مصحف عثمانی

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

مقدمه

به منظور پایان ‏دادن به اختلافات میان مصاحف و نیز اختلاف قاریان در چگونگی قرائت و ضبط کلمات، مصحف‌‏هایی به دستور عثمان تهیه و به بلاد اسلامی فرستاده شد، تا ملاک و معیاری برای دیگر مصاحف باشد؛ ازاین‏‌رو به «مصاحف عثمانی» و «مصحف امام» شهرت یافتند.

تاریخ دقیق کتابت این مصحف‏‌ها معلوم نیست؛ ولی آنچه مسلم است، این مصاحف میان سال‌‏های ۲۵-۳۰ ق نوشته شده‏‌اند.

عثمان به همراه هریک از مصاحف - که به بلاد معروف می‌‏فرستاد - شخصی را گسیل می‌‏کرد که حافظ قرآن بود و قرائت او با گونه قرائتِ مصحف هماهنگی داشت، یا شخص خاصی در همان بلاد برای قرائت مصحف، معین می‏‌کرد؛ ازاین‌‏رو زید ‏بن ‏ثابت را مُقرئ مصحف مدنی، عبدالله ‏بن ‏سائب را مقرئ مصحف مکی، مغیره‏ بن ‏شهاب را مقرئ مصحف شامی، ابوعبدالرحمن سَلَمی را مقرئ مصحف کوفی، و عامر ‏بن‏ عبدالقیس را مقرئ مصحف بصری قرار داد.

مهم‏ترین ویژگی‌‏های مصاحف عثمانی:

  1. همانند دیگر مصاحف صحابه، سُوَر طُوال (بلند) مقدم بر سور قِصار (کوتاه) و به ترتیب کنونی قرآن مجید بوده است.
  2. بدون هر گونه علامت، اعراب و نقطه‌‏گذاری برای تعیین نوع حرف و حرکت آن و همچنین بدون هرگونه علامتی دال بر تقسیمات قرآن بوده‏‌اند.
  3. غلط‏‌های املایی و ناهمگونی کلمات در رسم‏‌الخط آنها وجود داشت.

مصاحف عثمانی از همان ابتدا مورد توجه و استقبال مسلمانان سراسر جهان اسلام قرار گرفت؛ اما اندک ‏اندک پس از پیدایی تغییر و تحولات در خط و کتابت، تحت‌‏الشعاع مصاحفِ پس از خود واقع شد که نسبت به مصاحف عثمانی امتیازهایی داشتند؛ تا جایی ‏که امروزه اثری از این مصاحف عثمانی در دست نیست[۱].[۲]

منابع

پانویس

  1. عبدالصبور شاهین؛ تاریخ‏ القرآن؛ ص۱۲۵؛ محمد حسین علی صغیر؛ تاریخ‏ القرآن؛ ص۹۵؛ محمد هادی معرفت؛ التمهید فی علوم‏ القرآن؛ ج۱، ص۳۴۹-۳۵۶؛ محمود رامیار؛ تاریخ قرآن؛ ص۴۵۹-۴۷۱؛ غانم قدوری حمد؛ رسم‏ المصحف دراسه لغویه تاریخیه؛ ص۱۰۷-۱۲۸؛ محمد عبدالعظیم زرقانی؛ مناهل ‏العرفان فی علوم‏ القرآن؛ ج۱، ص۲۶۰؛ صبحی صالح؛ مباحث فی علوم‏ القرآن؛ ص۷۹-۸۹.
  2. فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص۹۲۷.