جفشیش کندی
آشنایی اجمالی
در نام، نسب، لقب و داستانی که به وی منسوب کرده‌اند، اختلاف است. او از قبیله کنده و از حضرموت بود[۱]؛ از این رو، وی را «کندی» و «حضرمی» خوانده‌اند [۲]، نام او «معدان»، لقبش «جفشیش» و کنیه‌اش «ابوالخیر» ثبت شده است[۳]. نام وی را جریر بن معدان نیز گفته‌اند[۴]. جفشیش با سه حرکت ضمه، فتحه و کسره جیم و حفشیش و خفشیش آمده[۵] که به یقین در برخی موارد تصحیف روی داده و بر نادرستی برخی از موارد تأکید شده است[۶]، نام پدرش را نیز «اسود»، «نعمان» و «معدان» گفته‌اند [۷].
در برخی منابع، آنان دو نفر دانسته شده و در دو مدخل مستقل معرفی شده‌اند[۸]، اما به نظر می‌رسد آن دو، یکی بوده و اختلاف و تعدد نام خود و پدرش سبب شده دو نفر شمرده شوند؛ چنان که در بسیاری از منابع، یک مدخل به وی اختصاص دارد. به هر حال، دو خبر درباره جفشیش نقل شده است:
نخست آنکه بین وی و اشعث بن قیس کندی بر سر زمینی اختلاف افتاد تا آنکه آنان نزد رسول خدا (ص) رفتند و آن حضرت از یکی از آنان خواست برای اثبات ادعایش سوگند یاد کند و فرمود: «اگر سوگند او دروغ باشد، خداوند او را نمی‌آمرزد»[۹]. البته برخی منابع، این ماجرا را مربوط به اشعث و مردی یهودی[۱۰] و برخی دیگر، آن را درباره دو تن دیگر دانسته‌اند[۱۱].
خبر دوم آنکه از جفشیش نقل شده است که گروهی از کنده یا خود جفشیش[۱۲] نزد رسول خدا (ص) رفتند و گفتند: تو از ما هستی و می‌خواستند آن حضرت را به خود منسوب کنند، ولی رسول خدا (ص) فرمود: «شما اشتباه می‌کنید. ما فرزندان نضر بن کنانه هستیم»[۱۳].
ابن حجر[۱۴]، درباره خبر نخست می‌گوید: ظاهر آن است که نام جفشیش «جریر» بوده و او صحابی است، اما این غریب است و ممکن است ضمیر در «و کان یلقب» به معدان - پدر جریر - برگردد و روایت از جریر از پدرش به شکل مرسل نقل شده باشد و این درست‌تر است.
ابن حجر درباره خبر دوم نیز می‌گوید: اصل خبر در مسند[۱۵] احمد بن حنبل آمده است که در آنجا سخن از جفشیش نیست یا به شکل مُرسل از جفشیش نقل شده است [۱۶]. به گفته ابن حجر[۱۷]، عمر بن شبه می‌گوید: جفشیش از کندیان مرتد بود که اسیر گردید و دست بسته کشته شد. به نظر ابن حجر[۱۸]، اگر این خبر درست و مقصود از وی همین جفشیش مورد بحث باشد، وی صحابی نیست و هر چه از او نقل شده، مُرسل است.[۱۹]
جستارهای وابسته
- کنده (قبیله)
منابع
پانویس
- ↑ ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۶۳۹؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۵۴۷؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۹۷.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۴۱.
- ↑ ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۶۳۹؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۵۴۷؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۹۷
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۴۱؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۹۷.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۹۷.
- ↑ ر. ک: ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۶۳۹.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۹۷.
- ↑ ذهبی، ج۱، ص۸۶.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۴۱؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۵۴۷؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۹۷.
- ↑ ابن ماجه، سنن، ج۲، ص۷۷۸؛ ابو داود، سنن، ج۲، ص۸۹.
- ↑ مسلم، صحیح مسلم، ج۱، ص۸۷.
- ↑ ر. ک: ابن کثیر، ج۱، ص۸۶.
- ↑ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۲۸۶؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۴۱؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۵۴۷؛ و بخشی از آن، ر. ک: ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۹۷.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۹۷.
- ↑ مسند، ج۵، ص۲۱۲.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۹۸.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۹۸.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۹۸.
- ↑ خانجانی، قاسم، مقاله «جفشیش کندی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص ۴۰۷.