توبه در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

* [[توبه]]، نمودی دیگر از جریان پاک‌سازی [[معنوی]] در [[جهان]] است. [[روح انسان]] [[گناهکار]] در مثل، مانند زمینی است که به رغم [[پاکی]] ذاتی، [[آلوده]] شده و [[توبه]] حرکتی است که [[انسان]] برای پاک‌سازی [[روح]] خود انجام می‌دهد.

* [[توبه]] هر چند به ظاهر فعالیتی است که [[انسان]] انجام می‌دهد، طبق [[آموزه‌های اسلامی]] از جهات مختلف به [[خدا]] مربوط می‌شود. از این رو از دیدگاه [[اسلام]]، [[توبه]] یکی از مظاهر آشکار [[رحمت]] خداست. تلاش میکنیم وجوه [[ارتباط]] [[توبه]] با [[خداوند متعال]] را به طور مختصر بیان کنیم<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]،ص۱۲۹.</ref>.

* [[قرآن کریم]] در [[آیات]] متعددی بر این نکته اساسی تأكید و تصریح کرده است که راه بازگشت بر انسان‌های [[آلوده]]، [[گناهکار]] بسته نیست و هرکس از [[گناهان]] خود بازگردد، [[خداوند]] او را می‌بخشد. از جمله می‌فرماید: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ عَمِلُوا السَّيِّئَاتِ ثُمَّ تَابُوا مِنْ بَعْدِهَا وَآمَنُوا إِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«و آنان که گناهان را مرتکب شده‌اند آنگاه، از پس آن توبه کرده و ایمان آورده‌اند بی‌گمان پروردگارت پس از آن آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره اعراف، آیه ۱۵۳.</ref>. و می‌فرماید: {{متن قرآن|فَمَنْ تَابَ مِنْ بَعْدِ ظُلْمِهِ وَأَصْلَحَ فَإِنَّ اللَّهَ يَتُوبُ عَلَيْهِ}}<ref>«و هر کس پس از ستم کردن خویش توبه کند و به راه آید بی‌گمان خداوند توبه او را می‌پذیرد که خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره مائده، آیه ۳۹.</ref> <ref>برای آگاهی بیشتر، ر.ک: سوره انعام، آیه ۵۴؛ سوره نحل، آیه ۱۱۹؛ سوره طه، آیه ۱۸۲؛ سوره فرقان، آیه ۷۱.</ref><ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]،ص۱۲۹-۱۳۰.</ref>.

* [[توبه]] یک [[حکم]] تشریفاتی نیست، بلکه حرکتی است [[حقیقی]] که اثری واقعی در [[جان انسان]] باقی می‌گذارد؛ بنابراین، دارای شرایطی است که بدون آنها ثمربخش نخواهد بود. جهت دیگر [[ارتباط]] [[توبه]] با [[خداوند متعال]] این است که [[شرایط توبه]] را به [[بندگان]] خویش آموخته است.

* [[امام صادق]]{{ع}} نیز می‌فرماید: نصوح آن است که هرگز آن [[گناه]] را انجام ندهی<ref>محمد بن یعقوب کلینی، کافی، ج۲، ص۴۳۲.</ref>.

* [[قرآن کریم]] می‌فرماید: {{متن قرآن|ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ عَمِلُوا السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابُوا مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ وَأَصْلَحُوا إِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«سپس بی‌گمان پروردگارت نسبت به کسانی که از سر نادانی کار بد انجام داده‌اند آنگاه پس از آن توبه کرده و به راه آمده‌اند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره نحل، آیه ۱۱۹.</ref>.

* [[قرآن کریم]] علاوه بر آنکه [[توبه]] را [[تشریع]] و آن را به صورت عمومی ب [[بندگان]] [[واجب]] کرده و شرایط آن را نیز به آنها آموخته، به [[تشویق]] [[بندگان]] [[گناه‌کار]] پرداخته است. از جمله به آنها یادآور شده که [[توبه]] مایه [[فلاح]] و موجب [[رستگاری]] است<ref>{{متن قرآن|وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}} «و همگان ای مؤمنان! به درگاه خداوند توبه کنید، باشد که رستگار گردید» سوره نور، آیه ۳۱.</ref>. و فرموده است: [[خداوند]] [[توبه]] کنندگان را [[دوست]] می‌‌دارد {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ}}<ref>بی‌گمان خداوند توبه کاران را دوست» سوره بقره، آیه ۲۲۲.</ref><ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]،ص۱۳۲.</ref>.

* [[توبه]] کار [[نیکی]] است که [[بنده]] انجام می‌‌دهد. تحقق این [[کار نیک]] مانند تمامی [[حسنات]] [[نیازمند]] نیروست و همه قوت و نیرو از آن خداست. خداست که [[قلب]] [[بنده]] را از [[گناه]] بیزار می‌‌کند، به او نیروی خودداری و [[پرهیز]] می‌دهد و اسباب و شرایط را برای [[دوری از گناه]] فراهم می‌کند و [[توبه]] در [[اختیار]] کند. [[بنده]] قرار می‌دهد؛ بنابراین بدون توفيق الاهی برای [[بنده]] ممکن نیست که از [[گناه]] برگردد و [[توبه]] کند<ref>ر.ک: سید محمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۲۳۷.</ref>. این [[توفیق]] همان عنایتی است که [[قرآن کریم]] آن را [[توبه]] [[خدا]] می‌نامد.

* [[قرآن کریم]] درباره سه نفری که از شرکت در [[جنگ تبوک]] [[تخلف]] ورزیده و پس از آن از این [[گناه]] [[توبه]] کردند، می‌فرماید: {{متن قرآن|ثُمَّ تَابَ عَلَيْهِمْ لِيَتُوبُوا}}<ref>«آنگاه (خداوند) بر ایشان بخشایش آورد تا توبه کنند» سوره توبه، آیه ۱۱۸.</ref>.