ثابت بن ضحاک بن امیه خزرجی
آشنایی اجمالی
از دو صحابی به نام ثابت بن ضحاک یاد می‌کنند: یکی ثابت بن ضحاک بن امیه از تیره خزرج و دیگری از تیره اوس، که اخبار این دو با یکدیگر خلط شده است. از این رو، برخی کنیه ثابت خزرجی را «ابویزید»[۱] از بنوحُبلی، تیره‌ای از خزرج و برادر ابو جبیرة بن ضحاک گفته‌اند و ابن عبدالبر[۲] او را راهنمای رسول خدا در غزوه حمراء الأسد (سال سوم هجری)، سوار بر اسب رسول خدا (ص) در غزوه خندق (سال پنجم یا ششم) و حاضر در بیعت رضوان (سال ششم) با وجود صغیر بودن!! دانسته است. ابن قانع[۳] نیز از طریق ابوقلابه، از وی همان احادیثی را نقل کرده که از ثابت اوسی روایت شده است.
ابونعیم[۴] به نقل از ابن سعد می‌گوید: از ثابت بن ضحاک خزرجی، نه یادی شده و نه روایتی نقل گردیده است. از این رو آنچه ابن عبدالبر به وی نسبت داده یا از او روایت کرده، ابونعیم برای ثابت بن ضحاک اوسی آورده است. ابن اثیر[۵] نیز در نقد کلام ابن عبدالبر می‌گوید: کسی که در سال ششم صغیر بوده، چگونه امکان دارد سه سال پیش از آن راهنمای مسیر نبرد باشد؛ افزون بر آنکه راهنمای نبرد همیشه کبیر است. وانگهی، ابوجبیره به گفته خود ابن عبدالبر[۶] از تیره بنی عبدالاشهل و اوسی است و نمی‌تواند برادر ثابت خزرجی باشد. واقدی نیز می‌گوید: ثابت بن ضحاک بن أمیه رسول خدا (ص) را دیده، ولی روایتی از ایشان نقل نکرده است[۷]. اطلاق ثابت بن ضحاک در روایات سبب خلط اخبار آنان شده است.[۸]
منابع
پانویس
- ↑ ر. ک: این اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۴۶.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۲۷۹.
- ↑ ابن قانع، معجم الصحابه، ج۱، ص۱۲۸.
- ↑ ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۱، ص۴۶۹.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۴۶.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۵.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۰۷.
- ↑ حسینیان مقدم، حسین، مقاله «ثابت بن ضحاک بن امیه خزرجی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص: ۲۹۹.