اصطلاح عصمت از چه زمانی به کار برده شد؟ (پرسش)
| اصطلاح عصمت از چه زمانی به کار برده شد؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ عصمت |
| مدخل بالاتر | عصمت |
| مدخل اصلی | عصمت در تاریخ اسلامی |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
اصطلاح عصمت از چه زمانی به کار برده شد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث عصمت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی عصمت مراجعه شود.
پاسخ نخست
آقایان دکتر یوسفیان و شریفی در «پژوهشی در عصمت معصومان» در این‌باره گفته‌‌اند:
«اعتقاد به عصمت، جزو نخستین تعالیم اسلامی بوده و از همان ابتدای ظهور اسلام میان مسلمانان رواج داشته است. با این همه باید دید از چه زمانی واژه عصمت برای افاده این معنا به کار رفته است، عده‌ای از بزرگان بر این عقیده‌اند که به کار بردن اصطلاح عصمت، همچون بسیاری از اصطلاحات کلامی دیگر، بعد از پیدایش و رشد علم کلام، در زمان امام صادق (ع) بوده است[۱]. ولی می‌توان گفت هر چند این اصطلاح، یک اصطلاح قرآنی نیست، امّا شواهد و قراین نشان می‌دهند که در صدر اسلام و از زبان خود رسول الله (ص) برای تبیین این مقام معنوی و الهی، از این اصطلاح استفاده می‌شده است.
از جمله شواهد این مدعا، دو روایت نبوی است که در بحث تاریخچه عصمت ذکر خواهد شد. همچنین سخنی از ابابکر که در آغاز خلافت خویش در تجلیل از پیامبر اکرم (ص) گفته است: كان معصوماً من الخطا به خوبی نشان می‌دهد که این اصطلاح، در بین صحابه و مسلمین صدر اول اسلام، رواج داشته است.
همچنین، به عنوان شاهدی دیگر می‌توان به کلمات و سخنان امیر المؤمنین علی (ع) اشاره کرد که در موارد متعددی از این اصطلاح برای تبیین مقام معنوی انبیا و ائمه اطهار (ع) استفاده کرده‌اند.
- سلیم بن قیس می‌گوید: از امیرالمؤمنین (ع) شنیدم که می‌فرمود: «وَ إِنَّمَا أَمَرَ بِطَاعَةِ أُولِي الْأَمْرِ لِأَنَّهُمْ مَعْصُومُونَ مُطَهَّرُونَ لَا يَأْمُرُونَ بِمَعْصِيَةِ اللَّهِ»[۲]؛ به این دلیل [در قرآن کریم] به اطاعت از اولی‌الامر فرمان فرمان داده است که آنان معصوم و منزه از آلودگی‌ها بوده، به معصیت فرمان نمی‌دهند.
- علی (ع) در روایت دیگری پیرامون صفات امام می‌فرمایند: «وَ الْإِمَامُ الْمُسْتَحِقُّ لِلْإِمَامَةِ لَهُ عَلَامَاتٌ فَمِنْهَا أَنْ يُعْلَمَ أَنَّهُ مَعْصُومٌ مِنَ الذُّنُوبِ كُلِّهَا صَغِيرِهَا وَ كَبِيرِهَا لَا يَزِلُّ فِي الْفُتْيَا وَ لَا يُخْطِئُ فِي الْجَوَابِ وَ لَا يَسْهُو وَ لَا يَنْسَى...»[۳]؛
پیشوایی که شایستگی امامت دارد، دارای نشانه‌هایی است: یکی از آنها این است که از تمامی گناهان معصوم باشد؛ چه گناهان صغیره و چه کبیره. در صدور حکم لغزش نمی‌کند و پاسخ خطا نمی‌دهد؛ نه سهو در او راه دارد و نه نسیان...»[۴].
منبع‌شناسی جامع عصمت
پانویس
- ↑ رسالة التقریب، ش۲، ص۱۳۳.
- ↑ بحارالانوار، ج۲۵، ص۲۰۰.
- ↑ بحارالانوار، ج۲۵، ص۱۶۴.
- ↑ شریفی، احمد حسین، یوسفیان، حسن، پژوهشی در عصمت معصومان، ص ۲۶.