عبدالله بن علی بن ابی‌طالب در تاریخ اسلامی

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

مقدمه

عبدالله، فرزند امیرالمؤمنین(ع)، از جمله چهار پسر ام‌البنین، دختر حزام است که در کربلا به شهادت رسید[۱]. برخی نام وی را عبدالله اکبر و کنیه‌اش را ابومحمد نوشته‌اند[۲]. او هشت سال از حضرت عباس کوچک‌تر بود و شش سال در زمان پدرش، علی (ع) و ۲۵ سال یعنی همه عمرش را در روزگار امام حسین (ع) زندگی کرد و از خود فرزندی به یادگار نگذاشت[۳].

عبدالله همراه امام حسین (ع) از مدینه تا مکه و سپس به کربلا آمد و از جمله فرزندان ام‌البنین است که شمر بن ذی‌الجوشن از ابن‌زیاد برایشان امان‌نامه گرفت و به کربلا آورد[۴].

در روز عاشورا پس از آنکه حضرت ابوالفضل (ع) شهادت بسیاری از خاندانش را مشاهده کرد خطاب به برادران خود فرمود: برادرانم، جانم به فدای شما باد! پیش بروید و جان خویش را سپر سید و آقای خود نموده از وی حمایت کنید و ثابت‌قدم باشید تا در کنار او به شهادت برسید. آنان به فرمان برادر به میدان رفتند و تمام تیرها و نیزه‌ها و شمشیرها را به جان خریده به فیض شهادت نایل گشتند. عبدالله بن علی (ع) پیش از برادران خویش به میدان رفت و چنین رجز خواند:

أَنَا ابْنُ ذِي النَّجْدَةِ وَ الْإِفْضَالِذَاكَ عَلِيُّ الْخَيْرِ ذُو الْفَعَالِ‏
سَيْفُ رَسُولِ اللَّهِ ذُو النَّكَالِفِي كُلِّ‏ يَوْمٍ‏ ظَاهِرِ الْأَهْوَالِ
من پسر آن دلاور مرد بافضیلتم که او علی پاک خصال و نیکو رفتار است، شمشیر رسول خدا دردآور است و هر روز ترس و بیم ایجاد می‌‌کند[۵].

عبدالله جنگ شدیدی کرد تا آنکه با هانی بن ثبیت حضرمی درگیر شد و پس از رد و بدل شدن دو ضربت با ضربه‌ای که بر فرق وی فرود آمد به شهادت رسید[۶]. برخی آورده‌اند: خولی بن یزید اصبحی به وی نیزه زد و مردی از بنی‌تمیم بن دارم او را به شهادت رساند.

در گزارشی آمده است: عبدالله بن علی بن ابی‌طالب (ع) گفت: ای برادر امام حسین (ع) از غم فراق برادران طاقتم تمام گشته و از تشنگی جانم به لب رسیده است. اجازه فرما به آنان بپیوندم و خود را از غم این جهان فانی برهانم. آن حضرت با دیده اشکبار اجازه فرمود. عبدالله به میدان رفت و در حمله نخست صد و بیست تن از سپاه دشمن را به هلاکت رساند و سپس به دست هانی بن عروه حضرمی یا فردی دیگر به شهادت رسید[۷].

در زیارت منسوب به ناحیه مقدسه بر وی چنین درود فرستاده شده است:«السَّلَامُ عَلَى عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ مُبْلَى الْبَلَاءِ وَ الْمُنَادِي‏ بِالْوَلَاءِ فِي‏ عَرْصَةِ كَرْبَلَاءَ الْمَضْرُوبِ مُقْبِلًا وَ مُدْبِراً لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَهُ هَانِيَ بْنَ ثُبَيْتٍ الْحَضْرَمِيَّ»[۸].

درود بر عبدالله فرزند امیرالمؤمنین (ع)؛ آزمایش شده در مصیبت و منادی دوستی (خاندان رسول‌اللّه) در میدان کربلا، آن کسی که از هر سوی ضربه خورد و زخمدار شد. خدا قاتل وی «هانی بن ثُبیتِ حضرمی» را لعنت کند![۹].

منابع

  1. جمعی از نویسندگان، پژوهشی پیرامون شهدای کربلا

پانویس

  1. تاریخ طبری، ج۵، ص۱۵۳، ۴۱۵، ۴۳۸ و ۴۶۵، دارالمعارف؛ مروج الذهب، ج۳، ص۶۳.
  2. ناسخ التواریخ، ج۱، ص۳۳۶-۳۳۷؛ فرسان الهیجاء، ج۱، ص۲۵۰.
  3. مقاتل الطالبیین، ص۸۱-۸۲، دارالمعرفة؛ ابصارالعین، ص۶۷-۶۸، مرکز الدراسات الاسلامیة لحرس الثورة.
  4. تاریخ طبری، ج۵، ص۴۱۵-۴۱۶، دارالمعارف.
  5. مناقب ابن شهرآشوب، ص۱۰۷؛ ابصارالعین، ص۶۶.
  6. مناقب، ج۴، ص۱۱۶؛ مقاتل الطالبیین، ص۸۱-۸۲، دارالمعرفة؛ تاریخ طبری، ج۵، ص۴۴۸-۴۴۹ و ۴۶۸، دارالمعارف؛ مقتل الحسین (ع)، خوارزمی، ج۲، ص۳۴، انوارالهدی؛ ارشاد شیخ مفید، ج۲، ص۱۰۹، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید؛ ابصارالعین، ص۶۷-۶۸، مرکز الدراسات الاسلامیة لحرس الثورة؛ منتهی الآمال، ج۱، ص۷۰۲؛ نفس المهموم، ص۲۹۵-۲۹۶؛ ذخیرة الدارین، ص۱۴۱؛ وسیلة الدارین، ص۲۵۷-۲۵۸.
  7. ریاض الشهاده، ج۲، ص۱۹۷-۱۹۸؛ فرسان الهیجاء، ج۱، ص۲۵۰.
  8. اقبال الاعمال، ج۳، ص۷۴؛ بحارالانوار، ج۴۵، ص۶۳.
  9. جمعی از نویسندگان، پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، ص:۲۴۲-۲۴۳.