مفهوم هزاره در آیین زرتشت و ارتباط آن با سوشیانت چیست؟ (پرسش)
| مفهوم هزاره در آیین زرتشت و ارتباط آن با سوشیانت چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل اصلی | مهدویت |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
مفهوم هزاره در آیین زرتشت و ارتباط آن با سوشیانت چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ نخست
پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، در کتاب «مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها» در این‌باره گفته‌اند:
«زرتشتیان معتقدند: عمر جهان (سال کیهانی)، آغاز و انجام آفرینش در زمانی محدود به دوازده هزار سال صورت می‌پذیرد که خود به چهار دوره یا عهد سه هزار ساله تقسیم می‌شود. دوره اول (سه هزار سال اول)، دوره آفرینش مینوی است، یعنی امشاسپندان، ایزدان و فروهرها آفریده می‌شوند. در دوره دوم (سه هزار سال دوم)، این آفرینش مینوی صورت مادی به خود می‌گیرد، اما حرکت و جنبش در این آفریده‌ها وجود ندارد. دوره سوم (سه هزار سال سوم)، که با هفتمین هزاره از آغاز آفرینش شروع می‌شود، دوره آمیختگی خوبی و بدی، روشنی و تاریکی و به طور کلی آمیزش اراده هر فرد و اهریمن است. در آغاز این دوره، اهریمن از تاریکی به مرز روشنی می‌آید و آفریدگان روشنی هرمزد را می‌بیند و به فکر مبارزه با هرمزد و نابودی آفریدگان او می‌افتد و به دنبال این اندیشه، به آفریدگان او حمله می‌کند و با هریک از آنان به نوعی نبرد می‌کند و جهان مادی را می‌آلاید. در این دوره که در متون فارسی میانه از آن به آمیزش تعبیر می‌شود، گاه کامه هرمزد رواست و زمانی کامه اهریمن. آخرین دوره (سه هزار سال چهارم) با ظهور زرتشت آغاز می‌شود. این هزاره دهمین هزاره از آغاز آفرینش و چهارمین هزاره از آغاز آفرینش مادی متحرک یا هفتمین هزاره پس از آفرینش مادی غیرمتحرک است. در هزاره چهارم و به تعبیری هفتم و به تعبیر دیگر دهم، دین بهی در زمین رواج می‌یابد و زرتشت، گستراننده این آیین، از حمایت گشتاسپ نیز برخوردار است.
براساس روایات زرتشتی، در آخرین هزاره از عمر جهان، (هزاره دوازدهم) سه دوشیزه از نطفه زرتشت که در دریاچه هامون[۱] قرار دارد، بارور می‌شوند و سه موعود مزدیسنان را می‌زایند. در برخی از آثار زرتشتی پس از ذکر نام شش پارسای جاودانی، از سه تن دیگر نیز یاد شده و فَروَشی شان ستایش شده است. اینان در اصل همان سه پسرِ آینده زرتشت یا موعودهای نجات بخشی هستند که در هزاره آخر عمر جهان، به فاصله هزار سال از هم دیگر، ظهور خواهند کرد. این سه تن عبارت‌اند از:[۲]
- اوخْشْیَت اِرتَه، یعنی پروراننده قانون مقدس (نیرودهنده و رواکننده قانونِ دین و دادِ زرتشت)[۳]. امروزه این نام را اوشیدر یا هوشیدر گویند و در کتب پهلوی، به صورت خورشیتدر یا اوشیتر آمده است. گاه کلمه بامی را به آن افزوده، هوشیدربامی می‌گویند که به معنای هوشیدر درخشان است؛
- اوخْشْیَت نِمَه یا اوخْشْیَت نِمَنگه، یعنی پروراننده نماز و نیایش. امروزه آن را اوشیدرماه یا هوشیدرماه گویند، ولی در کتب پهلوی به صورت خورشیت ماه و اوشیترماه ضبط شده است. استاد پورداوود می‌نویسد: در واقع بایستی اوشیدرنماز بگویند؛ چه کلمه نِمَنگه به معنای نماز است؛[۴]
- اَستْوَتْ اِرِتَه، یعنی کسی که مظهر و پیکر قانون مقدس است. در خود اوستا نیز به معنای لفظی این کلمه اشاره شده و در بند ۱۲۹، یشت سیزدهم، می‌خوانیم: کسی که سوشیانت پیروزگر نامیده خواهد شد و اَستْوَتْ اِرتَه نامیده خواهد شد. از این جهت سوشیانت، برای این که او به سراسر جهان مادی سود خواهد بخشید؛ از این جهت اَستْوَتْ اِرتَه، برای این که او آن چه را جسم و جانی است، پیکر فناناپذیر خواهد بخشید، از برای مقاومت کردن بر ضد دروغ جنس دوپا (بشر)، از برای مقاومت کردن در ستیزه‌ای که از طرف پاک دینان برانگیخته شده باشد[۵].
اَستْوَت اِرتَه همان سوشیانس، یعنی سومین و آخرین موعود در آیین مزدیسناست. در کتاب اوستا هر جا که سوشیانت به صورت مفرد آمده، از او آخرین موعود، یعنی اَستْوَتْ اِرِتَه اراده گردیده است؛ چنان که امروزه نیز هر وقت به طور عام سوشیانس می‌گوییم، مقصود همان آخرین نجات بخش و موعود است»[۶].