مکان افزایش علم امام کجاست؟ (پرسش)
| مکان افزایش علم امام کجاست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ علم معصوم |
| مدخل اصلی | ؟ |
مکان افزایش علم امام کجاست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم معصوم مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
- حجت الاسلام و المسلمین یارمحمدیان در کتاب «ازدیاد علم امام از دیدگاه کتاب و سنت» در این‌باره گفته‌‌اند:
- «درباره مکان افزایش علم امام، سه گزینه کلی به ذهن می‌رسد.
- در عوالم پیشین، پیش از خلقت زمینی امام.
- در زمین؛ این فرض شامل دوران حمل امام در رحم مادر، و نیز دوران پس از پای نهادن وی در عرصه زمین می‌شود.
- در عوالم ماورای این عالم، مانند عرش الهی، این فرض شامل جهان آخرت نیز می‌شود.
- پیش از ورود در بحث مکان باید گفت که واژه “مکان” در این جا با مقداری مسامحه همراه است؛ زیرا در دو مورد نخست و پایانی، مکان به معنای “ظرف جسم حجم‌دار” معنا ندارد.
- برخی از ادله به صورت کلی بر افزایش علم امام دلالت دارد[۱]. این احادیث از لحاظ مکان افزایش اطلاق دارند و شامل هر سه مکان پیش‌گفته می‌شوند. البته دور از ذهن نیست، کسی ادعا کند که نمی‌توان از این احادیث اطلاق‌گیری کرد؛ زیرا مقدمات حکمت در آنها تمام نیست و اساساً از حیث مکان افزایش، در مقام بیان نیستند.
- به هر روی، از لحاظ وجود دلیل خاص راجع به این سه مکان، می‌توان گفت، اگرچه تاکنون مستند حدیثی خاصی درباره گزینه نخست نیافته‌ایم، ولی با توجه به شواهدی که در بحث زمان برای ترجیح خلقت نوری مطرح کردیم، در بحث مکان نیز همین احتمال وجود دارد. در عین حال باید توجه داشت، همه احادیثی که پیرامون افزایش علم امام در این نوشتار بررسی شد، به گونه‌ای دلالت بر انجام این واقعه در ظرف مکانی زمین داشته‌اند[۲]. اینها علاوه بر احادیثی است که رخداد زمانی این واقعه را در شب قدر بیان می‌دارند[۳]؛ زیرا در این ادله، نزول ملائکه و روح و شرفیابی به محضر مقدس امام، در زمین واقع می‌گردد[۴]. در احادیثی نیز بر رخداد آن در عوالم ماورایی غیر از زمین - مانند عرش خداوند- تصریح شده است[۵]. در این احادیث می‌خوانیم: هیچ شب جمعه‌ای نیست مگر آن‌که در آن برای اولیای خداوند سرور ویژه‌ای است! وقتی راوی از علت آن جویا می‌شود، امام صادق(ع) می‌فرمایند: هر گاه شب جمعه فرا رسد، رسول الله(ص) به عرش می‌روند و امامان نیز به عرش می‌روند. من هم همراه آنها با روح خود به عرش می‌روم. پس باز نمی‌گردیم، مگر با علمی جدید؛ و اگر این واقعه رخ ندهد، هر آنچه نزد ما است نابود می‌گردد[۶].
- در برخی از این احادیث تصریح شده است که این واقعه در شب‌های جمعه، برای همه حجج الهی اتفاق می‌افتد و این رفتن، با روح آنها انجام می‌پذیرد[۷]. در برخی از احادیث نیز تصریح شده که در عروج شب‌های جمعه، ائمه اطهار(ع) نزد پروردگار بار می‌یابند[۸]. از طرفی، پس از این جهان نیز علم امام در حال افزایش خواهد بود. این شواهد نشان دهنده آن است که ظرف مکانی ازدیاد علم امام، عوالم ماورایی نیز می‌باشد.
- در نتیجه می‌توان پذیرفت که در هر سه مکان یادشده، علم امام افزایش می‌یابد.»[۹].
پاسخ‌های دیگر
منبع‌شناسی جامع علم معصوم
پانویس
- ↑ جمعی از اصحاب ائمه، الأصول الستة عشر، ص۲۷۰؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ص۳۹۲-۳۹۶؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۲۵۳-۲۵۵؛ طوسی، محمد بن حسن، امالی، ص۴۰۹.
- ↑ مانند: صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ص۳۹۶، ح۷ و ص۴۳۱-۴۴۰؛ عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر، ج۱، ص۳۷۴؛ خصیبی، حسین، الهدایة الکبری، ص۲۴۰؛ ابن عبدالوهاب، حسین، عیون المعجزات، ص۷۷؛ حلی، حسن بن سلیمان، المحتضر، ص۱۲۷.
- ↑ برقی، احمد بن محمد، محاسن، ج۲، ص۳۱۵، ح۳۲؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ص۲۲۰-۲۲۵، ۲۸۰، ۴۴۲، ح۴، ۵ و ص۴۶۴، ح۴؛ قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر، ج۲، ص۲۹۰، ۳۵۱، ۳۸۶، ۴۳۱؛ کشی، محمد بن عمر، رجال، ص۳۵۷؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۲۴۳-۲۵۳، ۳۸۶، ۵۳۲، ح۱۱، ۱۲؛ صدوق، محمد بن علی، کمال الدین، ج۱، ص۳۰۵؛ مفید، محمد بن محمد، ارشاد، ج۲، ص۳۴۶؛ طبری آملی صغیر، محمد بن جریر بن رستم، دلائل الامامة، ص۳۰۵؛ طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، ص۱۴۲.
- ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ص۲۲۰، ح۱ و ص۲۲۱؛ قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر، ج۲، ص۳۵۱؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۲۴۵؛ صدوق، محمد بن علی، فضائل الأشهر الثلاثة، ص۱۲۷؛ مفید، محمد بن محمد، امالی، ص۲۳۱.
- ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ۱۳۰-۱۳۲؛ کوفی، فرات بن ابراهیم، تفسیر، ص۶۷؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۲۵۳-۲۵۴.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۲۲۴.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۲۵۳-۲۵۴.
- ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ص۱۳۱، ح۳.
- ↑ یارمحمدیان، محمد تقی، ازدیاد علم امام از دیدگاه کتاب و سنت ص ۲۸۹.