ابوذر غفاری در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

==نام و نسب==

نام مشهور او [[جندب بن جناده غفاری]] است. برای وی نام‌های دیگری نیز ذکر شده است، “[[برید بن عبدالله]]”، “[[بریر بن جنادة]]”، “[[بریر بن عشرقه]]”، “[[بریر بن جندب]]”، “[[جندب بن عبدالله]]” و “[[جندب بن سکن]]”، اما آن‌چه مشهور و صحیح است “[[جندب بن جناده]]” است. [[کنیه]] او [[ابوذر]] است و به این [[کنیه]] مشهور است<ref>قاموس الرجال، شوشتری، ج۲، ص۷۲۶.</ref>. او از [[سابقین]] و از [[اصحاب]] [[برگزیده]] [[پیامبر اسلام]]{{صل}} به شمار می‌آید. مؤرخان می‌نویسند: "وی چهارمین<ref>ر.ک: مستدرک حاکم ج۳، ص۳۸۴، و معرفة الصحابه، ج۱، ص۴۵۷ و ابن ابی الحدید در شرح خود، ج۱۳، ص۲۲۴ ابوذر را چهارمین مسلمان ذکر کرده و چنین می‌نویسد: همه محدثان گفته‌اند که ابوبکر بعد از گروهی از مردان مسلمان شده است، وی هفت نفر را به ترتیب ایمان نام می‌برد: ۱. علی بن ابی طالب ۲. جعفر بن ابی طالب ۳. زید بن حارثه ۴. ابوذر غفاری ۵. عمرو بن عنبسه سلمی ۶. خالد بن سعید بن عاص ۷. خباب بن ارت. و می‌گوید: ابوبکر بعد از این جماعت مسلمان شد.</ref> یا پنجمین نفری بود که به نبوت و [[رسالت پیامبر]] [[خدا]]{{صل}} [[ایمان]] آورده است"<ref>اسد الغابه، ج۵، ص۱۸۶.</ref>.

==[[اسلام آوردن]] [[ابوذر]]==

صبح [[علی]]{{ع}} از جلو و [[ابوذر]] از عقب حرکت کردند تا اینکه وارد [[خانه پیامبر]]{{صل}} شدند. [[ابوذر]] بر [[پیامبر]]{{صل}} [[سلام]] کرد (او اول کسی است که به [[دستور]] [[اسلام]] [[سلام]] نمود) و [[پیامبر اکرم]]{{صل}} پس از جواب [[سلام]]، فرمود: کیستی؟ گفت: مردی از [[طایفه]] [[غفار]]. [[ابوذر]] آنچه را که می‌خواست دید و شنید و در همان مجلس [[مسلمان]] شد. هنگامی که خواست بازگردد [[پیامبر]]{{صل}} به او فرمود: "دیگر توقف مکن و به [[قبیله]] خود بازگرد و امر مرا به آنان اطلاع بده تا از من به تو خبری رسد، اما در [[مکه]] [[مسلمانی]] خود را از [[مردم]] پنهان کن، زیرا درباره تو ترسناکم. [[ابوذر]] گفت: به خدایی که جانم در دست اوست در جلو چشمان [[مردم]] [[مکه]] فریاد می‌کشم و به آواز بلند [[اسلام]] را اظهار می‌کنم".

==[[مسلمان]] شدن [[ابوذر غفاری]]==

و بدین ترتیب امیرالمؤمنین{{ع}} در آن شب او را به خانه خود برد و از وی [[پذیرایی]] کرد؛ ولی هیچ کدام سخن دیگری با هم نگفتند. آن شب گذشت و روز دیگر را نیز ابوذر تا غروب به جست‌وجوی رسول خدا گذراند. ولی آن [[حضرت]] را دیدار نکرد و از کسی هم سئوالی نکرد و چون شب شد، دوباره برای استراحت به [[مسجد]] رفت و بار دیگر امیرالمؤمنین{{ع}} را دید. حضرت به او فرمود: هنوز جایی پیدا نکرده‌ای؟ این گونه شد که مانند شب گذشته او را به خانه برد و از او پذیرایی کرد و هیچ کدام با یکدیگر سخنی نگفتند،[[شب]] سوم نیز به همین ترتیب گذشت.

==[[فضایل]] [[ابوذر]]==

#صفوان می‌گوید: از [[حضرت صادق]]{{ع}} شنیدم که [[پیامبر]] می‌فرماید: [[خدا]] به من [[فرمان]] داده است تا چهار نفر را [[دوست]] بدارم. از او پرسیدند: یا [[رسول الله]] آنها چه کسانی هستند؟ [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: [[علی بن ابی‌طالب]]، [[مقداد]]، [[ابوذر]] و [[سلمان فارسی]]<ref>{{متن حدیث|وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}}: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَمَرَنِي بِحُبِّ أَرْبَعَةٍ. قَالُوا: مَنْ هُمْ يَا رَسُولَ اللَّهِ؟ قَالَ: عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ، وَ الْمِقْدَادُ بْنُ الْأَسْوَدِ، وَ أَبُو ذَرٍّ الْغِفَارِيُّ، وَ سَلْمَانُ الْفَارِسِيُّ}}؛ قرب الإسناد، حمیری قمی، ص۵۶-۵۷.</ref>.

#از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] شده است: روزی [[ابوذر]] نزد [[پیامبر]]{{صل}} آمد در حالی که [[جبرئیل]]{{ع}} با قیافه دحیه کلبی نزد آن حضرت بود. وقتی [[ابوذر]] آنها را دید کلامشان را قطع نکرد و نزد آنها نرفت. [[جبرئیل]] گفت: "یا [[محمد]]{{صل}} این [[ابوذر]] است که آمد و از کنار ما گذشت و بر ما [[سلام]] نکرد، اگر بر ما [[سلام]] می‌کرد حتماً جواب می‌شنید. ای [[محمد]]! برای [[ابوذر]] [[دعا]] و نیایشی است که بسیار [[نیک]] و [[پسندیده]] است و [[اهل آسمان]]، زمانی که می‌خواهند [[عروج]] کنند، آن [[دعا]] را می‌خوانند". وقتی [[جبرئیل]]{{ع}} از نزد [[پیامبر]]{{صل}} رفت [[ابوذر]] نزد آن حضرت آمد. [[پیامبر]]{{صل}} به او فرمود: "چه چیز مانع شد بر ما [[سلام]] نکنی؟" [[ابوذر]] گفت: "گمان کردم که با دحیه کلبی درباره امور شخصی صحبت می‌کنید، به همین خاطر از کنار شما گذشتم". [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: "آن کسی را که دیدی، [[جبرئیل]] بود و اگر بر ما [[سلام]] می‌کردی حتماً جواب می‌شنیدی". وقتی [[ابوذر]] متوجه شد که او [[جبرئیل]] بوده است، ناراحت شد که چرا بر او [[سلام]] نکرده است. [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: "چه دعائی می‌خوانی که [[جبرئیل]] به من خبر داد که آن [[دعا]] در [[آسمان]] دعای معروف و پسندیده‌ای است؟" [[ابوذر]] گفت: "یا [[رسول الله]]! دعای من این است: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ الْأَمْنَ وَ الْإِيمَانَ بِكَ وَ التَّصْدِيقَ بِنَبِيِّكَ وَ الْعَافِيَةَ مِنْ جَمِيعِ الْبَلَاءِ وَ الشُّكْرَ عَلَى الْعَافِيَةِ وَ الْغِنَى عَنْ شِرَارِ النَّاسِ}}؛ خدایا! از تو [[امنیت]] و [[ایمان]]، [[تصدیق]] پیامبرت، به [[سلامت]] بودن از تمام [[گرفتاری‌ها]]، [[توفیق]] [[شکر]] نمودن برای تمام خوشی‌ها و [[بی‌نیازی از مردم]] [[پست]] را می‌خواهم"<ref>اصول کافی، کلینی، ج۲، ص۵۸۷، ح۲۵.</ref><ref>[[سید موسی موسوی|موسوی، سید موسی]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲]]، ص ۱۸.</ref>.

==[[زهد]] و تقوای [[ابوذر]]==

==[[عبادت]] [[ابوذر]]==

==[[ابوذر]] در [[غزوه تبوک]]==

[[پیامبر]]{{صل}} در یکی از منازل راه فرود آمده بود که یکی از [[مسلمانان]] به راه نگاه کرد و گفت: “یا [[رسول الله]]! یک نفر پیاده به طرف ما می‌آید”، [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: “خدا کند [[ابوذر]] باشد” و چون خوب دقت کردند دیدند که [[ابوذر]] است، سپس [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: “خدا بیامرزد [[ابوذر]] را، تنها راه می‌رود، تنها می‌میرد و تنها برانگیخته می‌شود”. همین که [[پیامبر]]{{صل}} او را دید، فرمود: “به او آب دهید که [[تشنه]] است”، پس او را [[سیراب]] کردند. اما هنگامی که [[خدمت]] [[پیامبر]]{{صل}} رسید، دیدند ظرف آبی همراه دارد، حضرت به او فرمود: “ابوذر! آب به همراه داشتی و [[تشنگی]] کشیدی؟” [[ابوذر]] گفت: “آری، یا [[رسول الله]]، [[پدر]] و مادرم به قربانت، در راه به آبی رسیدم و وقتی چشیدم دیدم آب سرد و گوارایی است ولی نخوردم و با خود گفتم: از این آب نمی‌خورم مگر آنکه [[پیامبر]] بخورد”. [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: “ابوذر! [[خدا]] تو را بیامرزد! تنها [[زندگی]] می‌کنی و غریبانه می‌میری و تنها داخل [[بهشت]] می‌شوی و مردمی به خاطر تو [[سعادتمند]] می‌شوند”<ref>المغازی، واقدی، ج۳، ص۱۰۰۰؛ تفسیر قمی، علی بن ابراهیم قمی، ج۱، ص۲۹۴.</ref><ref>[[سید موسی موسوی|موسوی، سید موسی]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲]]، ص ۲۳.</ref>

==[[ابوذر]] و [[اهل بیت]]{{عم}}==

از آنجا که [[ابوذر]] همواره [[امیرالمؤمنین علی]]{{ع}} را اول [[مسلمان]] می‌دانست و از هر نظر او را بر دیگران [[برتری]] می‌داد<ref>ر.ک: شرح ابن ابی الحدید، ج۴، ص۱۱۶.</ref>، [[مردم]] را به [[برتری]] آن [[امام]]{{ع}} سفارش می‌نمودند و در هر فرصتی که پیش می‌آمد، این [[حقیقت]] را بازگو می‌کرد تا [[حجت]] بر همگان تمام شود.

==[[ابوذر]] و [[دفاع]] از [[خلافت امیرالمؤمنین]]{{ع}}==

==خبر دادن [[پیامبر]]{{صل}} از سختی کشیدن [[ابوذر]]==

از [[ابوذر]] [[نقل]] کرده‌اند که [[پیامبر]]{{صل}} به او فرمود: “ابوذر! چگونه خواهی بود وقتی که در میان [[مردم]] [[پست]] قرار‌گیری که تو را این چنین ([[پیامبر]]{{صل}} انگشتان دست مبارکش را داخل یکدیگر نموده و فشرد) بفشارند؟” [[ابوذر]] گفت: “یا [[رسول الله]]! چه [[دستور]] می‌دهی؟” فرمود: “صبر کن، [[صبر]] کن، [[صبر]] کن و با [[احترام]] با [[مردم]] [[رفتار]] کن و با [[کردار زشت]] [[مخالفت]] نما”<ref>أعیان الشیعه، امین عاملی، ج۴، ص۲۳۶.</ref>.

در [[روایت]] دیگری است که [[پیامبر]]{{صل}} به وی فرمود: “ابوذر! تو [[مرد]] [[نیکی]] هستی ولی بعد از من به [[سرنوشت]] [[سختی]] دچار خواهی شد”، [[ابوذر]] گفت: “در [[راه خدا]]؟” فرمود: “آری، در راه خدا”. [[ابوذر]] گفت: “حال که در راه خداست پس من هم از خواسته او استقبال می‌کنم”<ref>حلیة الاولیاء، ابونعیم اصفهانی، ج۱، ص۱۹۶؛ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۶۶، ص۱۹۲؛ کنز العمال فی سنن الاقوال، متقی هندی، ج۵، ص۹۵۴.</ref><ref>[[سید موسی موسوی|موسوی، سید موسی]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲]]، ص ۲۶.</ref>

==برخورد [[ابوذر]] با کج‌روی‌های [[عثمان]]==

[[عثمان]] در طول [[تاریخ]] [[خلافت]] خود با بخشش‌های بی‌جا ـ به خصوص در اواخر عمرش ـ به [[اقوام]] خود، مسیر [[حکومت اسلامی]] را به [[بیراهه]] کشاند و افراد [[ناصالح]] و بی‌فضیلت را در بلاد دور و نزدیک بر [[مسند]] [[حکومت]] نشاند، به طوری که مکررا مورد [[اعتراض]] [[مسلمانان]] قرار گرفت، اما چون اعتراض‌ها کارساز نبود، همگان را به [[مخالفت]] با [[حکومت]] وی برانگیخت. در این میان [[ابوذر غفاری]] از معدود افرادی بود که جلوتر از همه لب به [[اعتراض]] گشود و بر [[اعمال]] و [[رفتار]] [[عثمان]] و سایر کارگزارانش خرده گرفت و چون شنید خانه‌های [[بیت المال]] را در [[اختیار]] [[مروان حکم]] و دیگران گذاشته آشکارا در کوچه و بازار [[رفتار]] وی را مورد ملامت قرار می‌داد و فریاد می‌زد: [[کافران]] را به عذابی دردناک [[بشارت]] باد و این [[آیه]] را [[تلاوت]] می‌کرد: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلَا يُنْفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ}}<ref>«و آنان را که زر و سیم را می‌انبارند و آن را در راه خداوند نمی‌بخشند به عذابی دردناک نوید ده!» سوره توبه، آیه ۳۴.</ref><ref>جهت مطالعه بیشتر ر.ک: شرح ابن ابی الحدید، ج۸، ص۲۵۶. </ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۹۵-۹۶.</ref>

==علت [[تبعید]] [[ابوذر]]==

وقتی عبدالرحمان عوف از [[دنیا]] رفت، [[اموال]] زیادی از او باقی ماند. هنگامی که [[عثمان]] آنها را بین وارثانش تقسیم می‌کرد، [[مردم]] گفتند: درباره [[آخرت]] عبدالرحمان به خاطر این [[مال]] فراوانی که باقی گذاشته است، ترسانیم! [[عثمان]] از کعب پرسید: نظر تو درباره کسی که این [[مال]] را جمع کرده چیست؟ با اینکه [[انفاق]] می‌کرد و در [[راه خدا]] استفاده می‌نمود و...، کعب گفت: “من درباره او جز [[نیکی]] و خوبی نظری ندارم، زیرا از راه [[حلال]] کسب کرده بود و اتفاقات زیادی داشته است”.

وقتی [[ابوذر]] این مطلب را شنید، استخوان شتری را برداشت و به تعقیب کعب پرداخت. به کعب گفتند: [[ابوذر]] در تعقیب توست، او فرار کرد تا به نزد [[عثمان]] آمد و به وی [[پناهنده]] شد. وقتی [[ابوذر]] نزد [[عثمان]] آمد، همین که چشم کعب به [[ابوذر]] افتاد برخاست و پشت سر [[خلیفه]] ایستاد. [[ابوذر]] گفت: “ای یهودی‌زاده! [[خیال]] می‌کنی عبدالرحمان [[خطاکار]] نیست با وجود این اموالی که جمع کرده است؟”<ref>أعیان الشیعه، امین عاملی، ج۴، ص۳۲۷.</ref>.

روزی [[ابوذر]] مریض بود با کمک [[عصا]] به نزد [[عثمان]] رفت و دید صدهزار [[درهم]] جلوی [[عثمان]] است و جمعیتی هم اطرافش نشسته، منتظرند این [[مال]] را میانشان قسمت کند. [[ابوذر]] گفت: “این چه [[مالی]] است، از کجا آمده و برای چه [[مصرف]] خواهد شد؟” [[عثمان]] گفت: “این، صدهزار [[درهم]] است که از محلی آورده‌اند، منتظرم این مقدار هم بر آن افزوده شود تا بعد [[تصمیم]] بگیرم”. [[ابوذر]] گفت: “صدهزار [[درهم]] بیشتر است یا چهار [[دینار]]؟” [[عثمان]] گفت: “البته صدهزار درهم”. [[ابوذر]] گفت: به یاد داری شبی با تو [[خدمت]] [[پیامبر]]{{صل}} رفتیم، حضرت به اندازه‌ای غمناک بود که جواب [[سلام]] ما را به [[درستی]] نداد. اما روز بعد که خدمتش رسیدیم او را خندان و خوشحال یافتیم، گفتیم: [[پدر]] و مادرمان به قربانت، دیشب شما را چنان محزون دیدیم و امروز چنین خندان؟ فرمود: “آری، دیشب چهار [[دینار]] از [[بیت‌المال]] [[مسلمین]] پیش من بود که تقسیم نکرده بودم و از آن می‌ترسیدم که مرگم فرا رسد و این [[مال]] نزد من بماند، اما امروز به [[مصرف]] رساندم و بسیار خوشحالم”.

[[عثمان]] رو به [[کعب الاحبار]] کرد و گفت: “کسی که [[زکات]] مالش را داده است آیا بعد از آن نیز چیزی بر او [[واجب]] است؟” [[کعب الاحبار]] گفت: “نه، اگر خانه‌ای از خشت طلا و خشت نقره نیز بسازد بر او چیزی نیست”. [[ابوذر]] عصایش را بلند کرد و بر سر کعب کوبید و گفت: “ای پسر [[یهودی]]! تو چه کسی هستی تا درباره [[احکام]] [[مسلمین]] نظر بدهی، گفتار [[خدا]] مقدم بر گفته توست، [[خدا]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلَا يُنْفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ}}<ref>«و آنان را که زر و سیم را می‌انبارند و آن را در راه خداوند نمی‌بخشند به عذابی دردناک نوید ده!» سوره توبه، آیه ۳۴.</ref>”. [[عثمان]] گفت: “ابوذر! تو پیر و خرفت شده‌ای و عقلت را از دست داده‌ای و اگر به خاطر [[مصاحبت]] [[پیامبر]]{{صل}} نبود تو را می‌کشتم”. [[ابوذر]] گفت: “حبیبم [[پیامبر خدا]]{{صل}} به من خبر داد که نه می‌توانید مرا بفریبید و نه آنکه بکشید! اما عقلم آنقدر باقی است تا خبری را که از [[پیامبر خدا]] شنیدم، [[حفظ]] داشته باشم”.

[[عثمان]] گفت: “از [[پیامبر]]{{صل}} چه شنید‌ه‌ای؟” [[ابوذر]] گفت: از [[پیامبر خدا]] شنیدم که فرمود: “هرگاه [[خاندان]] [[ابی‌العاص]] به سی نفر برسند [[مال]] [[خدا]] را [[مال]] خود می‌خوانند، [[قرآن]] را وسیله [[مکر]] و [[فریب]] می‌سازند و [[بندگان]] را بردگان خود می‌پندارند“. [[عثمان]] گفت: “ای گروه [[یاران محمد]]! هیچ یک از شما این خبر را از [[پیامبر]]{{صل}} شنیده است؟” همه گفتند: نه. [[عثمان]]، [[علی]]{{ع}} را فراخواند، [[علی]]{{ع}} آمد، [[عثمان]] گفت: “یا ابا الحسن! ببین این [[مرد]] [[دروغگو]] چه می‌گوید!” [[علی]]{{ع}} فرمود: “این چنین مگو، زیرا از [[پیامبر]]{{صل}} شنیدم که فرمود: “آسمان سایه نیفکند و [[زمین]] حمل نکند مردی را که از [[ابوذر]] راستگوتر باشد!“ همه گفتند: [[ابوذر]] راستگوست و این مطلب را درباره وی از [[پیامبر]]{{صل}} شنیده‌ایم<ref>الشافی، سید مرتضی، ج۴، ص۲۹۵-۲۹۶.</ref>.

اعتراضات [[ابوذر]] به [[عثمان]] روز به روز زیادتر می‌شد، یک روز که جمعیت بسیاری اطراف [[عثمان]] بودند از او پرسید: آیا برای [[خلیفه]] جایز است [[مالی]] را از [[بیت‌المال]] [[قرض]] بردارد تا وقتی که ممکن شد بپردازد؟ [[کعب الاحبار]] گفت: “مانعی ندارد”. در اینجا باز هم [[ابوذر]] نتوانست [[تحمل]] کند و رو به کعب نمود و گفت: “یهودی‌زاده! تو می‌خواهی [[احکام دین]] خودمان را به ما بیاموزی؟” [[عثمان]] به [[ابوذر]] گفت: “ابوذر! خیلی ما را [[اذیت]] می‌کنی و [[یاران]] و [[اصحاب]] مرا ملامت می‌نمایی، از پیش من برو!”<ref>الشافی، سید مرتضی، ج۴، ص۲۹۴.</ref>.

==[[ابوذر]] در [[شام]]==

[[معاویه]] کسانی را پیش [[ابوذر]] فرستاد و آنها [[نامه]] [[عثمان]] را برای او خواندند، [[ابوذر]] در همان [[ساعت]] بارش را بست و آماده حرکت شد. [[مردم]] که از حرکت [[ابوذر]] مطلع شدند، نزد او [[اجتماع]] کرده، گفتند: “ابوذر! [[خدا]] تو را [[رحمت]] کند، چه تصمیمی داری؟ چرا از نزد ما می‌روی و ما را از دیدارت [[محروم]] می‌کنی؟” [[ابوذر]] گفت: “نه آمدنم به [[اختیار]] خود بود و نه در بازگشت به [[اختیار]] و میل خود می‌روم؛ مرا به این [[سرزمین]] فرستادند و حالا هم از اینجا می‌برند، [[تصور]] می‌کنم بین رابطه من و آنها همیشه چنین باشد تا آنکه زنجیر [[ستمکاران]] قطع شود و صفحه روزگار از وجود آنان [[پاک]] گردد”.

===[[سخنرانی]] [[ابوذر]]===

==[[ابوذر]]؛ پس از بازگشت از [[شام]]==

در این حال، [[کعب الاحبار]] برخاست و رو به [[ابوذر]] کرد و گفت: “پیرمرد! از [[خدا]] نمی‌ترسی که درباره [[امیرالمؤمنین]] چنین می‌گویی و جواب او را می‌دهی؟” [[ابوذر]] عصای خود را بر سر کعب زد و گفت: “ای [[فرزند]] [[یهودی]]! تو چه کسی هستی که درباره کار [[مسلمانان]] اظهار نظر می‌کنی؟ به [[خدا]] قسم هنوز [[یهودیت]] از [[قلب]] تو خارج نشده است”. در این موقع [[عثمان]] گفت: “به [[خدا]] قسم، در یک محل با تو نخواهم بود” و سپس [[فرمان]] داد او را ببرند و اطرافیان [[عثمان]] او را بیرون کردند.  

مدتی گذشت و کسی با [[ابوذر]] [[سخن]] نمی‌گفت. روزی [[عثمان]] او را‌ طلبید و به او گفت: “می‌دانی چه کردی؟” [[ابوذر]] گفت: “درباره تو [[خیرخواهی]] کردم، اما تو به من [[خیانت]] کردی”. [[عثمان]] گفت: “دروغ می‌گویی، تو [[فتنه‌جویی]] را [[دوست]] داری؛ [[شام]] را بر ما شوراندی”. [[ابوذر]] گفت: “مانند دو نفر قبلی باش تا کسی بر تو اعتراضی نکند”. [[عثمان]] گفت: “این حرف‌ها به تو مربوط نیست”. [[ابوذر]] گفت: “به [[خدا]] قسم، درباره تو حیله‌ای نکردم؛ [[امر به معروف و نهی از منکر]] نمودم”. [[عثمان]] ناراحت شد و رو به جمعیت کرد و گفت: “بگویید که با این پیرمرد [[دروغگو]] چه کنم، او را بزنم، زندانی کنم، یا او را بکشم؟ چون [[اجتماع]] [[مسلمانان]] را بر هم زده است و یا آنکه او را [[تبعید]] کنم؟” [[ابوذر]] گفت: “عثمان! هم [[پیامبر]] را دیده‌ای و هم [[ابوبکر]] و [[عمر]] را، آیا روش تو مانند آنهاست؟ به [[خدا]] چنین نیست، زیرا تو مانند فردی [[ستمکار]] با من [[رفتار]] می‌کنی”. [[عثمان]] گفت: “از [[سرزمین]] ما بیرون برو، نباید در اینجا بمانی”. [[ابوذر]] گفت: “خدا می‌داند که چقدر [[همسایگی]] با تو را [[دشمن]] می‌دارم، به کجا [[روم]]؟” [[عثمان]] گفت: “هر جا که خواهی برو”. [[ابوذر]] گفت: “آیا به [[شام]]، [[سرزمین]] [[جهاد]] با [[کفار]] بروم؟” [[عثمان]] گفت: “عجب! در [[شام]] [[فتنه]] به پا کردی و [[شورش]] نمودی تا آنکه تو را به اینجا آوردم، آیا دوباره تو را برگردانم!” [[ابوذر]] گفت: “به [[عراق]] بروم؟” [[عثمان]] گفت: “نه، زیرا [[مردم]] [[عراق]] فتنه‌جو هستند و همواره بر [[زمامداران]] ایراد می‌گیرند و می‌شورند”. [[ابوذر]] گفت: “به [[مصر]] بروم؟” [[عثمان]] گفت: “نه”.

[[ابوذر]] گفت: “پس به کجا [[روم]]؟” [[عثمان]] گفت: “به دورترین نقطه از طرف شرق”<ref>بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۳۱، ص۱۸۰، به نقل از واقدی.</ref><ref>[[سید موسی موسوی|موسوی، سید موسی]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲]]، ص ۳۴.</ref>

==[[تبعید]] [[ابوذر]] به [[ربذه]]<ref>ربذه در نزدیکی مدینه و در سر راه حجاج به طرف مکه معظمه قرار دارد و فاصله‌اش با مدینه منوره در حدود سه روز است. معجم البلدان، یاقوت حموی، ج۳، ص۲۴.</ref>==

هنگامی که [[علی]]{{ع}} از مشایعت [[ابوذر]] برگشت، [[عثمان]] به او گفت: “چه چیز باعث شد که [[مروان]]، [[مأمور]] مرا برگرداندی و امر مرا کوچک شمردی، مگر [[دستور]] من به تو نرسیده بود؟” [[علی]]{{ع}} فرمود: “اما فرستاده تو خواست مرا برگرداند و من او را برگرداندم، ولی امر تو را کوچک نشمردم”. عثمان گفت: “مگر نشنیدی که گفتم کسی با [[ابوذر]] [[سخن]] نگوید؟” [[علی]]{{ع}} فرمود: “مگر بناست که به هر چه امر کنی، هر چند [[معصیت]] باشد، آن را [[اطاعت]] کنم؟”<ref>مروج الذهب، مسعودی، ج۲، ص۳۴۱؛ أعیان الشیعه، امین عاملی، ج۴، ص۲۳۹.</ref><ref>[[سید موسی موسوی|موسوی، سید موسی]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲]]، ص ۳۶؛ [[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۹۶-۱۰۱.</ref>

==[[ابوذر]] و [[حق‌طلبی]]==

در این هنگام [[علی]]{{ع}} وارد شد و [[عثمان]] به ایشان گفت: “یا [[علی]]! این مرد سفیه و [[نادان]] را از ما دور کن”. حضرت فرمود: “سفیه کیست؟” [[عثمان]] گفت: “ابوذر!” [[امام]]{{ع}} فرمود: او سفیه نیست؛ از [[پیامبر]] شنیدم که فرمود: “آسمان سایه نیفکند و [[زمین]] حمل نکرد کسی را که از [[ابوذر]] راستگوتر باشد. او را به منزله [[مؤمن آل فرعون]] قرار بده، اگر [[دروغ]] بگوید دروغش علیه اوست و اگر راست بگوید بیشتر از آنچه از [[عذاب]] به شما [[وعده]] می‌دهد، خواهید دید“<ref>الأمالی، شیخ طوسی، ص۷۱۰؛ بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۲۲، ص۴۰۵.</ref><ref>[[سید موسی موسوی|موسوی، سید موسی]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲]]، ص ۳۹.</ref>

==[[نامه]] [[ابوذر]] به [[حذیفه]]==

==پاسخ [[حذیفه]] به [[ابوذر]]==

==[[ابوذر]] در کنار [[قبر]] پسر==

==فتوای [[ابوذر]]==

در این وقت، [[جوانی]] از [[قریش]] که بالای سر [[ابوذر]] [[ایستاده]] بود، گفت: “مگر [[خلیفه]] تو را از [[فتوا]] دادن منع نکرده است؟” گفت: “مگر تو رقیب و بازرس من هستی؟ به خدایی که جانم در دست اوست، اگر شمشیری بالای سرم بلند کنید و من بتوانم کلمه‌ای که از [[پیامبر]] شنیده‌ام، بگویم، قبل از آنکه [[شمشیر]] فرود آید، می‌گویم”<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۲، ص۲۷۰.</ref><ref>[[سید موسی موسوی|موسوی، سید موسی]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲]]، ص ۴۲.</ref>.

==[[نصایح]] [[ابوذر]] به [[مردم]]==

در یکی از سفرهای [[حج]]، [[ابوذر]] در کنار [[کعبه]] ایستاد و وقتی به [[مردم]] گفت که من جندب بن جناده‌ام، [[مردم]] دور او جمع شدند؛ [[ابوذر]] به [[مردم]] گفت: “هر کسی که به [[سفر]] می‌رود برای [[سفر]] خود زاد و توشه برمی‌دارد تا [[سفر]] خوبی داشته باشد، شما نیز سفری در پیش دارید که [[سفر]] [[قیامت]] است آیا نمی‌خواهید برای این [[سفر]] زاد و توشه‌ای بردارید؟” از آن جمع مردی بلند شد و گفت: “ابوذر! ما را در این باره [[راهنمایی]] کن”.

==سرانجام [[ابوذر]]==

==ابوذر غفاری دانشنامه سیره نبوی==

===نام و [[نسب]]===

===ابوذر پیش از [[اسلام]]===

===[[اسلام]] [[ابوذر]]===

درباره اسلام ابوذر دو دسته [[روایت]] وجود دارد: روایاتی نقش داستانی<ref>کلینی، ج۸، ص۲۹۷-۲۹۸؛ صدوق، امالی، ص۵۶۸؛ ابن شهر آشوب، ج۱، ص۸۷.</ref> و روایاتی تأثیر [[تفکر]] و [[اندیشه]] را در اسلام پذیری وی برجسته می‌کند. این دسته از [[روایات]] را با تفاوت‌هایی [[عبدالله بن صامت]]، [[خفاف بن ایماء]]، ابومعشر، [[ابن عباس]] و [[مروان]] نقل کرده‌اند<ref>ر.ک: ابن سعد، ج۴، ص۱۶۸-۱۷۰؛ بلاذری، أنساب، ج۱، ص۱۲۴.</ref>. [[أبوذر]] بر اساس زمینه‌های [[فکری]] و [[آگاهی]] از [[ظهور]] [[رسول خدا]]{{صل}} به [[مکه]] آمد. برخی این [[سفر]] را همراه عده‌ای، از جمله [[نعیم غفاری]] دانسته‌اند<ref>ابن حجر، ج۶، ص۳۶۵.</ref>. بنا بر گزارش ابو معشر و ابن عباس، وی با [[راهنمایی]] [[امام علی]]{{ع}} با [[حضرت]] [[دیدار]] کرد و پیش از آنکه [[آداب]] [[سلام]] [[تغییر]] یابد، به جای تحیت [[جاهلی]]، [[سلام]] علیک (تحت [[اسلامی]]) گفت. اما ابو معشر که خود یکتاپرست بودن او را در [[جاهلیت]] گزارش کرده، برخلاف دیگران، تصریح نموده که انعم صباحاً گفته است<ref>ابن سعد، ج۴، ص۱۶۸-۱۶۷.</ref>. [[پیامبر خدا]]{{صل}} از اسلام فردی از غفاریان [[راهزن]] [[تعجب]] کرد و فرمود: {{متن حدیث |إِنَّ اَللَّهَ يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ }}.

ابوذر در این [[ملاقات]]، با دریافت [[حقیقت]] و شنیدن آیاتی از [[قرآن]]، چهارمین یا پنجمین نفری بود که مسلمان شد. گفته‌اند ابوذر با شرط حق‌گویی و [[هراس]] نداشتن از [[سرزنش]] کنندگان، با رسول خدا{{صل}} [[بیعت]] کرد <ref>طبرانی، ج۶، ص۱۲۶؛ ابن عساکر، ج۲۰، ص۳۸۴.</ref>. شاید این [[بیعت]]، برگرفته از وصایای رسول خدا{{صل}} به ابوذر در [[مدینه]] باشد<ref>ر.ک: طوسی، امالی، ص۵۴۱.</ref>، ولی اگر در مکه و به هنگام [[مسلمانی]] وی باشد، باید آن را قدیم‌ترین [[بیعت]] در [[سیره رسول خدا]]{{صل}} دانست. [[یعقوبی]]<ref>یعقوبی، ج۲، ص۲۳.</ref> تصریح کرده است که [[اسلام]] او بعد از [[خدیجه]]، [[امام علی]]{{ع}} و [[زید بن حارثه]] و پیش از [[ابوبکر]] بوده است.

===[[هجرت]] ابوذر===

#'''نگهداری شتران رسول خدا{{صل}}:''' شتران ماده [[پیامبر خدا]]{{صل}} در صحرای [[غابه]]، واقع در دو کیلومتری مدینه، نگه‌داری می‌شد. ابوذر در سال ششم از رسول خدا{{صل}} تقاضا کرد [[سرپرستی]] شتران را بر عهده داشته باشد. این پیشنهاد با [[چوپانی]] وی در بلن مز هم‌خوانی دارد<ref>صدوق، امالی، ص۴۲۶.</ref>. احتمالا [[دام‌داری]]، [[شغل]] وی و شغل رایج غفاری‌ها بوده است<ref>ر.ک: واقدی، ج۲، ص۵۷۱.</ref>. حضرت وی را از خطرات احتمالی [[آگاه]] کرد، ولی [[اصرار]] [[أبوذر]] موجب شد رسول خدا{{صل}} با خواسته او موافقت کند. آنگاه حضرت فرمود: گویی پسرت را کشته و همسرت را [[اسیر]] می‌بینم و تو نیز در حالی که به عصایی تکیه زده باشی، بازخواهی گشت (و خبر [[غارت]] شتران را خواهی داد). [[عیینة بن حصن]] با چهل سوار به آنجا [[حمله]] کرد، فرزند ابوذر را کشت، همسرش را اسیر و شتران شیرده را غارت کرد. این غارت به [[غزوه ذی قرد]] انجامید. پس از این، [[همسر]] ابوذر، سوار بر [[ناقه]] قصوای [[رسول خدا]]{{صل}} به [[مدینه]] بازگشت و ایشان را از آنچه رخ داده بود، [[آگاه]] کرد و گفت: [[نذر]] کرده‌ام این شتر را برای آزادی‌ام بکشم. [[حضرت]]، نذر در [[مال]] دیگری را صحیح ندانست. [[ابوذر]] بعدها از این گفتار و پافشاری اظهار [[شگفتی]] می‌کرد و [[سوگند]] می‌خورد آنچه رسول خدا{{صل}} فرمود، همان شد<ref>ابن هشام، ج۳، ص۲۹۴ و ۲۹۷.</ref>. روایتی دیگر، شخص کشته شده را در این حادثه، برادرزاده ابوذر دانسته است<ref>کلینی، ج۸، ص۱۲۷.</ref>.

#'''شرکت در [[نبردها]]:''' بنا بر روایتی، ابوذر در [[غزوه]] د شرکت کرد و چشمش آسیب دید که با [[معجزه]] رسول خدا{{صل}} بهبود یافت و از چشم دیگرش سالم‌تر شد<ref>ابویعلی، ص۶۴.</ref>. این [[روایت]]، از متفردات [[ابویعلی]] است. در [[روایات]] [[تاریخی]]، گزارشی از شرکت ابوذر در نبردهای احد و [[خندق]] وجود ندارد و شامی<ref>شامی، ج۴، ص۲۴.</ref> نیز گزارش بالا را رد کرده است. بر پایه خبر [[سلمة بن اکوع]]، [[ابوهم غفاری]] و ابوذر در سال ششم در سریه [[کرز بن جابر]] شرکت داشتند<ref>واقدی، ج۲، ص۵۷۱.</ref>. در گزارش نیز از شرکت ابوذر در [[فتح مکه]] در دست است: یکی اینکه [[پرچم]] قبیلة [[غفار]] را از مقابل [[ابوسفیان]] حرکت داد و ابوسفیان با دیدن آن گفت: ما با بنو غفار کاری نداریم<ref>واقدی، ج۲، ص۸۱۹.</ref>. گزارشی نیز از [[موسی بن عقبه]] است که به نقل از ابن [[جهم]] می‌گوید: [[حویطب بن عبدالعزی]] در فتح مکه گریخت و به نخلستان [[عوف]] [[پناه]] برد. ابوذر برای انجام کاری وارد نخلستان شد. حویطلب با دیدن وی گریخت. ابوذر با صدای بلند او را صدا زد، امانش داد و آنگاه به خانه‌اش رساند و بر در [[خانه]] وی ایستاد و [[مردم]] را از [[امان]] خود آگاه کرد. سپس [[خدمت]] رسول خدا{{صل}} رسید و حادثه را برای ایشان بیان کرد. [[پیامبر خدا]]{{صل}} با [[تعجب]] از کار وی فرمود:   "مگر ما همه مردم را جز چند نفر، [[امان]] نداده‌ایم؟!"<ref>واقدی، ج۲، ص۸۵۰-۸۴۹.</ref> ابوذر در [[حنین]] نیز [[پرچمدار]] [[قبیله غفار]] بود<ref>واقدی، ج۲، ص۶۸۴.</ref>. همو در سال نهم در [[جنگ تبوک]] شرکت کرد، ولی به دلیل [[ناتوانی]] شترش، از [[سپاه اسلام]] دور ماند. عده‌ای وی را در شمار متخلفان از [[جنگ]] یاد کردند (شاید ذهنیت این عده به این دلیل بود که عذر آورندگان از شرکت در این [[غزوه]]، همه [[غفاری]] بودند)<ref>واقدی، ج۲، ص۹۹۵ و ۱۰۷۰.</ref>. او خود را پیاده و با [[زحمت]] فراوانی به [[لشکریان]] رساند. [[حضرت]] فرمود: [[ابوذر]] تنها حرکت می‌کند (و به تعبیری تنها [[زندگی]] می‌کند)، تنها می‌میرد و تنها [[محشور]] می‌شود. ایشان دوری وی را مانند دوری عزیزان خانواده‌اش، غم‌افزا خواند و در [[حق]] وی [[دعا]] کرد<ref>ابن هشام، ج۴، ص۱۶۷؛ واقدی، ج۳، ص۱۰۰۲.</ref>.

===ابوذر در [[عصر خلفا]]===

امام علی{{ع}} به موجب مسائل [[سیاسی]] پس از [[رحلت رسول خدا]]{{صل}}، او را به [[سکوت]] و توجه نکردن به [[سرزنش]] سرزنش کنندگان [[فرمان]] داد<ref>کلینی، ج۲، ص۲۴۴.</ref>. او پس از رحلت رسول خدا{{صل}}، از مدینه به قصد مرزهای جهادی به [[شام]] رفت و همچنان تا دوره [[عثمان]] آنجا بود<ref>ابن سلام، ج۴، ص۳۴؛ ر.ک: ابن عبدالبر، ج۱، ص۳۲۱.</ref>. [[خلیفه دوم]] او را (سهم او را) در شمار شرکت کنندگان در [[جنگ بدر]] قرار داد و ابوذر نیز خود را [[بدری]] می‌نامید<ref>ابن بطریق، ص۱۲۰.</ref>، وی به همراه [[عمرو بن عاص]] در سال نوزدهم در [[فتح مصر]] شرکت کرد<ref>مالک، ج۶، ص۴۷۱.</ref> و آنجا خانه‌ای بنا نهاد<ref>طبرانی، ج۲، ص۱۴۸.</ref>. آنگاه به [[شام]] رفت و در [[فتح]] [[بیت المقدس]] و [[جابیه]] حضور داشت<ref>ابن عساکر، ج۶۶، ص۱۷۴.</ref>. همچنین در سال ۲۳، در [[لشکرکشی]] [[معاویه]] به عموریه و در سال ۲۷، در فتح قبرس شرکت داشت<ref>بلاذری، فتوح، ص۱۵۵؛ طبری، ج۴، ص۲۴۱ و ۲۵۷.</ref>.

در سال سی با [[فرمان]] عثمان، ابوذر در بدترین شرایط به مدینه بازگردانده شد<ref>ابن اعثم، ج۲، ص۱۵؛ طبری، ج۴، ص۲۸۳.</ref>. او با [[دفاع]] از مواضع خود، دیگران را [[منحرف]] و خود را به رسول خدا{{صل}} نزدیک‌تر می‌دانست <ref>ابن سعد، ج۴، ص۱۷۴.</ref> و [[خلیفه]] را [[نکوهش]] می‌کرد. گاهی نیز با خواندن [[آیه]] {{متن قرآن|يَوْمَ يُحْمَى عَلَيْهَا فِي نَارِ جَهَنَّمَ}}<ref> «روزی که آن را در آتش دوزخ بگدازند» سوره توبه، آیه ۳۵.</ref>. وی را در شمار [[دوزخیان]] می‌شمرد. برای نخستین بار، [[ابوذر]] [[برادری]] را در این دوره [[تفسیر]] کرد و ملاک‌های معینی برای آن ارائه داد. او داشتن کارهای [[حکومتی]]، [[املاک]] و مرکب‌ها را ناقض برادری خواند و بر همین مبنا، برادری با [[ابو موسی اشعری]] را رد کرد<ref>ابن سعد، ج۴، ص۱۷۴.</ref>.

برخی از [[جبل]] عاملی‌ها افزوده‌اند [[معاویه]] نیز، او را به روستاهای دوردست جبل عامل [[تبعید]] کرد تا سخنانش تأثیری در مرکز [[فرمانروایی]] او نداشته باشد. از این‌رو، [[تشیع]] جبل عامل را، نتیجه تلاش‌های [[ابوذر]] دانسته‌اند<ref>حر عاملی، ج۱، ص۱۳؛ امین، اعیان الشیعه، ج۱، ص۲۵؛ همو، خطط، ص۸۴؛ مروه، ص۱۳.</ref>. [[محسن امین]] با [[حدیثی]] از [[امام صادق]]: {{متن حدیث | هؤلاء شیعتنا حقا}}؛ و روایتی از [[عمار]] و [[زید بن ارقم]]، خواسته است نشان دهد که بیشتر ساکنان [[جبل]] عامل، از دیرباز [[شیعه]] بوده‌اند<ref>ر.ک: امین، اعیان الشیعه، ج۱، ص۲۵.</ref>. اینان وجود مساجدی به نام ابوذر را در روستاهای صرفند و مخالیس جبل عامل، شاهدی بر گفتار خود دانسته‌اند<ref>امین، خطط، ص۶۵؛ نقیه، ص۳۴-۳۵.</ref>، اما هیچ نقل کهنی، بیانگر حضور وی در جبل عامل نیست.

===ویژگی‌های ابوذر===

===ابوذر در کتاب‌های [[تفسیر]]===

برخی از [[آیات]] عبارت‌اند از: {{متن قرآن|لَا تُخْرِجُونَ أَنْفُسَكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ}}<ref>یکدیگر را از خانه‌هاتان آواره نسازید» سوره بقره، آیه ۸۴. قمی، ج۱، ص۵۵.</ref>. {{متن قرآن|يَشْرِي نَفْسَهُ}}<ref> «و از مردم کسی است که در به دست آوردن خشنودی خداوند از جان می‌گذرد و خداوند به بندگان مهربان است» سوره بقره، آیه ۲۰۷. طبری، جامع البیان، ج۲، ص۴۳۷؛ طوسی، تبیان، ج۲، ص۱۸۳.</ref>. {{متن قرآن|وَأُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ}}<ref> از دیار خود رانده شدند» سوره آل عمران، آیه ۱۹۵. قمی، ج۱، ص۱۲۹.</ref>. {{متن قرآن|لَا تُحَرِّمُوا طَيِّبَ}}<ref>«چیزهای پاکیزه‌ای را که خداوند برای شما حلال کرده است حرام مشمارید» سوره مائده، آیه ۸۷. قرطبی، ج۶، ص۲۶۰.</ref>. {{متن قرآن|وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ}}<ref> «دل‌هاشان بیمناک می‌شود» سوره انفال، آیه ۲. قمی، ج۱، ص۲۵۶.</ref>. {{متن قرآن|هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا}}<ref> «آنانند که به راستی مؤمنند؛ آنها نزد پروردگارشان پایه‌ها و آمرزش و روزی ارجمندی دارند» سوره انفال، آیه ۴. فیض ج۲، ص۲۶۸.</ref>. {{متن قرآن|وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ}}<ref>«نخستین پیش‌آهنگان» سوره توبه، آیه ۱۰۰. قمی، ج۱، ص۳۰۳.</ref>. {{متن قرآن|اتَّبَعُوهُ فِي سَاعَةِ الْعُسْرَةِ}}<ref>«هنگام دشواری پیروی کردند» سوره توبه، آیه ۱۱۷. قمی، ص۲۹۷.</ref>. {{متن قرآن|وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ}}<ref>«از طاغوت دوری گزینید» سوره نحل، آیه ۳۶. واحدی، ص۲۴۷.</ref>. {{متن قرآن|يُرِيدُونَ وَجْهَهُ}}<ref>«خشنودی وی می‌خوانند» سوره انعام، آیه ۵۲. طبرسی، ج۶، ص۳۳۷.</ref>. {{متن قرآن|هُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ}}<ref>«باغ‌های بهشت (سرای) پذیرایی آنهاست» سوره کهف، آیه ۱۰۷. قمی، ج۲، ص۴۶.</ref>. {{متن قرآن|آمَنُوا بِمَا نُزِّلَ عَلَى مُحَمَّدٍ}}<ref>«آنچه بر محمد فرو فرستاده شده که همه راستین و از سوی پروردگارشان است ایمان آوردند» سوره محمد، آیه ۲. قمی، ج۲، ص۳۰۱</ref>.

===[[ابوذر]] در [[کتاب‌های حدیث]]===

او از [[عالمان]] و [[مفتیان]] [[صحابه]] بود<ref>ابن سعد، ج۲، ص۲۶۷.</ref> که بسیاری از صحابه و [[تابعین]] با گرایش‌های متفاوت [[فکری]] از وی [[روایت]] کرده‌اند. [[عمر بن خطاب]]، [[عبدالله بن عمر]]، [[عبدالله بن عباس]]، [[ابوالاسود دئلی]] و [[احنف بن قیس]] در شمار روایاتی [[اخبار]] ابوذر هستند<ref>ر.ک: احمد بن حنبل، ج۳۵، ص۲۱۶-۴۵۳؛ ابونعیم، معرفه، ج۲، ص۵۵۸.</ref>؛ [[محمد علی أسبر]]، [[روایات]] ابوذر را در کتاب مستقلی گردآوری کرده و با نام "مسند ابی ذر" منتشر کرده است. [[احمد بن حنبل]] در مسند، ۱۲۷ روایت به لحاظ [[راوی]] و ۹۸ روایت به لحاظ موضوع، از ابوذر نقل کرده است. [[عبدالله بن صامت]] با نقل شانزده [[حدیث]] و ابوالاسود و [[معرور بن سوید]] هر کدام با نقل هشت [[حدیث]]، بیشترین سهم را در [[نقل احادیث]] [[ابوذر]] داشته‌اند. همچنین [[روایات]] نقل شده از ابوذر با حذف مکررات، به پنج بخش [[اخلاقی]]، [[فقهی]]، [[سیاسی]]، [[اعتقادی]] و [[اجتماعی]] [[فرهنگی]] تقسیم می‌شود: [[روایات اخلاقی]] ۵۴ درصد، [[روایات فقهی]] شانزده درصد، [[روایات سیاسی]] سیزده درصد، [[روایات اعتقادی]] ده درصد، روایات اجتماعی فرهنگی شش درصد. البته برخی روایات غیر سیاسی ابوذر نیز به مسائل سیاسی آن دوره نظر دارد<ref>ر.ک: احمد بن حنبل، ج۳۵، ص۴۵۳-۲۱۶.</ref>.

منابع دیگری در خصوص [[فضایل امام علی]]{{ع}} و [[اهل بیت]]، روایاتی از ابوذر نقل کرده‌اند که در [[مسند احمد]] نیست<ref>ر.ک: طبرانی، ج۲، ص۱۵۱، ج۳، ص۴۶۴۵ و ج۶، ص۲۶۹؛ ابن شهر آشوب، ج۱، ص۲۵۴، ج۲، ص۱۹، ۷۵، ۱۴۴ و ۲۰۹.</ref>. [[سلیم بن قیس هلالی]]، از ابوذر، [[سلمان]] و [[مقداد]] مطالب [[تفسیری]] و روایاتی از [[رسول خدا]]{{صل}} شنید که در دسترس [[مردم]] نبود و آنچه را که دیگران [[روایت]] می‌کردند، این چند نفر [[باطل]] می‌شمردند و آنگاه از [[امام]] پرسید آیا مردم [[دروغ]] می‌گویند؟ [[حضرت]] در پاسخ وی فرمود: [[حق و باطل]] در این دوره به هم آمیخته شده و دروغ، فزونی یافته است<ref>کلینی، ج۱، ص۶۲؛ ابن بابویه، ص۳۳ و ۱۱۱.</ref>، گزارش عنزی نشان می‌دهد ابوذر به داشتن چنین روایاتی از رسول خدا{{صل}} شهره بود، ولی از نقل آنها برای همگان خودداری می‌کرد و می‌گفت اینها [[اسرار]] رسول خدا{{صل}} است<ref>احمد بن حنبل، ج۳۰، ص۳۴۹ و ۳۷۸؛ نعمانی، ص۹۶.</ref>. از این رو، [[کتاب سلیم]] برگرفته از روایات مقداد، سلمان، ابوذر و دیگر افراد هم ردیف آنان است<ref>نعمانی، ص۷۵.</ref>.

==[[شکنجه]] [[ابوذر]]==

==[[قیام]] [[ابوذر غفاری]]==