آداب هدیه در سیره اجتماعی پیامبر خاتم چه بوده است؟ (پرسش)

آداب هدیه در سیره اجتماعی پیامبر خاتم چه بوده است؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ سیره اجتماعی معصومان
مدخل اصلی	هدیه - هدیه در معارف و سیره نبوی
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

آداب هدیه در سیره اجتماعی پیامبر خاتم چه بوده است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث سیره اجتماعی معصومان است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی سیره اجتماعی معصومان مراجعه شود.

پاسخ نخست

محمد جواد برهانی

حجت‌ الاسلام‌ و المسلمین محمد جواد برهانی در کتاب «سیره اجتماعی پیامبر اعظم» در این‌باره گفته‌ است:

• «هدیه هنگام حاجت: چیزی که هنگام نیاز به دست انسان برسد، بهترین هدیه است. پیامبر اسلام می‌فرماید: «نِعْمَ الشَّيْ‌ءُ الْهَدِيَّةُ أَمَامَ الْحَاجَةِ»؛ «بهترین چیز هدیه‌ای است که هنگام نیاز به انسان برسد».
• سخن حکیمانه بهترین هدیه: در حدیثی از پیامبر نقل شده که فرمود: «نعم الهديّة الكلمة من كلام الحكمة»؛ «بهترین هدیه، سخنی از سخنان حکیمانه است». هدیه به کسانی که این کار را انجام نمی‌دهند: از پیامبر اسلام روایت شده است: «و اهد لمن لا يهدي لك»؛ «به کسی که به تو هدیه نمی‌دهد، هدیه بده».
• رد نکردن هدیه: پیامبر فرمود: اگر شانه گوسفندی را به من هدیه دهند، می‌پذیرم و آن را رد نمی‌کنم: «وَ لَوْ أُهْدِيَ إِلَيَّ كُرَاعٌ لَقَبِلْتُ». در حدیثی دیگر از حضرت آمده است: «لا يردّ الرّجل هديّة أخيه»؛ «مرد هدیه برادرش را رد نمی‌کند».
• تلافی هدیه در صورت امکان: پیامبر اسلام فرمود: هیچ کس نباید هدیه برادرش را رد کند و اگر توانست عوض آن را بدهد: «لا يردّ الرّجل هديّة أخيه فان وجد فليكافئه».
• کوچک نشمردن هدیه: در حدیث نبوی آمده است که حضرت فرمود: هدیه را کوچک نشمارید، هرچند یک قطعه پارچه بز باشد.
• ایجاد محبت: پیامبر اسلام می‌فرماید: به هم‌دیگر هدیه بدهید که بین شما موجب محبت می‌گردد و کینه‌ها را از بین می‌برد: «تَهَادَوْا تَحَابُّوا تَهَادَوْا فَإِنَّهَا تَذْهَبُ بِالضَّغَائِنِ». در روایتی دیگر از حضرت نقل شده است که فرمود: «الْهَدِيَّةُ تُورِثُ الْمَوَدَّةَ»؛ «دادن هدیه موجب دوستی و محبت می‌گردد».
• افزایش محبت: پیامبر اسلام فرمود: به هم‌دیگر هدیه بدهید؛ زیرا هدیه محبت را زیاد می‌کند و دل‌گیری‌ها را از میان می‌برد: «تهادوا فإنّ الهديّة تضعّف الحبّ و تذهب بغوائل الصّدر».
• از بین بردن کینه: با هدیه دادن، کدورت و کینه از بین می‌رود. حضرت فرمود: هدیه چیز ارزشمندی است، زیراکینه‌ها را از بین می‌برد: «نِعْمَ الشَّيْ‌ءُ الْهَدِيَّةُ تُذْهِبُ الضَّغَائِنَ مِنَ الصُّدُورِ».

هدیه دادن کار مشکلی نیست و هر کس باید به اندازه توان خود به این سنت حسنه عمل کند. از سوی دیگر در روایات آمده است که تبسم و برخورد نیکو با دیگران خودش نوعی هدیه است. لازم نیست هدیه یک چیزی مادی باشد، بلکه می‌تواند امر معنوی دعای خیر، راهنمایی و مشورت، نشان دادن راه حل یا گفتن حدیثی زیبا و... باشد. در حدیث نبوی آمده است که یک کلمه گفتار حکمت‌آموز هدیه بسیار نیکویی است: «نعم الهديّة الكلمة من كلام الحكمة»»