن طاووس در اثبات این علوم برای ائمه را نیز نقل می‌نماید. بررسی منابع علم امام و محدودیت‌های این علم و موارد علم امام از مباحث دیگر این نوشتار است».[۱]
فهرست پایان‌نامه
فصل اول: کلیات تحقیق
- پیشینه تحقیق؛
- هدف از تحقیق؛
- اعهمیت و ضرورت تحقیق؛
- روش تحقیق؛
- سازماندهی تحقیق.
فصل دوم: قرن اول تا پایان قرن سوم
- ویژگی‌های این دوره؛
- مشکلات تحقیق در این دوره؛
- سازماندهی فصل؛
- بخش اول: سیری در روایات:
- مباحث کلی علم امام در روایات:
- برخی از اوصاف علمی ائمه؛
- لدنی بودن علم امام؛
- زمان برخورداری امام از علم امام قبلی؛
- ارادی بودن علم امام؛
- محدودیت‌های علم امام؛
- انواع علوم امام؛
- پدید آمدن شبانه‌روزی و افزایش علم امام؛
- موارد علم امام در روایات:
- علم به دین احکام و سیاست؛
- علم منایا و بلایا؛
- علم به آسمان‌ها و زمین و اخبار آنها؛
- علم به حوادث گذشته و حوادث آینده تا روز قیامت؛
- علم امام به زمان شهادت خود؛
- علم به اسامی شیعیان و محبان؛
- آگاهی از باطن انسان‌ها؛
- علم به زبان انسان‌ها و پرندگان و حیوانات؛
- آگاهی امام از جمیع علوم پیامبران و ملائکه؛
- علم غیب؛
- منابع علم امام:
- وراثت؛
- قرآن؛
- الهام؛
- تحدیث؛
- علم امام و شب قدر؛
- جفر و جامعه و صحیفه علی و مصحف فاطمه زهرا؛
- مناری از نور؛
- بخش دوم: بررسی دیدگاه اصحاب ائمه:
- جایگاه علم امام در تلقی شیعی از امامت؛
- آگاهی امام از علوم دینی:
- احکام دینی؛
- علم به قرآن؛
- علم امام به امور عقیدتی؛
- علوم غیر دینی:
- علم منایا و بلایا؛
- علم به حوادث گذشته و حوادث آینده؛
- آگاهی از ضمایر؛
- علم به اسماء شیعیان؛
- رفتار امام بر اساس علم امامت؛
- آگاهی از همه حوادث در روی زمین؛
- منابع علم امام:
- وراثت از پیامبر اسلام و انبیاء؛
- صحیفه؛
- الهام؛
- قیاس.
فصل سوم: قرن سوم تا پایان قرن ششم هجری
- بخش اول: مکتب بغداد:
- کلیاتی در باره علم امام:
- محدوده علم امام؛
- زمان کامل شدن علم امام؛
- کیفیت قضاوت امام؛
- عدم تساوی ائمه در علم؛
- لدنی بودن علم امام؛
- موارد علم امام:
- علم به سیاست و حکومت داری؛
- علم امام به دین و احکام شرعی؛
- علوم غیر دینی؛
- علم به صنایع و مشاغل؛
- علم به تمام زبان‌ها؛
- علم امام به ضمایر افراد و باطن امور؛
- آگاهی امام از زمان شهادت خود؛
- منابع علم امام:
- وراثت؛
- وحی و الهام؛
- خواب صادق؛
- سخن گفتن ملائکه با امام؛
- ارزیابی دیدگاه مکتب بغداد درباره علم امام؛
- مفهوم امامت در تلقی مکتب بغداد؛
- بخش دوم: مکتب قم:
- کلیاتی در باب علم امام از دیدگاه مکتب قم:
- تساوی حال امام در علم قبل و بعد از امامت؛
- ماهیت علم امام؛
- اثبات امامت ائمه (ع) از طریق علم امام؛
- موارد علم امام:
- علوم دینی؛
- علوم غیر دینی؛
- منابع علم امام؛
- بررسی عناوین باب‌های اصول کافی و بصائرالدرجات درباره علم امام:
- اوصاف علمی امام؛
- علوم سه گانه امام؛
- علوم امام در سخنان پیامبر اکرم (ص)؛
- آیات مربوط به علم امام؛
- زمان بهره‌مند شدن امام از علم امام قبلی؛
- ارادی بودن علم امام؛
- زیاد شدن علم امام؛
- تساوی ائمه در علم؛
- موارد علم ائمه:
- علم به احکام شرعی؛
- علم به قرآن؛
- علم به کتب آسمانی؛
- آگاهی ائمه از اسم اعظم الهی؛
- آگاهی از احوال شیعیان و افراد دیگر؛
- علم به آسمان‌ها و زمین و باطن آنها؛
- علم به بهشت و جهنم واهل آنها؛
- علم به ماکان و مایکون؛
- علم ائمه به منایا و بلایا؛
- آگاهی ائمه از غیب؛
- آگاهی ائمه از زمان شهادت خویش؛
- آگاهی امام از زبان همه انسان‌ها و حیوانات؛
- آگاهی از باطن اشخاص؛
- آگاهی امام از جمیع علوم ملائکه و انبیاء؛
- آگاهی امام از مسائل و معضلات غیر موجود در کتاب و سنت؛
- منابع علم امام:
- اخذ از معصوم قبلی؛
- تحدیث؛
- روح القدس؛
- الهام؛
- کتابهای موجود در نزد ائمه؛
- نزول ملائکه در شب قدر؛
- ستونی از نور در هر شهر؛
- عرضه شدن اعمال بر ائمه.
فصل چهارم: قرن هفتم هجری
- بخش اول: بررسی دیدگاه ابن میثم بحرانی درباره علم امام؛
- علوم دینی و مسائل حکومتی:
- معنای علم امام به تمام دین و احکام دینی؛
- استدلال بر علم امام به دین؛
- دیدگاه ابن میثم درباره علم غیب امام:
- امکان اخبار از غیب؛
- کیفیت تعلم علوم غیبی؛
- قوانین کلی متعلق علم غیب؛
- اختصاص علم غیب به خدا؛
- بررسی آراء ابن میثم درباب علم غیب؛
- آگاهی امام از زمان شهادت خود؛
- بررسی آراء ابن میثم در باب علم به زمان شهادت؛
- بخش دوم: بررسی آراء ابن طاووس در باب علم امام:
- تعلم علم امام از دیدگاه ابن طاووس؛
- علم غیب از دیدگاه ابن طاووس؛
- تأثیر علم غیب بر رفتار امام؛
- سایر علوم ائمه از دیدگاه ابن طاووس؛
- بخش سوم: آراء عمادالدین طبری درباره علم امام:
- لدنی بودن علم امام؛
- علم امام به احکام دینی؛
- موارد علم امام؛
- بخش چهارم: آراء علامه حلی درباره علم امام:
- علم امام به احکام و قرآن؛
- آگاهی امام از زمان شهادت خود؛
- فهرست منابع.
درباره پدیدآورندگان
-
احمد عابدی
(استاد مشاور) -
محمد باقر قیومی
(استاد راهنما) -
ناصرالدین اوجاقی
(پژوهشگر)
- پژوهشگر این پایان‌نامه حجت الاسلام و المسلمین دکتر ناصرالدین اوجاقی (متولد ۱۳۵۱ زنجان) در کنار دروس حوزوی، مدرک کارشناسی ارشد پیوسته الهیات و معارف اسلامی خود را از مؤسسه امام خمینی دریافت کرد. او در قسمت پژوهشی مؤسسه مشغول به امر پژوهش می‌باشد و با بخش دایرة‌المعارف علوم عقلی همکاری دارد. «علم امام از دیدگاه کلام امامیه» و «وحدت یا تعدد کتاب پیشین الهی در قرآن» از جمله آثار وی می‌باشد.
- استاد راهنمای این پایان‌نامه حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد باقر قیومی (متولد ۱۳۴۶ ش، بابل)، تحصیلات حوزوی خود را در محضر اساتیدی همچون حضرات آیات: جواد تبریزی، محمد فاضل لنکرانی، محمد تقی مصباح یزدی و سید محمود شاهرودی پیگیری کرد. او تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع دکتری فلسفه تطبیقی دانشگاه تربیت مدرس قم به اتمام رساند. همکاری با پژوهشگاه اندیشه و فرهنگ اسلامی و مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی و دانشگاهی به راهنمایی و مشاوره پایان‌نامه‌های دانشجویان نیز مشغول است و تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «متکلمین جدید»، «وجودشناسی»، «چه کسانی می‌توانند وارد گفتگوی تمدن‌ها شوند» و «مباحث اوصاف خداوند» برخی از این آثار است.[۴]
- استاد مشاور این پایان‌نامه حجت الاسلام و المسلمین دکتر احمد عابدی، (متولد ۱۳۳۹ ش، نجف آباد)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: محمد تقی بهجت فومنی، مرتضی حائری، حسین وحید خراسانی و حسن حسن‌زاده آملی پیگیری کرد. او تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع دکتری رشته فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه تهران به اتمام رساند. عضو هیئت علمی دانشگاه قم از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس در حوزه و دانشگاه تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «وحی قرآنی و وحی بیانی»، «اهتمام به دین در حکومت علوی(ع)»، «گذری بر «مسند الإمام علی(ع)»، «النور فی الإمام المستور»، «آشنايی با بحارالانوار» و «آفتاب سبزوار» برخی از این آثار است[۵]
استخراج مقاله از پایان‌نامه
در این باره، اطلاعاتی در دست نیست.