سد در قرآن
این مدخل زیرشاخهٔ بحث سد است. سد از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سد در قرآن - سد در حدیث - پرسش مرتبط نداردمقدمه
حَتَّى إِذَا بَلَغَ بَيْنَ السَّدَّيْنِ...
[۱].
طبق اظهار نظر مفردات الفاظ قرآن السدَّ و السُدّ: که گفته‌اند هر دو یکی است و نیز گفته شده سُدّ با ضمه حرف(س) دیوار و مانعی است طبیعی ولی السدَّ با فتحه حرف(س) مانعی است ساختگی و مصنوع[۲] بر طبق نوشته‌ای که در المنجد دیده می‌شود: السُدّ جأسداد: حاجر و مانع میان دو چیز، کوه... السُدّ جسیدده: دره‌ای که سنگ و صخره دارد و آب مدتی در آن می‌ماند[۳].
تقاضا از ذی القرنین
دو طایفه یاجوج و ماجوج «در روزگاران اخیر، در اروپا«میگر» و در آسیا «تاتار» نامیده شده‌اند و تردید نیست که شاخه‌ای از این قبایل، در ۶۰۰ پیش از میلاد، در سواحل دریای سیاه پراکنده شده و از راه کوه‌های قفقاز به آسیای غربی تاخته‌اند و مسلم است که مردم کوهستان، از غارتگری آنان، به «ذوالقرنین» (کورش) شکایت برده‌اند کوش برای جلوگیری از حملات آنان سد معروف را بنا نهاده است»[۴].[۵]
مقصود از «سد» کجاست؟
«یوسف علی که در ترجمه و تفسیر خود، درباره ذوالقرنین به تحقیق پرداخته، ذوالقرنین را اسکندر دانسته و محل سد یا دروازه آهنی را «در بند» می‌شمارد. البته نه دربند قفقاز و غرب دریای خزر، بلکه در بند شرق خزر در آسیای میانه در حدود ۱۵۰ مایل جنوب شرقی بخارا، میان ترکمنستان و هندوستان»[۶]. اما سد ذوالقرنین از نظر برخی پژوهشگران، در محلی بین دریای خزر و دریای سیاه واقع شده که سلسله کوه‌های قفقاز مثل یک دیوار طبیعی راه بین جنوب و شمال را قطع می‌کند و فقط یک راه در تنگه میان این سلسله کوه‌ها وجود دارد. این راه امروز به نام تنگه داریال خوانده می‌شود و در ناحیه ولادی کیوکز (ماورا- قفقاز) - و تفلیس واقع شده است. هم اکنون بقایای دیوار آهنی در این نواحی هست. معبر داریال بین دو کوه بلند واقع شده و این سد که آهن زیادی در آن دیده می‌شود در همین دره وجود دارد. در زبان گرجستان از قدیم این دروازه را دروازه آهنین و ترک‌ها آن را دامیر کپو (ده میر قاپو = دامیر قاپی) یعنی دروازه آهنی خوانده‌اند و امروز هم به همین نام می‌باشد[۷]. به نظر نگارنده نظر ابوالکلام آزاد صحیح می‌باشد و به صحت نزدیک است و توضیح بیشتر را در صفحات بعدی می‌آوریم.[۸]
منابع
پانویس
- ↑ «تا چون میان دو سدّ رسید در برابر آن دو (سدّ) گروهی را دید که (هیچ) زبانی را درست درنمی‌یافتند» سوره کهف، آیه ۹۳.
- ↑ ر.ک: مفردات، ص۱۹۸.
- ↑ ر.ک: المنجد، ص۷۲۲.
- ↑ عزیزالله کاسب، تاریخ انبیاء، ص۶۶۱.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۵۲۵.
- ↑ باستان‌شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن، ص۳۷۸.
- ↑ ابوالکلام آزاد، باستان‌شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن، ص۳۸۹.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۵۲۶.