احمد بن هارون بن موفق مدینی
احمد بن هارون بن موفق مدینی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: آبرو در حدیث - آبرو در تاریخ اسلامی - آبرو در معارف و سیره رضوی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
غلام امام رضا(ع). احمد بن هارون بن موفق ظاهراً از غلامان امام رضا(ع) بود. طبرسی روایتی آورده است که با فرض صحت آن می‌توان نتیجه گرفت که وی از خدمتکاران امام رضا(ع) بوده است. بنابراین گزارش، احمد بن هارون غذایی برای امام رضا(ع) تهیه کرد و نزد امام آورد. اما از آنجا که سبزی همراه غذا نبود، امام به وی یادآوری کرد که لازم است سبزی بر سر سفره باشد. آن‌گاه یکی دیگر از غلامان امام مقداری سبزی تهیه کرد و برای امام آورد[۱]. به نظر می‌رسد این روایت را اولین‌بار طبرسی نقل کرده و پس از او دیگران به نقل آن پرداخته‌اند. در منابع دیگر مشابه این روایت را احمد بن هارون از جدش و در برخی دیگر از منابع از پدرش روایت کرده است[۲]. منابع در باب علم امامان به زبان حیوانات گزارشی از احمد با این مضمون آورده‌اند که وی روزی برای عرض سلام نزد ابوالحسن(ع) رفت. امام از او خواست وی را در سرکشی به باغ‌ها و مزارعش همراهی کند. احمد همراه امام حرکت کرد. او در این گزارش ادعا کرده که امام با برخی از حیوانات سخن گفته است[۳]. در این روایت احمد بن هارون غلام ابوالحسن علی معرفی شده، اما مشخص نشده منظور کدام امام است.
روایت‌هایی از احمد بن هارون بن موفق از جدش موفق[۴] و نیز از پدرش نقل شده است[۵]. این روایت‌ها به نوعی نشان می‌دهد موفق جد احمد از خدمتکاران امام کاظم(ع) بود و احتمالاً این فرد همان موفق است که در منابع با عنوان «مولی ابی الحسن(ع)» از او یاد شده است[۶]. برخی نیز هارون پدر احمد را از غلامان ابوالحسن(ع) دانسته‌اند[۷]، اما باز هم معلوم نیست منظور کدام امام است. برخی معتقدند موفق، غلام امام رضا(ع) بوده[۸]، و برخی اساساً او را مجهول معرفی کرده‌اند[۹].
اگر با توجه به آن‌چه گذشت نتیجه بگیریم که موفق جد احمد از غلامان امام کاظم(ع) بوده، می‌توانیم بگوییم روایت‌هایی که احمد مستقیماً از امام رضا(ع) نقل کرده است، نشان می‌دهد که احمد بن هارون از غلامان امام رضا(ع) بوده است. در گزارش‌های مربوط به امام کاظم(ع)، احمد از جد خود نقل کرده و در هیچ‌یک خود مستقیماً از امام نقل نکرده است، اما در گزارشی که طبرسی آورده، او رابطه مستقیم خود با امام را بازگو کرده است. روایت شیخ مفید نیز مبین رابطه مستقیم او با امام است. با همه این احوال، تصریحی نیست او غلام امام رضا(ع) بوده است. تنها سندی که در این‌باره می‌توان به آن استدلال کرد، روایت منقول از طبرسی است که ذکر شد. با این حال، محققان متأخر قرابت او با امام رضا(ع) را پذیرفته و آن را دلیلی بر قابل اعتماد بودن روایت‌هایش دانسته‌اند[۱۰] و او را در زمره راویان امام رضا(ع) ذکر کرده‌اند[۱۱]. راوندی نیز در باب معجزات امام هادی(ع) روایتی آورده است که از خدمتگزاری احمد برای امام هادی(ع) سخن گفته است[۱۲]. در صورت صحت این روایت، احمد بن هارون را باید از غلامان امام هادی(ع) هم دانست.[۱۳]
منابع
پانویس
- ↑ مکارم الأخلاق، ص۱۷۶.
- ↑ الکافی، ج۶، ص۳۶۲؛ المحاسن، ج۲، ص۵۰۷.
- ↑ الاختصاص، ص۲۹۸؛ بصائر الدرجات، ص۳۷۰؛ بحار الأنوار، ج۲۷، ص۲۷۰.
- ↑ الکافی، ج۶، ص۳۶۲؛ وسائل الشیعة، ج۲۴، ص۴۱۹.
- ↑ المحاسن، ج۲، ص۵۰۷.
- ↑ الکافی، ج۶، ص۳۶۸؛ المحاسن، ج۲، ص۵۱۸؛ وسائل الشیعة، ج۳۵، ص۱۹۷.
- ↑ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۰۳.
- ↑ معجم رجال الحدیث، ج۲۰، ص۹۰.
- ↑ المفید من معجم رجال الحدیث، ص۶۳۱.
- ↑ تنقیح المقال، ج۸، ص۲۰۵.
- ↑ الجامع لرواة و أصحاب الإمام الرضا(ع)، ج۱، ص۱۰۶.
- ↑ الخرائج و الجرائح، ج۱، ص۴۰۸ – ۴۱۰.
- ↑ اخلاقی، معصومه، مقاله «احمد بن هارون بن موفق مدینی»، دانشنامه امام رضا ج۲ ص ۷.