فضیل بن عیاض تمیمی یربوعی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام صادق است. فضیل بن عیاض تمیمی یربوعی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: فضیل بن عیاض تمیمی یربوعی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

آشنایی اجمالی

ابوعلی فضیل بن عیاض بن مسعود بن بشر بصری تمیمی یربوعی کوفی در سال ۱۰۵هـ در سمرقند یا «ابیورد»، شهری کوچک در خراسان به دنیا آمد و در همان دیار رشد یافت و سپس به کوفه رفت و به کتابت و شنیدن حدیث پرداخت و از آنجا به مکه منتقل گشت و در همان جا رحل اقامت گزید. او از اصحاب امام صادق(ع) بوده و از آن بزرگوار حدیث نقل می‌‌کرد و از افرادی چون اعمش و محمد بن اسحاق نیز روایت نقل می‌‌کرد. وی دروس فقه را نزد ابوحنیفه فراگرفت و گرایش حنفی داشت، اما شافعی، فقه را نزد او آموخت.

افرادی چون بخاری، مسلم و دیگران از او روایت نقل می‌‌کردند. برخی نام فضیل را در ردیف راویان اهل سنت ثبت کرده‌اند، لیکن برخی دیگر برآن‌اند که وی شیعه بوده و تقیه می‌‌کرده است. فضیل در بخشی از روزگارش میان ابیورد و سرخس راهزنی می‌‌کرد تا شبی به انگیزه گناه، در حالی که از دیوار خانه‌ای بالا می‌‌رفت با صوت قرائت آیه ﴿أَلَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللَّهِ﴾ مواجه گشت؛ لذا به خود آمد و توبه کرد و درپی آن، زاهدی عظیم الشأن و از مشاهیر صوفیه گشت. سرانجام در عاشورای سال ۱۸۷ در مکه درگذشت. فضیل دارای دست نوشته‌ای از امام صادق(ع) بود که سلیمان بن داوود آن را روایت کرده است.

منابع

1. جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱