بنی نهفان بن بتع

این مدخل زیرشاخهٔ بحث بنی خیار بن مالک است. مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

در نسب بنی نَهفان - که در برخی مصادر با نام «نَهفن» نیز از او یاد شده است، -اختلاف است. برخی آن را از شاخه‌های بنی خیار بن مالک گفته از انتساب او به بَتَع بن زید بن اوسلة بن ربیعة بن خیار بن مالک بن زید بن کهلان بن سبأ بن یشجب بن یعرب بن قحطان خبر داده‌اند. بعضی نیز بنی نَهفان را از فرزندان بتع بن زید بن عمرو بن همدان بن مالک و برخی دیگر هم در بیانی متفاوت، آنان را نه از نسل بنی خیار بن مالک بلکه از حمیریان و از ذرّیه نهفان بن ذو بتع بن یحضب بن صوار دانسته‌اند. علاوه بر اختلاف در نسب، برخی نیز در اصل وجود نهفان تشکیک کرده، نهفان را نه نام یک شخص، بلکه نام مکانی دانسته‌اند که به نام علهان اضافه شده است. آنان علهان نهفان را از پادشاهان جاهلی یمن برشمرده که در بسیاری از کتیبه‌های کشف شده توسط کاوشگران در یمن، ذکری از او به میان رفته است. از جمله آثار باستانی که در آن نام علهان نهفان به صورت مرکب به کار رفته است، دو سنگ قدیمی به خط مسند است که در آنها به پیمان صلحی که علهان نهفان با جدره پادشاه حبشه منعقد کرده است اشاره شده است. این در حالی است که مورخان و برخی دیگر از علمای عرب - نظیر نشوان بن سعید حمیری و ابن حائک همدانی - بین این دو نام با «واو عاطفه» فاصله انداخته، «علهان» و«نهفان»را دو برادر از نسل بتع معرفی کرده‌اند. «همدانی» هم، ضمن مجزا دانستن این دو نام، بخشی از نصوص مسند از جمله مسند صنعاء را که در آن «علهان» و«نهفان» پسران بتع بن همدان معرفی شده‌اند را شاهد گفتار خود ذکر کرده، قائل به تمایز بین دو اسامی «علهان» و«نهفان» شده است. بنی نهفان همراه با بنی علهان و بنی عبد إل بن زید بن اوسله، بعدها به بنی همدان پیوستند و نسب از آنها گرفتند. برخی منابع، نَهفان بن بتع را از معاصران دوران نبوت یوسف پیامبر(ص) گفته‌اند. بر این اساس و بنا بر نقل گزارشی، نهفان و برادرش علهان، به وقت خشکسالی معروف دوران یوسف پیامبر(ص)، به دستور پدرشان بتع، نامه ای به آن حضرت در مصر نوشتند و هیأتی را با هدایا و پیشکش‌های بسیار، رهسپار مصر کردند. این هیأت با وضع اسفناکی وارد مصر شد. ورود آنان با آن وضع دلخراش، یوسف نبی(ص) را بسیار ناراحت کرد از این رو، چگونگی حفر چاه را به آنها آموزش داد و به آنان دستور داد تا به مملکت خود بازگردند و برای رهایی از مشکل خشکسالی در آنجا چاه حفر کنند.

از نَهفان که بعد از مرگ پدرش بتع، عهده دار پادشاهی قوم خود گردید، فرزندانی به اسامی شهران الملک و ریام و به نقلی ذوریام متولد شدند. از ریام بن نهفان هم، پسرانی به نام یشیع - صاحب قصر یشیع - و کُلاب و دعّان الملک - که قصر دعان منسوب به اوست، - زاده شدند. از یشیع، سخی - صاحب قصر سخی در ظاهر همدان - و هوجین و از هوجین هم، عمکرب و یرقم - دو تن از پادشاهان این قوم - پدید آمدند.دودمانی به نام «ریام» که در بلندای کوه ذبیان بن علیان بن ارحب منزل داشتند و در ایام جاهلیت بر گرد خانه ای در منطقه یمن طواف کرده، حج بجا می‌‌آوردند، از جمله خاندان‌های منسوب به ریام بن نهفان است. از شهران - پسر دیگر نهفان - هم، تألب متولد شد که محما تألب در غلوه و بیتی شهیر در سرزمین بَون منسوب به اوست. از یطاع و بارم هم - که از مادری به نام ترعه بنت بازل بن شرحبیل بن سار بن أبی شرح یحضب بن صوّار تولد یافتند - به عنوان فرزندان معروف تألب نام برده شده است.

منابع

1. حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت