جاریة بن حمیل اشجعی
آشنایی اجمالی
وی جاریة بن حمیل بن نشبة بن قرط از قبیله اشجع است که علاوه بر نسبت «اشجعی» به او «بِصاری» نیز گویند[۱] زیرا بِصار از اجداد جاریه است[۲]. ابن سعد[۳] شرح حال او را در صحابه‌ای که پیش از فتح مکه مسلمان شدند، آورده و گوید: وی اسلام دیرینی داشت "اسلم وصحب النبي قديماٌ". صحابه نویسان[۴] به نقل از طبری وی را صحابی دانسته‌اند.
ابن کلبی[۵] گوید وی در نبرد بدر حضور داشت [۶]، چنان که بلاذری [۷] و زبیدی[۸] وی را بدری دانسته‌اند، اما ابن سعد [۹] این گزارش را استوار ندانسته "ليس ذلك بثبت عندنا" و گفته است که هیچ یک از دانشمندان غیر از ابن کلبی این گزارش را نقل نکرده است. یاد نشدن نام او به این صورت در مغازی واقدی و سیره ابن هشام نظر ابن سعد را تأیید می‌کند، اما آنچه منشأ پیدایش اختلافات شده، تصحیف است؛ زیرا نام وی و پدرش به چند گونه ذکر شده است. نام وی به پنج صورت «خارجه»، «حارثه»، «جاریه»، «حربه» و «حمزة»، گفته شده و نام پدرش نیز «حمیل»، «جمیله»، «حمیر» یا «جمیل»، «جمیر»، «جمیز» و یا «خمیر» ذکر شده است[۱۰]. همین اختلاف در نام وی و پدرش سبب شده است که صحابه نویسانی مانند ابن سعد و ابن حجر شرح حال وی را در عناوین متعدد گرد آورند و او را گاه بدری بدانند و گاه آن را نپذیرند. موسی بن عقبه «حارثة بن حمیر اشجعی» را از بدری‌ها دانسته است[۱۱]. ابن اسحاق[۱۲] نیز «خارجة بن میر» و برادرش عبدالله را که هم‌پیمان اشجعی انصار بودند، از شرکت کنندگان بدر نوشته است. واقدی[۱۳] «حمزة بن حمیر» و برادرش را به عنوان دو حلیف اشجعی انصار از شرکت کنندگان بدر دانسته و گفته «حمزه» را «خارجة» نیز گفته‌اند[۱۴]. ابن ابی حاتم[۱۵] نیز «حمزة بن جمیر» را فردی ناشناخته و از شرکت کنندگان بدر دانسته است. همه موارد یاد شده اشاره به یک فرد دارد. ابونعیم[۱۶] وی را از اصحاب صفه دانسته و ابن برقی شهادت وی را در غزوه أحد دانسته است[۱۷]، اما ابن سعد در عنوان «حمزة بن حمیر» وی را از شرکت کنندگان در بدر و أحد دانسته و گفته که از او نسلی باقی نماند. بنابراین تردیدی نیست که وی بدری است.[۱۸]
جستارهای وابسته
- اشجع (قبیله)
منابع
پانویس
- ↑ سمعانی، الأنساب ج۱، ص۳۷۹.
- ↑ نسب کامل وی را بنگرید: بلاذری، أنساب الأشراف، ج۱۳، ص۲۱۹؛ ابن ماکولا، الإکمال، ج۲، ص۱۲۷؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۵۰۰.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۲۱۱.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۰۰؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۵۰۰؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۵۴.
- ↑ ابن کلبی، هشام بن محمد، جمهرة النسب، ص۴۵۵.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۵۰۰ ؛ شامی، سبل الهدی و الرشاد، ج۴، ص ۹۵ .
- ↑ انساب، ج۱۳، ص۲۱۹.
- ↑ زبیدی، محمد مرتضی، تاج العروس، ج۸، ص ۳۰۰.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری ، ج۴، ص۲۱۱.
- ↑ ر.ک: پاورقی الإکمال، ج۲، ص۵۱۸.
- ↑ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۳، ص۲۳۳.
- ↑ ابن اسحاق، سیره، ج۲، ص۳۵۵.
- ↑ واقدی، المغازی، ج۱، ص۱۶۹.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۴۳۴.
- ↑ ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۳، ص۲۰۹.
- ↑ ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۶۱۰.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۵۴.
- ↑ داداش نژاد، منصور، مقاله «جاریة بن حمیل اشجعی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص ۳۵۵-۳۵۶.