نهج البلاغه و امام مهدی
مقدمه
مسأله مهدویت در نهج البلاغه از دو نظر قابل بررسی است. یکی از دیدگاه ملاحم و پیشگویی‌های امام (ع) و دیگر مربوط به آینده جهان است و اما خطبه‌هایی که حضرت در آن‌ها به مهدویت اشاره کرده‌اند: خطبه ۱۵۰، ۱۳۸، ۱۰۰، ۱۹۵، ۱۸۷، ۱۸۲ و حکمت ۱۴۷ و ۲۵۹. در نهج البلاغه امیر مؤمنان (ع) درباره حضرت مهدی (ع) سخنانی آمده است. برای نمونه درباره سیرت حضرت ولی عصر (ع)، در خطبه شیوایی چنین آمده: جامه حکمت به تن کرده، و آن را با جمیع آداب و شرایطش، از توجه و شناخت و اتصال با او و گسستن از غیر او، فراگرفته است. پس حکمت نزد آن حضرت گمشده اوست که در جست‌وجوی آن کوشا است، و آرزوی اوست که به برآورده شدنش دل بسته است. هنگامی که فتنه‌ها روی آورده اسلام غریب شود، او در گوشه‌ای عزلت می‌گزیند و غربت اختیار می‌نماید. رنج‌ها را به جان می‌خرد و از عزلت‌گاه خود بیرون نمی‌آید. او یکتا بازمانده از حجت‌های پروردگار و واپسین جانشین از تبار پیامبران است[۱]. ابن ابی الحدید و دیگران تصریح کرده‌اند که این خطبه در حق قائم آل محمد (ع) است[۲]. و در خطبه شقشقیه در همین رابطه می‌فرماید: قسم به پروردگاری که دانه را شکافت و انسان را آفرید، اگر نبود انبوه حاضران و قیام حجت باوجود یار و یاور، و نبود آن پیمانی که خداوند از دانایان امت گرفته است که در برابر پرخوری ستمگر و گرسنگی ستمکش صبر نکنند، هرآینه زمام و ریسمان شتر خلافت را بر کوهان آن می‌انداختم...[۳].
امیر المؤمنین (ع) در این خطبه یکی از علل پذیرش بیعت را پس از ۲۵ سال فترت، اجتماع انبوه مردم و زمینه‌سازی برای حکومت جهانی حضرت مهدی (ع) و قیام قائم آل محمد به هنگام فراهم شدن اصحاب و یاران آن حضرت می‌شمارد. از جمله مطالبی که در نهج البلاغه درباره حضرت مهدی (ع) آمده است می‌توان چنین اشاره کرد:
- خالی نبودن زمین از حجت‌های الهی (خطبه ۱).
- امام زمان، جانشین پیامبران الهی (خطبه ۱۸۲).
- غیبت طولانی حضرت (خطبه ۱۸۲).
- ظهور امام زمان بعد از انتظاری طولانی (خطبه ۱۵۰).
- کامل شدن نعمت‌ها و برآورده شدن آرزوها در عصر ظهور (حکمت ۲۰۹).
- الهی شدن خواسته‌های بشر در زمان ظهور (خطبه ۱۰۰).
- محوری شدن قرآن در عصر ظهور (خطبه ۱۳۸).
- حاکمیت عدل اسلامی در عصر ظهور (خطبه ۱۳۸).
- احیای مجدد قرآن و سنت پیامبر (ص) در عصر ظهور (همان)[۴].
