اهبان بن اوس اسلمی
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
وی از تیره بنی قشیر از قبیله اسلم است[۱]. کنیه وی را «ابوعبید» و «ابوعقبه»[۲] گفته‌اند. فرزندی به نام «عقبه» برای اهبان بن اوس ذکر نشده است، اما ابن سعد[۳] فرزندی به نام عقبه برای اهبان بن اکوع آورده است و در دیگر منابع نیز کنیه اُهبان بن اکوع، «ابوعقبه» آمده است. بنابراین، ممکن است بر اثر مخلوط شدن آگاهی‌های مربوط به این دو، برای اهبان بن اوس نیز کنیه ابوعقبه آمده باشد. وی از اصحاب شجره و ملقب به مکلم الذئب است. نام او به جای اهبان، «وحبان»[۴] و «وهبان»[۵] نیز گفته شده است که تصحیف به حذف و قلب است.
اُهبان از مسلمانان نخستین بود که با رسول خدا (ص) به دو قبله نماز خواند و در بیعت رضوان و صلح حدیبیه با او بیعت کرد[۶]، اهبان بعدها ساکن کوفه شد[۷] و به یاران علی بن ابی طالب (ع) پیوست[۸]. او در حکومت معاویه و استانداری مغیره بر کوفه در آن دیار درگذشت[۹].
لقب مکلم الذئب برای افراد دیگری نیز ذکر شده است. برخی گفته‌اند: اهبان بن اوس همان مکلم الذئب است[۱۰]. بخاری سند روایتی را که اهبان بن اوس را مکلم الذئب دانسته، به دلیل وجود عبدالله بن عامر اسلمی ضعیف دانسته است[۱۱]. واقدی گفته است: آن کس که با گرگ سخن گفت، اهبان بن اوس سلمی است، ولی درباره نسب او چیزی ننوشته است[۱۲]. این داستان به عمیر طائی نیز نسبت داده شده است[۱۳].
همچنین داستان سخن گفتن گرگ درباره اهبان بن اکوع است. درباره اهبان بن اوس و اهبان بن اکوع گفته شده است که هر دو کنیه «ابوعقبه» دارند (گرچه برای اهبان بن اوس فرزندی به نام عفیه ذکر نشده است) و هر دو از اصحاب شجره به شمار می‌روند. آنها بعدها به کوفه رفته و در زمان ولایت مغیره بر کوفه در آن شهر از دنیا رفته‌اند. برای هر دو لقب مکلم الذئب آمده است. یکی نسبت اسلمی و دیگری نسبت خزاعی دارد که به خزاعی، اسلمی نیز گفته شده است. بنابراین، ممکن است این دو اسم متعلق به یک نفر باشد، اما از آن جهت که صحابه‌نگاران برای هر دو اسم شرح حال جداگانه‌ای آورده‌اند، و در برخی موارد نیز آگاهی‌های مربوط به هم اندکی متفاوت است، بسا دو نفر باشند که اطلاعات مربوط به آنان به هم آمیخته است؛ به ویژه اینکه گفته شده اهبان بن اکوع، برادر سلمة بن اکوع است، در حالی که چنین ادعایی درباره اهبان بن اوس نشده و در اصل این ادعا درباره او صادق نیست.[۱۴]
منابع
پانویس
- ↑ ابن کلبی، ج۲، ص۱۴۵.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۱، ص۲۰۴.
- ↑ ابن سعد، ج۴، ص۲۳۱.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۱، ص۲۰۴.
- ↑ ابن حجر، فتح، ج۷، ص۳۴۳.
- ↑ بخاری، صحیح، ج۵، ص۶۶؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۲۸۹.
- ↑ بخاری، تاریخ، ج۲، ص۴۴.
- ↑ اردبیلی، ج۱، ص۱۱۰.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۱، ص۲۰۴؛ ابن حبان، ج۳، ص۱۷.
- ↑ ابن سعد، ج۴، ص۳۰۹؛ ابن اثیر، ج۱، ص۱۳۷؛ ابن حجر، فتح، ج۷، ص۲۰.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۲۸۹.
- ↑ ابن سعد، ج۴، ص۲۳۱.
- ↑ مجلسی، ج۱۷، ص۳۹۴.
- ↑ محمدی، رمضان، مقاله «اهبان بن اوس اسلمی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص:۱۷۸-۱۷۹.