جایگاه و اهمیت صبر و بردباری در زندگی خانوادگی چیست؟ (پرسش)
| جایگاه و اهمیت صبر و بردباری در زندگی خانوادگی چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ سیره خانوادگی معصومان |
| مدخل اصلی | صبر در خانواده |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
جایگاه و اهمیت صبر و بردباری در زندگی خانوادگی چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث سیره خانوادگی معصومان است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی سیره خانوادگی معصومان مراجعه شود.
پاسخ نخست
آقای دکتر م‍ص‍طف‍ی دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی در کتاب «سیره نبوی» در این‌باره گفته است:
«از جمله ستون‌های پابرجایی، دوام، استحکام و کمال زندگی خانوادگی شکیبایی و بردباری است. زندگی خانوادگی همچون دیگر عرصه‌های زندگی خالی از فراز و فرود، و به دور از سختی و گرفتاری، و منهای اختلاف‌نظر و سلیقه نیست، بلکه به دلیل تنگاتنگی روابط در زندگی خانوادگی این امور بر اعضای خانواده تأثیر جدی می‌گذارد، و اگر زن و مرد بخواهند فارغ از شکیبایی و بردباری راه زندگی مشترک را طی کنند، به مشکلات بسیار دچار می‌شوند و پیوسته در تنش و کشاکش فرومی‌روند. ازاین‌رو لازم است زن و مرد در زندگی خانوادگی نسبت به هم و در رویارویی با مسائلی که پیش می‌آید شکیبا و بردبار باشند. البته این امر به معنای زندگی اجباری و روابط تحمیلی نیست، زیرا در این صورت آسیب‌دیدگی حاصل از اجبار و تحمیل، در دیدگاه‌ها، احساسات و روابط زن و مرد شکاف‌های عمیق و پرناشدنی ایجاد می‌کند. اما شکیبایی و بردباری در موارد یادشده لازمه زندگی انسانی، و مایه پیوند و نزدیکی، و مرکب عبور از تنگناها و دشواری‌هاست.
﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا﴾[۱]. زندگی خانوادگی نیازمند شکیبایی و بردباری مشترک است، آن هم به دور از بی‌تابی و شکایت و آه و ناله: ﴿فَاصْبِرْ صَبْرًا جَمِيلًا﴾[۲].
امام باقر (ع) در پاسخ به این سؤال که شکیبایی نیکو چیست، فرمود: «ذَلِكَ صَبْرٌ لَيْسَ فِيهِ شَكْوَى إِلَى النَّاسِ»[۳]. و امام صادق (ع) نیز شکیبایی نیکو را چنین معرفی فرمود: «بِلَا شَكْوَى»[۴].
این‌گونه است که همسران می‌توانند گردنه‌های زندگی مشترک را بی‌خطر بگذرانند و از تنگناها به سلامت عبور کنند، چنان‌که رسول خدا (ص) فرموده است: «الصَّبْرُ سِتْرٌ مِنَ الْكُرُوبِ وَ عَوْنٌ عَلَى الْخُطُوبِ»[۵]. و امیرمؤمنان علی (ع) فرموده است: «الصَّبْرُ أَعْوَنُ شَيْءٍ عَلَى الدَّهْرِ»[۶].
بی‌گمان هیچ زندگی مشترک بدون این یار و یاور قابل دوام و بقا، و رفتن به سوی اهداف تشکیل خانواده نیست؛ و زن و شوهری که از شکیبایی و بردباری بهره‌مندند، از گنجینه‌ای گرانبها برای توفیق در زندگی مشترک برخوردارند. پیامبر اکرم (ص) در ارزشمندی این گنجینه گرانبها فرموده است: «الصَّبْرُ خَيْرُ مَرْكَبٍ مَا رَزَقَ اللَّهُ عَبْداً خَيْراً لَهُ وَ لَا أَوْسَعَ مِنَ الصَّبْرِ»[۷].
بهترین وسیله رویارویی با مشکلات و ناملایمات، شکیبایی و بردباری است، و نمی‌توان بدون آن به خوشی و شادمانی دست یافت. در خبری از عیسی مسیح (ع) آمده است: «إِنَّكُمْ لَا تُدْرِكُونَ مَا تُحِبُّونَ إِلَّا بِصَبْرِكُمْ عَلَى مَا تَكْرَهُونَ»[۸].
در زندگی خانوادگی مسائلی پیش می‌آید که در صورت بی‌شکیبایی و نابردباری به معضل‌های بزرگ تبدیل می‌شود و همه در آن آسیب می‌بینند، ولی اگر شکیبایی و بردباری شود، همه از آسیب‌های بزرگ در امان می‌مانند. خداوند درباره مشکلات خانوادگی میان زن و شوهر، و ناخوشایندی‌هایی که ممکن است پیش بیاید فرموده است: ﴿وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِنْ كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَيَجْعَلَ اللَّهُ فِيهِ خَيْرًا كَثِيرًا﴾[۹].
زندگی خانوادگی در پرتو شکیبایی و بردباری به ثمر می‌نشیند و بروبار می‌دهد، وگرنه پیوسته همراه رنج‌کشی و تلخ‌کامی خواهد بود. رسول خدا (ص) دراین‌باره چنین نوید داده است: «فَإِنَّ فِي الصَّبْرِ عَلَى مَا تَكْرَهُ خَيْراً كَثِيراً وَ اعْلَمْ أَنَّ النَّصْرَ مَعَ الصَّبْرِ وَ أَنَّ الْفَرَجَ مَعَ الْكَرْبِ وَ أَنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً» ﴿إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا﴾[۱۰].»[۱۱]
پانویس
- ↑ «ای مؤمنان! شکیبایی ورزید و یکدیگر را به شکیب فرا خوانید» سوره آل عمران، آیه ۲۰۰.
- ↑ «پس به نکویی شکیب کن» سوره معارج، آیه ۵.
- ↑ «شکیبی که در آن نزد مردم شِکوه نمی‌کند». الکافی، ج۲، ص۹۳؛ وسائل الشیعة، ج۲، ص۶۲۸؛ بحارالانوار، ج۷۱، ص۸۳؛ مستدرک الوسائل، ج۲، ص۶۹؛ جامع أحادیث الشیعة، ج۳، ص۱۰۰.
- ↑ «شکیبی بدون شکوه» امالی الطوسی، ص۲۹۴؛ بحارالانوار، ج۱۲، ص۲۶۸؛ ج۷۱، ص۸۷؛ تفسیر نور الثقلین، ج۲، ص۴۵۲.
- ↑ «شکیبایی، سرپناهی در برابر گرفتاری‌ها و یاوری در برابر مشکلات است». کنزالفوائد، ج۱، ص۱۳۹؛ بحارالانوار، ج۸۲، ص۱۳۶؛ مستدرک الوسائل، ج۲، ص۴۲۱.
- ↑ «شکیبایی، بهترین یاور در برابر روزگار است». شرح غررالحکم، ج۱، ص۳۲۷؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۴۶.
- ↑ «شکیبایی بهترین مرکب است؛ خداوند به هیچ بنده‌ای روزی‌یی بهتر و فراخ‌تر از شکیبایی نداده است». زین الدین بن علی بن احمد العاملی (الشهید الثانی)، مسکن الفؤاد، الطبعة الاولی، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، قم، ۱۴۰۷ ق. ص۵۰؛ بحارالانوار، ج۸۲، ص۱۳۹.
- ↑ «شما به آنچه دوست دارید نخواهید رسید، مگر با شکیبایی در برابر آنچه ناخوش می‌دارید». مسکن الفؤاد، ص۴۸؛ بحارالانوار، ج۸۲، ص۱۳۷؛ مستدرک الوسائل، ج۲، ص۴۲۵.
- ↑ «و با آنان شایسته رفتار کنید و اگر ایشان را نمی‌پسندید (بدانید) بسا چیزی را ناپسند می‌دارید و خداوند در آن خیری بسیار نهاده است» سوره نساء، آیه ۱۹.
- ↑ «بی‌گمان در شکیبایی بر آنچه ناخوش می‌داری خیری بسیار نهفته است، و بدان که پیروزی با شکیبایی همراه است، و گشایش با گرفتاری. و بی‌گمان با هر دشواری، آسانی هست، با هر دشواری، آسانی هست». کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۴۱۳؛ امالی الطوسی، ص۵۳۶ [بدون تکرار ﴿إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا﴾]؛ مکارم الاخلاق، ص۴۶۹ [بدون تکرار ﴿إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا﴾]؛ وسائل الشیعة، ج۱۱، ص۲۰۹؛ بحار الانوار، ج۷۷، ص۸۸، ج۸۲، ص۱۳۸ [بدون تکرار ﴿إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا﴾]؛ مستدرک الوسائل، ج۲، ص۴۲۶.
- ↑ دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی، م‍ص‍طف‍ی، سیره نبوی، ج۴ ص ۴۶۱.