صاعقه

مقدمه

صاعقه از ریشه صَعَقَ به معنای صدای بسیار شدید است جمع صاعقه، صواعق است. گاه مقصود از صاعقه مرگ و بی‌هوشی است: ﴿فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ﴾^[۱]؛ ﴿وَنُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَمَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرَى فَإِذَا هُمْ قِيَامٌ يَنْظُرُونَ﴾^[۲]؛ گاه، مقصود از صاعقه عذاب است: ﴿فَإِنْ أَعْرَضُوا فَقُلْ أَنْذَرْتُكُمْ صَاعِقَةً مِثْلَ صَاعِقَةِ عَادٍ وَثَمُودَ﴾^[۳]. اما مرگ و بی‌هوشی و عذاب از آثار صاعقه به شمار می‌آیند و معنای اصلی صاعقه همان صدای بسیار شدید و مهیبی است که در فضا می‌پیچد و همراه جرقه‌های بزرگ آتش (آذرخش) است. می‌دانیم که صاعقه جرقه عظیم الکتریسیته است که در میان قطعه ابری که بار مثبت الکتریکی دارد با زمین که بار منفی دارد ایجاد می‌شود و معمولاً به هر چیزی، از درخت و حیوان و انسان، که برسد آن را تبدیل به خاکستر می‌سازد.

امام سجاد (ع) می‌فرماید: «وَ إِذَا سَبَحَتْ بِهِ حَفِيفَةُ السَّحَابِ الْتَمَعَتْ صَوَاعِقُ‏ الْبُرُوقِ‏»^[۴]؛ «و چون ابرها از آن نهیب به راه افتند آذرخش‌ها از درونشان بدرخشد». توضیح اینکه امام (ع) در نیایش سوم در مقام درود بر فرشتگان حامل عرش و دیگر فرشتگان، از فرشتگان مأمور باران و ابر و... یاد می‌فرماید و بر آنها درود می‌فرستد. فرشتگانی که وقتی ابرها را به حرکت در می‌آورند آذرخش‌ها از درون آن ابرها می‌درخشند. در جای خود با دلایل عقلی و نقلی ثابت شده است که همه حوادث طبیعی جهان به اذن خدا و تحت تدبیر فرشتگان‌اند. قرآن در این مورد می‌فرماید: ﴿فَالْمُدَبِّرَاتِ أَمْرًا﴾^[۵].^[۶].^[۷]

منابع

شیرزاد، امیر، مقاله «صاعقه»، دانشنامه صحیفه سجادیه

پانویس

↑ «و آذرخش آنان را برای ستمشان فرا گرفت» سوره نساء، آیه ۱۵۳.
↑ «و در صور دمیده می‌شود آنگاه هر کس در آسمان‌ها و در زمین است بیهوش می‌گردد- جز آن کس که خدا بخواهد- سپس بار دیگر در آن می‌دمند که ناگاه آنان برمی‌خیزند، به انتظار می‌مانند» سوره زمر، آیه ۶۸.
↑ «پس اگر روی بگردانند بگو: شما را به آذرخشی از گونه آذرخش عاد و ثمود بیم می‌دهم» سوره فصلت، آیه ۱۳.
↑ دعای ۳.
↑ «آنگاه، به فرشتگان کارگزار» سوره نازعات، آیه ۵.
↑ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، حسن مصطفوی، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۳۰، چاپ سوم، المیزان فی تفسیر القرآن، سیدمحمد حسین طباطبایی، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۳۹۳؛ تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی، دارالکتب العلمیه، تهران، ۱۳۷۴، چاپ اول؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، سروش، تهران، ۱۳۷۵، چاپ دوم، قرآن حکیم ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
↑ شیرزاد، امیر، مقاله «صاعقه»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۳۱۲.

[1] «و آذرخش آنان را برای ستمشان فرا گرفت» سوره نساء، آیه ۱۵۳.

[2] «و در صور دمیده می‌شود آنگاه هر کس در آسمان‌ها و در زمین است بیهوش می‌گردد- جز آن کس که خدا بخواهد- سپس بار دیگر در آن می‌دمند که ناگاه آنان برمی‌خیزند، به انتظار می‌مانند» سوره زمر، آیه ۶۸.

[3] «پس اگر روی بگردانند بگو: شما را به آذرخشی از گونه آذرخش عاد و ثمود بیم می‌دهم» سوره فصلت، آیه ۱۳.

[4] دعای ۳.

[5] «آنگاه، به فرشتگان کارگزار» سوره نازعات، آیه ۵.

[6] التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، حسن مصطفوی، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۳۰، چاپ سوم، المیزان فی تفسیر القرآن، سیدمحمد حسین طباطبایی، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۳۹۳؛ تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی، دارالکتب العلمیه، تهران، ۱۳۷۴، چاپ اول؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، سروش، تهران، ۱۳۷۵، چاپ دوم، قرآن حکیم ترجمه ناصر مکارم شیرازی.

[7] شیرزاد، امیر، مقاله «صاعقه»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۳۱۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]