بحث:امام مهدی چگونه از زمان مناسب ظهور خود آگاهی می‌یابد؟ (پرسش)

ارتباط امام با عالم غیب

• علم به وقت ظهور امام زمان(علیه السلام) از اسرار خداوند است که آن را از بندگان خود کتمان داشته است. ظهور امام عصر(علیه السلام) دارای علائم و نشانه‌های حتمیه و غیر حتمیه است، وقتی آن علائم به وقوع پیوست مردم عادی هم ظهور امام زمان(علیه السلام) را قریب الوقوع می‌دانند و از همه‌‌ عالم‌تر و آگاه‌تر به این موضوع خود امام است.
• اما جواب اصلی این است، از براهین و روایاتی که در باب امامت وارد شده، استفاده می‌شود، با توجه به آگاهی امامان معصوم از عالم غیب، وجود مقدس امام نیز با عالم غیب در ارتباط است و در مواقع احتیاج و ضرورت، حقائقی را دریافت می‌کند. امام چون خلیفة الله است و خلیفه باید کار مستخلفٌ عنه را انجام دهد پس علم امام پرتویی از علم خداوند است. علم ائمه(علیهم السلام) به علم الهی متصل است و از سرچشمۀ علم الهی بهره می‌گیرند. از آنجا که هیچ چیزی بر خداوند مخفی نیست، بعید است امام زمان(علیه السلام) که خلیفۀ خدا، انسان کامل و مظهر اسما و صفات الهی است، از این علم بی‌بهره باشد و زمان ظهور را نداند. برای همین در قرآن کریم سفارش شده است، مطالبی را که نمی‌دانید از اهل ذکر که همان اهل بیت(علیهم السلام) هستند، بپرسید. شاهد بر این مطلب حدیث امام رضا(علیه السلام) ذیل آیه شریفه است: «فَاسْأَلُواْ أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ»، «نَحْنُ أَهْلُ الذِّكْرِ وَ نَحْنُ الْمَسْئُولُونَ» در کتاب کافی و وافی بابی است به این عنوان: «بَابُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ علیهم السلام يَعْلَمُونَ عِلْمَ مَا كَانَ وَ مَا يَكُونُ وَ أَنَّهُ لَا يَخْفَى عَلَيْهِمُ الشَّيْ‏ءُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِم»‏

راه های آگاهی امام از ظهور

• چندین احتمال دربارۀ چگونگی اطلاع امام مهدی(علیه السلام) از زمان ظهور وجود دارد مانند:

1. آگاهی ایشان از راه معجزه باشد. این راه می تواند به یکی از دو شیوه باشد:
   1. امکان دارد پیامبر اکرم(صلى الله عليه و آله)، وقت ظهور را به توسط ائمه اطهار(علیهم السلام) به حضرت مهدی(علیه السلام) خبر داده باشد ولو با علائم و نشانه‌هایی که حضرت منتظر آن علائم است. چنانچه امام کاظم(علیه السلام) فرمودند: «هر گاه وقت خروج حضرت رسید علم به خروج در نفس او منتشر خواهد شد. آن علم او را ندا داده که ای ولّی خدا! خروج کن و دشمنان خدا را به قتل برسان. و برای او شمشیری است، هنگامی که وقت خروج او فرا رسد از غلافش بیرون می‌آید و حضرت را ندا داده، می‌گوید: ای ولیّ خدا! خروج کن، که برای تو حلال نیست که از دشمنان خدا صرف نظر کنی.»

• این راه اشکالاتی دارد:

1. روایاتی از این دست، اندک بوده و همگی آنها نیز مرسل هستند، لذا نمی‌توان به آنها اعتماد کرد.
2. این شیوه با قانون اعجاز ناسازگار است زیرا هرگاه جایگزینی طبیعی وجود داشته باشد، دیگر جایی برای معجزه باقی نمی‌ماند و پیداست برای معجزاتی از این قبیل که در روایات آمده، جایگزین وجود دارد. در نتیجه، آگاهی امام از زمان ظهور، منحصر در این معجزه‌ها نیست و می‌توان امور طبیعی و غیر اعجازی را برگزید.
3. همچنین تصوری که از جنگ در این شیوه وجود دارد، مبتنی بر مفاهیمی قدیمی است، مانند اینکه سلاح امام شمشیر است و فرماندهی او نیز به مدد پرچمی بزرگ خواهد بود. روشن است که روش‌ها و ابزار با گذشت زمان تغییر خواهد کرد.
   1. راه الهام: ممکن است خداوند متعال وقت ظهور را به وسیلۀ الهام به حضرت بفهماند. علم و درک امام با سایر مردم یکی نیست، الهامی که به امام می‌شود به دیگران آن گونه الهام صورت نمی‌گیرد. وحی، به صورت رسمی با رحلت پیامبر اکرم(صلى الله عليه وآله) پایان گرفت؛ ولی در موارد فراوانی به اهل بیت(علیهم السلام) الهاماتی شده و خواهد شد. در روایات چگونگی آگاه شدن حضرت مهدی(علیه السلام) از زمان ظهور، از راه الهام ذکر شده است. امام صادق(علیه السلام) در تفسیر آیه‌‌‌ «فَإِذَا نُقِرَ فِي النَّاقُورِ» می‌فرمایند: «یکی از ما امامی است پیروز، ولی مخفی تا هنگامی که اراده خداوند تعلق گرفت که او را آشکار کند، در قلبی اثر می‌گذارد، پس ظاهر می‌شود و به امر خداوند قیام می‌کند.»

• روایاتی وجود دارد به این مضمون که هرگاه امام معصوم اراده نماید چیزی را بداند، خداوند آن را به او می‌فهماند. بدون شک امام مهدی(علیه السلام) در طول دوران غیبت، خواستار آن بوده است که زمان ظهورش را بداند، از این رو خداوند متعال هم این خواسته را از راه الهام یا سایر روش‌هایی که در روایات آمده اجابت می‌فرماید.

1. احتمال دیگر این است، که امام توسّط روایت و وصیت مکتوبی که به‏ عنوان دستورالعمل نزد ایشان است از وقت ظهور خویش مطلّع شوند. همان کتابی که در روایات وارد شده از طرف خداوند متعال برنامه کاری ائمه به صورت کتابی به پیامبر(صلى الله عليه و آله) نازل شد و پیامبر آن را به علی(علیه السلام) تحویل داد و حضرت امیر در موقع خلافت خودش از آن استفاده می‌کرد و بعد به امام حسن(علیه السلام) و او به امام حسین(علیه السلام) و امام حسین(علیه السلام) به سائر ائمه(علیهم السلام) واگذار کردند و الآن آن برنامه در دست ولی عصر(علیه السلام) است‌‌‌. در روایتی از امام صادق(علیه السلام) آمده است: «خداوند، قبل از وفات پیغمبر(صلى الله عليه وآله وسلم) مکتوبی بر او نازل کرد و فرمود: ای محمّد! این است وصیت من به سوی نجیبان و برگزیدگان از خاندانت. پیغمبر اکرم(صلى الله عليه و آله) گفت: ای جبرئیل! نجیبان چه کسانی هستند؟ فرمود: علی بن ابی‌طالب و اولادش(علیهم السلام). بر آن مکتوب چند مهر از طلا بود، پیامبر اکرم(صلى الله عليه و آله) آن را به امام علی(علیه السلام) داد و دستور فرمود: که یک مهر آن را بگشاید و به آنچه در آن است عمل کند، امام علی(علیه السلام) یک مهر را گشود و به آن عمل کرد، سپس آن را به پسرش امام حسن(علیه السلام) داد، او هم یک مهر را گشود، و به آن عمل کرد، و ... و همچنین امام موسی بن جعفر(علیه السلام) به امام بعد از خود می‏‌دهد، و تا قیام امام مهدی(علیه السلام) اینچنین ادامه دارد.»

• و یا اینکه می توان احتمال داد امام مهدی(علیه السلام) روایتی را از پدران معصومش در دست دارد که در آن پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) از زمان ظهور خبر داده است. احتمالات مختلفی دربارۀ این روایت می توان داد اما مهمترین آنها این است که بگوییم در آن روایت ساعت، روز و سال ظهور به طور مشخص تعیین شده باشد.

1. امام مهدی(علیه السلام) با فرزانگی و فراست مخصوص به خود، که از پدران ارجمندش به ارث برده، زمان ظهور را تشخیص می‌دهد.

نظریه عدم آگاهی امام از وقت ظهور

• ناگفته نماند عده‌ای بر این باورند امام زمان(ع) از زمان ظهور، اطلاعی ندارد. اینان، برای اثبات ادعای خود، به احادیث عدم توقیت "وقت تعیین نکردن" تمسک کرده‌اند؛ مانند "تعیین کنندگان وقت دروغگویند» یا روایت «ما برای هیچ کس وقتی را معین نکردیم" یا روایاتی که ظهور را به قیامت تشبیه کرده است: "مَثَل ظهور او مَثَل ساعت روز قیامت است که هیچ کس جز او نمی‌تواند وقت آن را آشکار سازد" ولی در مقابل، دلالت این احادیث تمام نیست؛ زیرا اینکه گفته می‌شود: "تعیین وقت کنندگان دروغگویند" یا "ما اهل بیت تعیین وقت نمی‌کنیم" به معنای عدم علم نیست. حتی روایتی که ظهور را به قیامت تشبیه کرده نیز قابل توجیه کردن است؛ زیرا بین اینکه آشکار کردن وقت فقط با خداست با اینکه علم آن فقط نزد خدا است، تفاوت وجود دارد. علاوه بر اینکه چنانچه گذشت علم امام زمان(ع) به وقت ظهور از راه‌های مختلفی امکان دارد.

نتیجه گیری

• بنابراین می‌توان گفت: از طرق مختلف اثبات می‌شود، امام زمان(علیه السلام) متوجه ظهورشان می‌شوند. هرچند خداوند تقدیم و تأخیر ظهور را به اعمال و کردار انسان‌ها مشروط کرده است، اما چنین چیزی، بدین معنا نیست که خداوند از چگونگی رفتار و کردار انسان‌ها آگاهی ندارد تا در نتیجه از زمان ظهور نیز بی‌اطلاع باشد؛ بلکه او از چگونگی اعمال و تصمیم‌های اختیاری و انتخابی ما آگاه است، پس زمان فراهم شدن زمینه‌های ظهور را هم می‌داند و ظاهراً امام زمان(علیه السلام) نیز که مظهر علم الهی است، از آن مطلع است.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: