اکراه در فقه سیاسی

مقدمه

اکراه: وادار به کاری کردن^[۱]، سختی و مشقتی که از تحمیل خارجی به انسان می‌رسد^[۲]. اصل آن "کره" مقابل رضا و محبّت^[۳] یا مقابل اراده^[۴].
أَفَأَنْتَ تُكْرِهُ النَّاسَ حَتَّى يَكُونُوا مُؤْمِنِينَ^[۵].
در قرآن کریم آیاتی در مورد مختار بودن انسان در قبول دین وجود دارد و به عبارت دیگر دینداری به جبر و تحمیل امکان‌پذیر نیست: لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ^[۶] و أَفَأَنْتَ تُكْرِهُ النَّاسَ حَتَّى يَكُونُوا مُؤْمِنِينَ^[۷].
گاهی اختیار در مقابل اکراه به کار می‌رود؛ ولی اکراه بیشتر در امور حقوقی کاربرد دارد؛ مانند "بیع مُکرَه" و "طلاق مُکرَه" که باطل است؛ زیرا یکی از شرایط صحت بیع یا طلاق اختیار است.
اکراه آن است که شخص تهدید به ضرر شود و بر اثر تهدید غیر، کاری را انجام دهد که اگر تهدید جدی نبود، آن کار را انجام نمی‌داد^[۸]. دین که از امور قلبی و اعتقادی است، به اکراه تحقق پیدا نمی‌کند؛ ممکن است علایم و کارکردهای خارجی مانند نماز و حرکات عبادی به اکراه و زور از کسی سر بزند ولی اینها اعتقاد و باور دینی نیستند؛ لذا اصل دین و باور به آن قابلیت اکراه ندارد و اکراه‌ بردار نیست^[۹].

منابع

نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم

پانویس

↑ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۳، ص۱۵۷۰.
↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۴۲۹.
↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۵، ص۱۷۲.
↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱۰، ص۵۰.
↑ «آیا تو مردم را ناگزیر می‌کنی که مؤمن باشند؟» سوره یونس، آیه ۹۹.
↑ «در (کار) دین هیچ اکراهی نیست که رهیافت از گمراهی آشکار است» سوره بقره، آیه ۲۵۶.
↑ «آیا تو مردم را ناگزیر می‌کنی که مؤمن باشند؟» سوره یونس، آیه ۹۹.
↑ محمد تقی مصباح یزدی، معارف قرآن، ص۳۷۶.
↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص:۱۱۷.

[1] خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۳، ص۱۵۷۰.

[2] حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۴۲۹.

[3] ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۵، ص۱۷۲.

[4] حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱۰، ص۵۰.

[5] «آیا تو مردم را ناگزیر می‌کنی که مؤمن باشند؟» سوره یونس، آیه ۹۹.

[6] «در (کار) دین هیچ اکراهی نیست که رهیافت از گمراهی آشکار است» سوره بقره، آیه ۲۵۶.

[7] «آیا تو مردم را ناگزیر می‌کنی که مؤمن باشند؟» سوره یونس، آیه ۹۹.

[8] محمد تقی مصباح یزدی، معارف قرآن، ص۳۷۶.

[9] نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص:۱۱۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]