قاب قوسین در قرآن

این مدخل زیرشاخهٔ بحث قاب قوسین است. قاب قوسین از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: قاب قوسین در قرآن - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

منظور تشبیهی کنایی و با لفظی بشری از عروج و نزدیک شدن پیغمبر (ص) به پروردگار خویش است، “تا به قدر دو کمان یا نزدیک‌تر”. ولی آن را با زبان قوم بیان می‌کند. در این جمله فاصله را به صورت قطعی معین نکرده است، و شاید شکل بیان برای نشان دادن حالت بالا رفتن و پایین آمدنی مناسب با عالم وحی باشد که انسان در قُرب و بُعد نسبت به پروردگارش پیدا می‌کند، لذا در مقام بیان اوصاف اتصال پیامبر به مقامی عالی رسیده که به اندازه قاب قوسین(کمان) یا کمتر از آن به پروردگارش نزدیک شود. البته نزدیک شدنی معنوی نه مادّی، چنان‌که در جمله قبلی میگوید: ﴿ثُمَّ دَنَا فَتَدَلَّى﴾ در بالا رفتن خود تدلّی پیدا کرد و همچون دلوی که در وسط چاه تکان می‌خورد بود، یعنی نه به ته چاه و آب رسید و نه در محاذات سطح زمین واقع بود، بلکه میان این دو جای داشت، تا به آنجا صعود کرد که در آن نور پروردگارش برای او در آنجا متجلّی شد و خدا با این بیان استعاری و مجازی نشان دهد که رسول اکرم بدین‌گونه بالا رفت و از دیگر آفریدگان در قرب به خدا بالاتر رفت، ولی به مقام ربوبیت نرسید، پس او بالاتر از مخلوق و پایین‌تر از خالق است.

1. ﴿ثُمَّ دَنَا فَتَدَلَّى * فَكَانَ قَابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنَى * فَأَوْحَى إِلَى عَبْدِهِ مَا أَوْحَى﴾.

نکات

در آیات فوق به این نکته توجه شده است:

1. قاب قوسین و یا کمتر از آن نهایت و عالی‌ترین مرتبه تقرب پیامبر به خداوند: ﴿ثُمَّ دَنَا فَتَدَلَّى * فَكَانَ قَابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنَى﴾؛
2. قاب قوسین(به اندازه فاصله دوکمان، بیانی استعاری مجازی) فاصله پیامبر با خداوند در شب معراج: ﴿ثُمَّ دَنَا فَتَدَلَّى * فَكَانَ قَابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنَى﴾؛
3. دریافت مستقیم وحی از خداوند از سوی پیامبر پس از نزدیک شدن آن حضرت به باری‌تعالی به اندازه قاب قوسین، در شب معراج: ﴿ثُمَّ دَنَا فَتَدَلَّى * فَكَانَ قَابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنَى * فَأَوْحَى إِلَى عَبْدِهِ مَا أَوْحَى﴾؛
4. عبودیت پیامبر موجب رسیدن آن حضرت به مقام قاب قوسین، هنگام دریافت وحی: ﴿ثُمَّ دَنَا فَتَدَلَّى * فَكَانَ قَابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنَى * فَأَوْحَى إِلَى عَبْدِهِ مَا أَوْحَى﴾.

منابع

1. سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۲