تذکرة الحفاظ (کتاب)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
(تغییرمسیر از تذکرة الحفاظ)
تذکرة الحفاظ
زبانعربی
نویسندهشمس‌الدین ذهبی
موضوععلم رجال
مذهباهل سنت
ناشرانتشارات دارالکتب العلمیه
محل نشربیروت، لبنان
سال نشر۱۳۷۶ ق، ۱۳۳۶ ش
شماره ملی‎۱‎۲‎۲‎۹‎۹‎۷‎۷

تذکرة الحفاظ کتابی است به زبان عربی که به بررسی علم رجال می‌پردازد. این کتاب به قلم شمس‌الدین ذهبی نوشته شده و انتشارات دارالکتب العلمیه نشر آن را به عهده داشته است.[۱]

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «این کتاب که یکی از مهم‌ترین منابع اهل سنت در شناخت راویان احادیث می‌‌باشد. این کتاب خلاصه و مختصر در چهار مجلد بوده و از طول و تفصیل‌های سایر کتاب‌های ذهبی مثل تاریخ الاسلام و سیر اعلام النبلاء خالی است.

ذهبی راویان احادیث نبوی را در این کتاب در بیست و یک طبقه مورد بررسی و گزارش قرار داده و شرح حال حدود یک هزار و یکصد و هفتاد و شش راوی را در ذیل این طبقات نوشته و در پایان نیز شرح حال سی و شش تن از مشایخ مهم معاصر خود را آورده است. نویسنده در این کتاب، رجال همه هفت قرن تاریخ اسلام را در بیست و یک طبقه گزارش کرده است. او در این کتاب هیچ مطلبی درباره سیره نبوی ننوشته و آن را از سیره خلفای راشدین آغاز کرده است و سپس به شرح و ترجمه احوال صحابه، تابعین و راویان قرون هفتگانه پرداخته است.

ذهبی در این کتاب فقط به اشاره اجمالی و شرح مختصری از احوال مهم‌ترین شخصیت‌های جهان اسلام پرداخته و از پرداختن به تعداد زیادی از راویان و همچنین از طول و تفصیل دادن به مشاهیر و اعلام و جزئیات زندگانی آنها اجتناب کرده است.

با توجه به رفاقت و ارتباط نزدیکی که ذهبی با ابن تیمیه داشت به شدت از ابن تیمیهپیروی کرده و لجاجت و عناد خاصی نسبت به شیعیان و عقاید شیعه اظهار کرده است. او در همه کتاب‌های خود این خط مشی را در پیش گرفته و تعابیر بسیار تند و شدیدی را در نقد و تضعیف راویان شیعه به کار برده است. او به ویژه در این کتاب اصطلاحات و تعابیری نظیر: «کذابٌ»، «کلُّ بَلاء فِیه»، «رافضیٌّ کذّابٌ»، «رافضیٌّ لیس بثقة» به کار بسته است، از این جهت مطالب وی مورد توجه علمای اهل سنت واقع شده است البته علی‌رغم چنین عناد و کینه ورزی بر ضد شیعه، به نقل احادیث راویان شیعه پرداخته و از بزرگان علمای شیعه، با عظمت و تجلیل یاد کرده و نیز از منابع مهم تاریخی و رجالی آنان بهره برده و به شرح احوال رجال زیادی از راویان شیعه پرداخته است» [۲]

فهرست کتاب

در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.

دربارهٔ پدیدآورنده

شمس‌الدین ذهبی
شمس‌الدین ابوعبدالله محمد بن احمد بن عثمان ذهبی عالم مشهور سنی (متولد ۶۷۳ق، دمشق؛ متوفی ۷۴۸ق، دمشق) که سلفی و مخالف شیعه بود و تحصیلات دینی اهل‌سنت را از درس افرادی همچون: احمد بن تیمیه، ابومحمد قاسم بن محمد برزالی، ابوعبدالله محمد عبدالعزیز دمیاطی و ابوالحجاج یوسف مزی پیگیری کرد. او به تألیف چندین جلد کتاب در موضوعات تاریخی و رجالی پرداخت. «تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام»، «سیر اعلام النبلاء»، «السیرة النبویة»، «میزان الاعتدال»، «الدینار من حدیث المشایخ الکبار»، «تذکرة الحفاظ»، «تجرید اسماء الصحابة» و «طرق حدیث من کنت مولاه فعلی مولاه» ‏برخی از این آثار است.[۳]

پانویس

دریافت متن