تفسیر جلالین (کتاب)
| تفسیر جلالین | |
|---|---|
 | |
| زبان | عربی |
| نویسندگان | جلال الدین محلی و جلال الدین سیوطی |
| ناشر | انتشارات مؤسسه النور للمطبوعات |
| محل نشر | بیروت، لبنان |
| سال نشر | ۱۴۱۶ ق، ۱۹۹۶ م، ۱۳۷۵ ش |
| شابک | ۹۶۴-۷۷۸۲-۹۰-X |
| شماره ملی | م۸۴-۳۹۴۱۶ |
تفسیر جلالین کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر تأویل و تفسیر قرآن کریم می‌باشد. این کتاب اثر جلال الدین محلی و جلال الدین سیوطی است و انتشارات مؤسسه النور للمطبوعات انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
دربارهٔ کتاب
«تفسیر جلالَین»، اثر ارزشمند دو مفسر نامدار جلال الدین محلی و جلال الدین سیوطی است. این تفسیر به زبان عربی از محمد بن احمد بن محمد بن ابراهیم مَحَلّی شافعی مفسر و اصولی بزرگ که ابن عماد او را تفتازانی عرب نامیده، عالمی آمر به معروف و ناهی از منکر و صاحب فتوا است که در مصر به دنیا آمد و در همان جا نیز از دنیا رفت. او دارای آثار متعدد علمی از جمله: «کنزالراغبین» در شرح منهاج در فقه شافعیه، «البدر الطالع فی حلّ جمع الجوامع» در اصول فقه، «شرح الورقات» در علم اصول و «تفسیر قرآن کریم» که از سوره کهف شروع نمود و با سورۀ ناس به پایان رسانید و آنگاه از نیمه اول قرآن کار را شروع کرد و پس از تفسیر سوره حمد، عمرش به پایان رسید و چشم از جهان فروبست. این تفسیر موجز، پُربار و عالمانه مورد توجه سیوطی واقع شد و او کار ناتمام جلال الدین مَحَلّی را از آغاز سوره بقره تا پایان سوره اسراء به انجام رسانید و بدین جهت این تقسیر با نام «تفسیر الجلالین» شناخته شد. این اثر به خاطر قلّتِ لفظ و کثرت معنا، مورد توجه همگان قرار گرفت و حتی به عنوان متن درسی در اکثر حوزه‌های علمی اهل سنت مورد استفاده قرار گرفت.
بی‌گمان در تألیف این اثر، مؤلفان آن بیشتر تفاسیر پیش از خود را مانند تفسیر طبری، کشّاف، بیضاوی و تفسیر فخر رازی و ابن کثیر به‌ویژه منابع لغوی همچون صحاح اللغه و مقاییس و مصباح النیر فیومی مورد استفاده قرار داده‌اند.
مهمترین ویژگی این تفسیر فشردگی عبارات و پُر محتوایی آنها از جهت مفهوم و ظرافت و زیبایی ادیبانه در ساختار جمله‌بندی‌های آن است. همین امر سبب گردیده که شروح متعدد و حواشی گوناگونی از طرف ادیبان و دیگر مفسران بر آن نوشته گردد و حتّی به چند زبان زنده دنیا نیز ترجمه شود.
امتیاز عمده این تفسیر به «جامعیّت توأم با اختصار» آن باز می‌گردد که علاوه بر سودمندی آن در فنّ تفسیر، اثری قابل استفاده برای مترجمان قرآن کریم است. از دیگر برجستگی‌های این اثر، توجه به نکات نحوی آیات و بیان دقیق محذوفات در آیات است. به عنوان مثال در تفسیر و توضیح آیه ﴿إِنَّمَا ذَلِكُمُ الشَّيْطَانُ يُخَوِّفُ أَوْلِيَاءَهُ فَلَا تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ﴾[۲] می‌نویسد: ﴿إِنَّمَا ذَلِكُمُ﴾ "أي القائل لكم انّ النّاس الخ" ﴿الشَّيْطَانُ يُخَوِّفُ﴾ «كم» ﴿أَوْلِيَاءَهُ﴾ "الكُفّار" ﴿فَلَا تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ﴾ "في ترك أمري" ﴿إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ﴾. حقّاً که این مفسر در توضیح آیه به فراست و آگاهی فهمیده است که فعل ﴿يُخَوِّفُ﴾ دو مفعولی است و مفعول اول آن «كُم» در تقدیر است؛ زیرا اگر جز این باشد ضمیر «هُم» در ﴿فَلَا تَخَافُوهُمْ﴾ که به ﴿أَوْلِيَاء﴾ برمی‌گردد بی‌معنا می‌باشد[۳].
ایشان همچنین در توضیح آیه ﴿وَلَا تَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْوًا بِغَيْرِ عِلْمٍ كَذَلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ ثُمَّ إِلَى رَبِّهِمْ مَرْجِعُهُمْ فَيُنَبِّئُهُمْ بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ﴾[۴] می‌نویسد: ﴿وَلَا تَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ﴾ هم ﴿مِنْ دُونِ اللَّهِ﴾ ای الأصنام ﴿فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْوًا﴾ اعتداءً و ظلماً (بغیر علم) ای جهلاً منهم باللهِ. که با آوردن ضمیر «هُم» می‌فهماند که فاعل ﴿يَدْعُونَ﴾ مشرکان‌اند و مراد از ﴿الَّذِينَ﴾ معبودها و بت‌های آنان است نه خود مشرکان[۵][۶]
فهرست کتاب
در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.
دربارهٔ پدیدآورندگان
| جلال الدین سیوطی (پدیدآورنده) |
|---|
 |
| جلال الدین محلی (پدیدآورنده) |
|---|
|
|
پانویس
- ↑ کتابخانه مدرسه فقاهت
- ↑ «جز این نیست که آن شیطان است که دوستانش را می‌ترساند؛ از آنان نترسید و اگر مؤمنید از من بترسید» سوره آل عمران، آیه ۱۷۵.
- ↑ ر. ک: تفسیر فخر رازی.
- ↑ «و به آنهایی که مشرکان به جای خداوند (به پرستش) می‌خوانند دشنام ندهید تا آنان (نیز) از سر دشمنی به نادانی خداوند را دشنام ندهند؛ بدینسان ما کردار هر امتی را (در دیدشان) آراسته‌ایم سپس بازگشتشان به سوی پروردگارشان است آنگاه آنان را از آنچه انجام می‌داده‌ا» سوره انعام، آیه ۱۰۸.
- ↑ تفسیر الجلالین، جلال الدین المحلی و عبد الرحمن سیوطی، تحقیق مروان سوار، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۰۲ق.
- ↑ کوشا، محمد علی، مقاله «تفسیر جلالین»، دانشنامه معاصر قرآن کریم.
- ↑ وبگاه حدیث نت