حارث بن زمعه
حارث بن زمعه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: حارث بن زمعه در قرآن - حارث بن زمعه در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
نسب حارث فرزند زمعة بن اسود به تیره بنی اسد بن عبد العزی از قریش می‌رسد. [۱] در منابع از وی اطلاعات اندکی ارائه شده است. برخی از خاندان حارث از دشمنان سرسخت رسول خدا (ص) بودند، چنان‌که جدش اسود را از مسخره‌کنندگان پیامبر (ص) برشمرده‌اند.[۲] زمعه پدر حارث از اشراف قریش و به بخشندگی مشهور بود.[۳] نام وی در شمار کسانی ثبت شده که در غزوه بدر، سپاه قریش را اطعام می‌کردند.[۴] ابن حبیب بغدادی از این رو که زمعه با خواهر ام سلمه دختر ابوامیه مخزومی (همسر رسول خدا (ص)) ازدواج کرده بود، او را از باجناق‌های آن حضرت شمرده است.[۵] باید توجه داشت که پس از مرگ زمعه بود که پیامبر با ام‌سلمه ازدواج کرد.
برپایه گزارش‌هایی، حارث در مکه اسلام آورد؛ اما به سبب مخالفت و جلوگیری خاندانش، نتوانست به مدینه هجرت کند.[۶] منابع به زمان دقیق پذیرش اسلامش اشاره نکرده‌اند؛ گویا حارث به اجبارِ پدرش زمعه و عمویش عقیل، سپاه قریش را در بدر (سال دوم هجری) همراهی کرد و هر سه اینان در جنگ بدر کشته شدند.[۷] برخی شرکت حارث را در این نبرد از روی تقیه دانسته‌اند؛[۸] اما برخی منابع از کفر وی هنگام مرگ سخن می‌گویند و قائل‌اند که ایشان پس از اسلام به کفر بازگشتند.[۹] قاتل حارث را به اختلاف عمار [۱۰] یا علی (ع) [۱۱] دانسته‌اند. چنین اختلافی درباره قاتل زمعة بن اسود و برادرش عقیل نیز هست [۱۲]. ابن ابی الحدید مدعی است که اسود، جد حارث، در مرگ پسر و نوه‌اش بسیار بی‌تابی می‌کرد. وی همچنین عبدالله برادر حارث را از هواداران امام علی (ع) دانسته است.[۱۳] وهب بن وهب معروف به ابوالبُختری قاضی هارون الرشید از نسل اوست. وی از دشمنان امیرمؤمنان (ع) بود. هموست که به فتوای او امانی را که هارون‌الرشید به یحیی بن عبدالله بن حسن علوی داده بود، باطل اعلام کرد و یحیی را کشت[۱۴].[۱۵]
حارث در شأن نزول
منابع
پانویس
- ↑ السيرة النبويه، ج ۲، ص ۷۰۹؛ الانساب، ج ۱، ص ۱۳۸.
- ↑ شرح نهج البلاغه، ج ۱۳، ص ۱۰؛ الكامل، ج ۲، ص ۷۴.
- ↑ المغازی، ج ۱، ص ۴۲؛ المحبر، ص ۱۳۷.
- ↑ المغازی، ج ۱، ص ۱۲۸؛ الثقات، ج ۳، ص ۲۱۷.
- ↑ المحبر، ص ۱۰۲.
- ↑ السیرة النبویه، ج ۲، ص ۴۶۹؛ الدر المنثور ج ۴، ص ۸۰.
- ↑ السیرة النبویه، ج ۲، ص ۷۰۹؛ تاریخ طبری، ج ۲، ص ۴۱.
- ↑ البدایة و النهایه، ج ۳، ۲۳۳؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۲، ص ۳۳۱.
- ↑ جامع‌البیان، ج ۵، ص ۳۱۸؛ التکمیل، ص ۱۰۲؛ شرح نهج البلاغه، ج ۱۲، ص ۱۰.
- ↑ السیرة النبویه، ج ۲، ص ۷۰۹.
- ↑ الارشاد، ص ۷۱؛ المناقب، ج ۲، ص ۹۶؛ شرح نهج البلاغه، ج ۱۴، ص ۲۱۲؛ بحارالانوار، ج ۱۹، ص ۳۶۲.
- ↑ السیرة النبویه، ج ۵۲، ص ۷۰۹؛ الارشاد، ص ۷۱؛ بحارالانوار، ج ۱۹، ص ۳۶۲.
- ↑ شرح نهج البلاغه، ج ۱۳، ص ۱۰.
- ↑ مقاتل الطالبیین، ص ۳۱۸ - ۳۱۹.
- ↑ ملازاده، مقاله «حارث بن زمعه»، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۱۰.