زید بن اسلم عدوی مدنی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام سجاد است. زید بن اسلم عدوی مدنی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: زید بن اسلم عدوی مدنی در علوم قرآنی - پرسش مرتبط نداردآشنایی اجمالی
ابواسامه زید بن اسلم بن ثعلبه عدوی قرشی مدنی اهل مدینه[۱] و از موالی عمر بن خطاب و از یاران امام سجاد،[۲] امام باقر و امام صادق(ع) به شمار می‌‌رفت.[۳] او از محضر امام زین العابدین(ع) بهره برد و از انس بن مالک،[۴] عایشه و ابوهریره روایت نمود.[۵] ابواسامه فردی فقیه،[۶] مفسر،[۷] مفتی و از علمای مدینه بود و در آنجا کرسی تدریس داشت[۸] و حدود چهل تن از فقهای مدینه در جلسه درس او حاضر می‌‌شدند.[۹] همچنین ابن جریح، ابوغسان، محمد بن مطرف، حفص بن میسره و هشام بن سعد از جمله کسانی هستند که از وی روایت کرده‌اند.[۱۰] زید فردی عابد[۱۱] و از تابعین در مدینه محسوب می‌‌شد. شیخ طوسی در مورد وثاقتش اظهار شک و تردید کرده است.[۱۲] کتاب تفسیر اثر اوست.[۱۳] سرانجام در دهم ذی حجه[۱۴]سال ۱۳۶ [۱۵] در مدینه درگذشت[۱۶].[۱۷]
زید غلام عمر بن خطاب بوده است. حماد بن زید می‌گوید: وارد مدینه شدم در حالی که مردم دربارۀ زید بن أسلم سخنانی می‌گفتند، از عبیدالله بن عمر بن خطاب[۱۸] پرسیدم: ما تقول في مولاكم قال:... إنه يفسر القرآن برأيه[۱۹]؛ شما دربارۀ غلامتان چه می‌گویید گفت:... همانا قرآن را طبق نظر خود تفسیر می‌کرد. و بر اساس روایات فریقین تفسیر قرآن به رأی حرام است؛ پیامبر اکرم در این باره می‌فرمایند: «من فسر القرآن برأيه فقد افترى على الله الكذب»[۲۰]؛ هر کس قرآن را به رأی خود تفسیر کند در حقیقت به خدا دروغ بزرگی بسته است و در جای دیگر آمده است: «من فسر القرآن برأيه فليتبوأ مقعده في النار»[۲۱]؛ هر کس قرآن را بر اساس نظر خود تفسیر کند جایگاهش در آتش است. این فرد با این توصیفات همان کسی است که سیوطی در مورد وی گفته بود: وعلماء أهل المدينة في التفسير: زيد بن أسلم الذي أخذ عنه ابنه عبدالرحمان بن زيد[۲۲]؛ و از علمای تفسیر مدینه زید بن اسلم است که فرزندش عبدالرحمان بن زید بن اسلم و از او حدیث اخذ کرده است[۲۳].
فرزندان او
عبدالله بن زید بن اسلم متوفای ۱۶۴، عبدالرحمان بن زید بن اسلم متوفای ۱۸۲ و اسامة بن زید بن اسلم متوفای در حکومت منصور دوانقی سه برادرند که هر سه از پدر خود -زید بن اسلم- روایت می‌کنند. ذهبی در الکاشف در مورد عبدالرحمان می‌گوید: ضعفوه[۲۴]- یعنی همه او را تضعیف کرده‌اند. دارقطنی او را در کتاب الضعفاء والمتروکین آورده است[۲۵].
احمد می‌گوید: عبدالله ثقة والآخران ضعيفان[۲۶]؛ عبدالله ثقه است و برادران دیگر وی ضعیف هستند. ابن حجر در تقریب التهذیب و بسیاری از علما عبدالرحمان بن زید بن اسلم را تضعیف کرده‌اند[۲۷].[۲۸]
جستارهای وابسته
- عبدالله بن زید بن اسلم (فرزند)
- عبدالرحمن بن زید بن اسلم (فرزند)
- اسامة بن زید بن اسلم (فرزند)
منابع
پانویس
- ↑ الوافی بالوفیات ۱۵/۲۳.
- ↑ رجال الطوسی ۹۰ و ۱۹۷.
- ↑ رجال البرقی ۹و ۳۲.
- ↑ سیر اعلام النبلاء ۵/۳۱۶.
- ↑ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال ۳/۳۹۵.
- ↑ الوافی بالوفیات ۱۵/۲۳.
- ↑ الاعلام ۳/۵۶.
- ↑ سیر اعلام النبلاء ۵/۳۱۶.
- ↑ لغت نامه دهخدا ۸/۱۱۵۱۹
- ↑ تاریخ الاسلام ۸/۴۲۸.
- ↑ شذرات الذهب ۱/۱۹۴.
- ↑ رجال الطوسی ۹۰ و ۱۹۷.
- ↑ الذریعه ۴/۲۷۵.
- ↑ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال ۳/۳۹۵.
- ↑ تاریخ الاسلام ۸/۴۲۸.
- ↑ الوافی بالوفیات ۱۵/۲۳.
- ↑ فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱ ص۳۵۱.
- ↑ عبیدالله بن عمر همان کسی است که هرمزان را کشت.
- ↑ الکامل فی الضعفاء، ج۳، ص۲۰۸؛ تاریخ دمشق، ج۱۹، ص۲۸۹؛ میزان الاعتدال، ج۲، ص۹۸، حدیث ۲۹۸۹.
- ↑ وسائل الشیعة، ج۲۷، ص۱۰۹، حدیث ۳۳۵۶۷.
- ↑ تفسیر کبیر، ج۷، ص۱۴۸.
- ↑ الاتقان، ج۲، ص۴۹۹، حدیث ۶۳۹۸.
- ↑ حسینی میلانی، سید علی، جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام، ج۱، ص ۲۷۱.
- ↑ الکاشف، ج۱، ص۶۲۸، حدیث ۳۱۹۶.
- ↑ الضعفاء والمتروکین، ج۱، ص۱۵، حدیث ۳۳۲.
- ↑ میزان الاعتدال، ج۲، ص۵۶۴، حدیث ۴۸۶۸.
- ↑ الضعفاء الصغیر، ج۱، ص۷۴، حدیث ۲۰۸؛ الجرح والتعدیل، ج۲، ص۲۸۵؛ ج۵، ص۵۹، ۲۳۳؛ الضعفاء اصفهانی، ج۱، ص۱۰۲، ۱۲۲؛ تقریب التهذیب، ج۱، ص۳۴۰، حدیث ۳۸۶۶؛ میزان الاعتدال، ج۲، ص۵۶۴، حدیث ۴۸۶۸.
- ↑ حسینی میلانی، سید علی، جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام، ج۱، ص ۲۷۱.