ابورهم بن قیس اشعری

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
ابورهم بن قیس اشعری
تصویر کهنی از مدینه
نام کاملابورهم بن قیس اشعری
جنسیتمرد
از قبیلهاشعر
مادرظَبیه بنت وهب
برادر
خویشاوندانابوعامر اشعری (عمو)
محل زندگی
درگذشتمدینه
از اصحابپیامبر خاتم

مقدمه

برادر ابوموسی اشعری که نسبت به قحطان می‌رساند. مادرش ظَبیه دختر وهب از عکّو عدنانی[۱] بود که اسلام آورد و در مدینه درگذشت[۲].

نام وی را به اختلاف «مجدی»[۳]، «مجذی»[۴]، «محمد»[۵]، «مجید»[۶] و «مجیله» آورده‌اند[۷]. اما به کنیه‌اش شهرت دارد.

زمان اسلام آوردن وی روشن نیست. گفته‌اند وی با برادرانش به همراه جعفر بن ابی طالب از حبشه به مدینه هجرت کرد و به هنگام فتح خیبر به حضور رسول خدا (ص) رسید[۸]. بر اساس این گزارش، باید وی را در شمار کسانی قرار داد که در مکه اسلام آوردند و به حبشه هجرت کردند؛ به ویژه که برخی گزارش‌ها، وی را مخاطب این سخن رسول خدا می‌دانند که فرمود: «شما دو هجرت داشته‌اید: یکی به سوی من و یکی به سوی نجاشی»[۹]. اما بیشتر منابع، حتی در زمان اسلام آوردن ابوموسی اشعری اختلاف دارند. ابورهم نیز در بیشتر روایات خود را یکی از اشعریانی می‌داند که به همراه ابو موسی در خیبر به حضور رسول خدا (ص) رسیده است. گفته‌اند آنان ۵۴ تن[۱۰] بودند که همگی اسلام آوردند[۱۱]. در این صورت وی نمی‌تواند پیش از هجرت اسلام آورده باشد.

البته خبری از اسلام آوردن اشعری پیش از هجرت هست[۱۲]، اما به اسلام آوردن ابورهم پیش از هجرت اشاره نشده است. در گزارش دیگری که ابوموسی را به عنوان حلیف آل عتبه در شمار مهاجران به حبشه آورده‌اند[۱۳]. نیز به ابورهم اشاره نکرده‌اند؛ اگرچه موضوع حلیف بودن ابوموسی نیز از نظر ابن سعد پذیرفتنی نیست[۱۴].

آنچه سبب این توهم شده که وی را از مسلمانان پیش از هجرت بدانند، همراهی وی با جعفر پس از فتح خیبر و برخوردار شدن از غنیمت خیبر است[۱۵] که بنا به گفته ابن سعد[۱۶] کاملا اتفاقی است. سبب دیگر می‌تواند حضور او در مکه پیش از هجرت به مدینه باشد، که ابن حجر برای آن احتمال‌هایی همچون عبور از مکه در مسیر مدینه یا رفتن به مکه پیش از حضور در مدینه (و نه پیش از هجرت) طرح کرده است[۱۷].

گفته‌اند ابورهم پس از رحلت رسول خدا (ص) به شام رفت و آنجا سکونت گزید[۱۸]. نیز گفته‌اند وی به سوی فتنه‌ها شتاب می‌کرد و ابوموسی او را از این کار باز می‌داشت[۱۹][۲۰]

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. ر. ک: ابن حزم، ص۳۲۸.
  2. ابن سعد، ج۴، ص۷۸.
  3. ابن عبد البر، ج۴، ص۲۲۲.
  4. ابن حجر، الاصابه، ج۵، ص۵۷۴.
  5. ابن حبان، ج۳، ص۳۶۷؛ ابن حجر، الاصابه، ج۶، ص۲۶.
  6. ابن حجر، الاصابه، ج۶، ص۲۶.
  7. ابن حجر، فتح، ج۷، ص۶۱۷.
  8. ابن اثیر، ج۶، ص۱۱۳.
  9. ابو نعیم، ج۵، ص۲۸۸۷.
  10. با اختلاف اندکی در تعداد، یا ۵۵ تن از اشعریان و شش تن از عک؛ ر. ک: ابن حجر، فتح، ج۷، ص۶۱۷.
  11. ابن سعد، ج۷، ص۳۰۲.
  12. ابن سعد، ج۴، ص۷۹.
  13. ابن هشام، ج۱، ص۳۴۷.
  14. ابن سعد، ج۴، ص۷۹.
  15. بخاری، ج۴، ص۵۵؛ مسلم، ج۷، ص۱۷۲؛ ابن عساکر، ج۳۲، ص۳۰.
  16. ابن سعد، ج۴، ص۷۹.
  17. ابن حجر، فتح، ج۷، ص۶۱۷.
  18. ابن سعد، ج۷، ص۳۰۲.
  19. ابن اثیر، ج۶، ص۱۱۳.
  20. خانجانی، قاسم، مقاله «ابورهم بن قیس اشعری»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۳۰۳.