بحث:علم‌الکتاب در حدیث
علم کتاب در حدیث
- شواهد التنزیل ـ به نقل از ابو سعید خدری ـ: از پیامبر خدا (ص) درباره سخن خدای متعال:
وَمَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ
[۱] پرسیدم. فرمود: «مقصود، برادرم علی بن ابی طالب است».[۲] - الأمالی، صدوق ـ به نقل از ابو سعید خدری ـ: از پیامبر خدا (ص) درباره این سخن خدای عز و جل: قَالَ الَّذِي عِندَهُ عِلْمٌ مِّنَ الْكِتَابِ[۳] پرسیدم. فرمود: «مقصود، وصیّ برادرم سلیمان بن داوود است». گفتم: ای پیامبر خدا! مقصود از این آیه شریف: قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ[۴] کیست؟ فرمود: «برادرم علی بن ابی طالب».[۵].
- امام علی (ع) ـ درباره این آیه: من هستم که علم کتاب نزد اوست.[۶]
- امام حسین (ع): ما همان‌هایی هستیم که علم کتاب و بیان آنچه در آن است، نزد ماست و آنچه نزد ماست، نزد هیچ یک از خلایق نیست؛ زیرا ما، اهل سر خداییم.[۷]
- المناقب، ابن مغازلی ـ به نقل از عبد اللّه بن عطا ـ: نزد امام باقر (ع) نشسته بودم که پسر عبداللّه بن سلام بر ایشان گذشت. گفتم: قربانت گردم! این پسرِ کسی است که علمی از کتاب نزد اوست؟ فرمود: «خیر؛ بلکه دوست شما، علی بن ابی طالب است که آیاتی از کتاب خدا در حقّ او نازل شده است: قَالَ الَّذِي عِندَهُ عِلْمٌ مِّنَ الْكِتَابِ[۸].[۹]
- امام باقر (ع): مقصود از این سخن خدای متعال: قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ[۱۰] ما هستیم. علی پس از پیامبر (ص)، نخستینِ ما و برترین و بهترینِ ماست. قَالَ الَّذِي عِندَهُ عِلْمٌ مِّنَ الْكِتَابِ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَن يَرْتَدَّ إِلَيْكَ طَرْفُكَ[۱۱][۱۲]
- الکافی ـ به نقل از عبدالرحمان بن کثیر، درباره این آیه: امام صادق (ع) میان انگشتان خود را باز کرد و آنها را روی سینه‌اش نهاد و سپس فرمود: «به خدا سوگند، همه علم کتاب، نزد ماست».[۱۳]
- عیون أخبار الرضا (ع) ـ به نقل از ابوالحسن محمد بن یحیی فارسی ـ: روزی ابو نُواس به امام علی بن موسی الرضا (ع) نگریست، در حالی که امام (ع) سوار بر استری از نزد مأمون، خارج می‌شد. ابو نؤاس به ایشان نزدیک شد و درود فرستاد و گفت: ای پسر پیامبر خدا! ابیاتی در باره تو سروده‌ام که می‌خواهم آنها را از من بشنوی. امام (ع) فرمود: «آنچه سروده‌ای، بیاور». پس او چنین سرود: پاکانی هستند که جامه شان پاکیزه است و هر گاه از ایشان یاد شود، بر آنها درود فرستاده می‌شود. هر که به هنگام انتساب، علوی نباشد از روزگار کهن، افتخاری ندارد. خداوند، آن گاه که خلق را بیافرید و سامانش داد ای جماعت! شما را گزین کرد و برگزید. شمایید گروه برتر و نزد شماست علم کتاب و آنچه سوره های قرآن آورده است. امام رضا (ع) فرمود: «ابیاتی را آوردی که هیچ کس در سرودن آنها، از تو پیشی نگرفته است».[۱۴][۱۵]
منابع
پانویس
- ↑ «و آن کس که نزد او علم کتاب است»؛ سوره رعد، آیه ۴۳.
- ↑ "شواهد التنزیل عن أبی سعید الخدریّ: سَأَلتُ رَسولَ اللّهِ (ص) عَن قَولِ اللّهِ تَعالی: «وَ مَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْکِتَابِ»، قالَ: ذاکَ أخی عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ". شواهد التنزیل: ج ۱، ص ۴۰۰، ح ۴۲۲، تفسیر الثعلبی: ج ۵، ص ۳۰۳، عن ابن الحنفیه من دون إسناد إلی أحد من أهل البیت (ع) نحوه؛ بصائر الدرجات: ص ۲۱۶، ح ۱۹، عن أبی حمزة الثمالی عن الإمام الباقر (ع)، روضة الواعظین: ص ۱۱۸، عن الإمام الباقر (ع) وکلاهما نحوه، بحار الأنوار: ج ۳۵، ص ۴۳۰، ح ۴.
- ↑ «و آن کس که نزد او علم کتاب است»؛ سوره نمل، آیه ۴۰.
- ↑ «بگو: کافی است خدا و آن کس که نزد او علم کتاب است، میان من و شما گواه باشد»؛ سوره رعد، آیه ۴۳.
- ↑ "الأمالی للصدوق عن أبی سعید الخدریّ: سَأَلتُ رَسولَ اللّهِ (ص) عَن قَولِ اللّهِ جَلَّ شَأنُهُ: «قَالَ الَّذِی عِندَهُ عِلْمٌ مِّنَ الْکِتَابِ»، قالَ: ذاکَ وَصِیُّ أخی سُلَیمانَ بنِ داوودَ. فَقُلتُ لَهُ: یا رَسولَ اللّهِ، فَقَولُ اللّهِ عز و جل: «قُلْ کَفَی بِاللَّهِ شَهِیدَاً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْکِتَابِ»، قالَ: ذاکَ أخی عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ .". الأمالی للصدوق: ص ۶۵۹، ح ۸۹۲، روضة الواعظین: ص ۱۲۵، بصائر الدرجات: ص ۲۱۳، ح ۴، عن جابر عن الإمام الباقر (ع)، شرح الأخبار: ج ۲، ص ۳۱۱، ح ۶۳۷ عن الإمام الصادق عن أبیه علیهماالسلاموکلاهما نحوه، بحار الأنوار: ج ۳۵، ص ۴۲۹، ح ۱.
- ↑ ". الإمام علیّ (ع) ـ فی قَولِ اللّهِ تَبارَکَ وتَعالی :أنَا هُوَ الَّذی عِندَهُ عِلمُ الکِتابِ". بصائر الدرجات: ص ۲۱۶، ح ۲۱، عن سلمان، بحار الأنوار: ج ۳۵، ص ۴۳۲، ح ۱۲.
- ↑ "الإمام الحسین (ع): نَحنُ الَّذینَ عِندَنا عِلمُ الکِتابِ وبَیانُ ما فیهِ، ولَیسَ لِأَحَدٍ مِن خَلقِهِ ما عِندَنا؛ لِأَنّا أهلُ سِرِّ اللّهِ". المناقب لابن شهرآشوب: ج ۴، ص ۵۲، عن الأصبغ بن نباتة، بحار الأنوار: ج ۳۱، ص ۵۹۲، ح ۲۰.
- ↑ «و آن کس که نزد او علم کتاب است»؛ سوره نمل، آیه ۴۰.
- ↑ "المناقب لابن المغازلی عن عبد اللّه بن عطاء: کُنتُ عِندَ أبی جَعفَرٍ جالِسا إذ مَرَّ عَلَیهِ ابنُ عَبدِاللّهِ بنِ سَلامٍ، قُلتُ: جَعَلَنِی اللّهُ فِداکَ، هذَا ابنُ الَّذی عِندَهُ عِلمٌ مِنَ الکِتابِ؟ قالَ: لا، ولکِنَّهُ صاحِبُکُم عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ الَّذی نَزَلَت فیهِ آیاتٌ مِن کِتابِ اللّهِ عز و جل: «الَّذِی عِندَهُ عِلْمٌ مِّنَ الْکِتَابِ». «قُلْ کَفَی بِاللَّهِ شَهِیدَاً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْکِتَابِ»". المناقب لابن المغازلی: ص ۳۱۴، ح ۳۵۸، شواهد التنزیل: ج ۱، ص ۴۰۲، ح ۴۲۵، تفسیر القرطبی: ج ۹، ص ۳۳۶، تفسیر الثعلبی: ج ۵، ص ۳۰۳، کلّها نحوه؛ العمدة: ص ۲۹۰، ح ۴۷۶، بحار الأنوار: ج ۳۵، ص ۱۹۹، ح ۲۲.
- ↑ «بگو: کافی است خدا و آن کس که نزد او علم کتاب است، میان من و شما گواه باشد»؛ سوره رعد، آیه ۴۳.
- ↑ «کسی که نزد او دانشی از کتاب بود، گفت: من آن را پیش از آن که چشم خود را بر هم بزنی، برایت می‌آورم». سوره نمل، آیه۴۰.
- ↑ "الإمام الباقر (ع) ـ فی قَولِهِ تَعالی :إیّانا عَنی، وعَلِیٌّ أوَّلُنا وأفضَلُنا وخَیرُنا بَعدَ النَّبِیِّ (ص) «قَالَ الَّذِی عِندَهُ عِلْمٌ مِّنَ الْکِتَابِ أَنَا ءَاتِیکَ بِهِ قَبْلَ أَن یَرْتَدَّ إِلَیْکَ طَرْفُکَ»، قال".
- ↑ "الکافی عن عبد الرّحمن بن کثیر عن الصّادق (ع) ـ فی قَولِهِ تَعالی :فَفَرَّجَ أبو عَبدِ اللّهِ (ع) بَینَ أصابِعِهِ فَوَضَعَها فی صَدرِهِ، ثُمَّ قالَ: وعِندَنا وَاللّهِ عِلمُ الکِتابِ کُلُّهُ". «بگو: کافی است خدا و آن کس که نزد او علم کتاب است، میان من و شما گواه باشد»النمل: ۴۰.
- ↑ "عیون أخبار الرضا (ع) عن أبی الحسن محمّد بن یحیی الفارسی: نَظَرَ أبو نُواسٍ إلی أبِی الحَسَنِ عَلِیِّ بنِ موسیَ الرِّضا علیهماالسلام ذاتَ یَومٍ وقَد خَرَجَ مِن عِندِ المَأمونِ عَلی بَغلَةٍ لَهُ، فَدَنا مِنهُ أبو نُواسٍ، فَسَلَّمَ عَلَیهِ وقالَ: یَا بنَ رَسولِ اللّهِ، قَد قُلتُ فیکَ أبیاتا فَاُحِبُّ أن تَسمَعَها مِنّی، قالَ: هاتِ، فَأَنشَأَ یَقولُ: مُطَهَّرونَ نَقِیّاتٌ ثِیابُهُمُ تَجرِی الصَّلاةُ عَلَیهِم أینَما ذُکِروا مَن لَم یَکُن عَلَوِیّا حینَ تَنسِبُهُ فَما لَهُ مِن قَدیمِ الدَّهرِ مُفتَخَرُ فَاللّهُ لَمّا بَرا خَلقًا فَأَتقَنَهُ صَفّاکُمُ وَاصطَفاکُم أیُّهَا البَشَرُ فَأَنتُمُ المَلَأُ الأَعلی وعِندَکُمُ عِلمُ الکِتاب وما جاءَت بِهِ السُّوَرُ فَقالَ الرِّضا (ع): قَد جِئتَنا بِأَبیاتٍ ما سَبَقَکَ إلَیها أحَدٌ". عیون أخبار الرضا (ع): ج ۲، ص ۱۴۳ ح، ۱۰، إعلام الوری: ج ۲، ص ۶۵، بشارة المصطفی: ص ۸۱ عن یاسر، کشف الغمّة: ج ۳، ص ۱۰۷، المناقب لابن شهرآشوب: ج ۴، ص ۳۶۶ والثلاثة الأخیرة نحوه، بحار الأنوار: ج ۴۹، ص ۲۳۶، ح ۵.
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه قرآن و حدیث ج۱۰، ص۳۸-۴۳.