برخورد با مشرکان: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

[[مخالفت]] سران جریان و جناح [[سیاسی]] [[کفر]] و [[شرک]] با [[رسول اعظم]] {{صل}} مراحل مختلفی دارد، [[سیر]] آن از برخوردهای ملایم شروع می‌شود و با پافشاری و [[استقامت]] [[رسول]] {{صل}} و افزایش تعداد [[مسلمانان]] رو به افزایش می‌گذارد؛ لذا پیش از علنی شدن [[دعوت پیامبر]] که آن [[حضرت]] با [[همراهی]] [[علی]] {{ع}} و [[خدیجه]] حتی در کنار [[خانه خدا]] [[نماز]] می‌خواند و [[مشرکان]] نیز از این موضوع مطلعند، متعرض او نمی‌شوند و از طرفی دیگر ملاحظه [[مقام]] حضرت [[ابوطالب]]، حامی بزرگ وی را نیز می‌کردند<ref>الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۹۹.</ref>.

با آشکار شدن [[دعوت]] و [[اسلام آوردن]] چند نفر، مخالفت‌های [[قریش]] شروع شد و این مخالفت‌ها که از شکل ملایم آن یعنی «استهزای» رسول {{صل}} شروع شد و تا درگیری‌های رو در رو ادامه یافت؛ لذا می‌توانیم بگوییم اولین شیوه جناح سیاسی مشرکان در برخورد با رسول اعظم {{صل}} استهزای رسول بود: {{متن قرآن|فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ * إِنَّا كَفَيْنَاكَ الْمُسْتَهْزِئِينَ}}<ref>«از این روی آنچه فرمان می‌یابی آشکار کن و از مشرکان روی بگردان * ما تو را در برابر ریشخندکنندگان بسنده‌ایم» سوره حجر، آیه ۹۴-۹۵.</ref>.

[[تقابل]] جناح سیاسی [[کفار]] با رسول اعظم {{صل}} در حد [[استهزا]] باقی نماند و با [[مقاومت]] رسول و [[گسترش اسلام]] در [[مکه]] بیش از پیش افزایش یافت.

با توجه به این که مکه محل تجمع [[عرب]] بود و طوایف عرب دسته دسته برای انجام [[مراسم حج]] و [[عمره]] (با [[رسوم]] [[جاهلیت]]) به مکه می‌آمدند و حتی به [[ماه‌های حرام]] نیز [[احترام]] می‌گذاشتند و متعرض [[دشمنان]] خویش نمی‌شدند، [[پیغمبر]] {{صل}} با [[آزادی]] زیاد و با [[پشتکار]] فراوان به بسط و توسعه [[اسلام]] و جذب افراد به اسلام می‌پرداخت. در نتیجه سران قریش و جناح سیاسی شرک که عمدتاً در زمره اشراف و بزرگان عرب بوده و عقلا و نوابغ بسیاری در میان آنان بود از [[آینده]] بسیار ترسیده و دیدند که با روند روبه‌رشد حامیان رسول اعظم {{صل}} در [[حقیقت]] آینده مکه از آنِ مسلمانان خواهد بود لذا دو کار را همزمان به [[اجرا]] گذاشتند: اول آنکه تا آنجا که می‌توانند [[ابوطالب]] را از [[رسول]] {{صل}} جدا سازند و [[رسول اعظم]] {{صل}} را در [[مکه]] بی‌حامی کنند، دوم آنکه با افزایش فشارها، رسول {{صل}} را از ادعا و [[دعوت]] خود منصرف سازند.

سران جناح [[شرک]] با [[ناامیدی]] از جداسازی ابوطالب {{ع}} از رسول {{صل}} بر فشارهای خود بر شخص رسول اعظم {{صل}} و [[یاران]] تازه [[مسلمان]] شده ایشان افزودند. شکنجه‌های جسمی و [[روانی]]، بهانه گیری‌های بی‌مورد، درخواست انجام کارهای فرابشری، پرسش‌های بی‌منطق و نامعقول، [[فحش]]، [[تهمت]] [[سحر]] و [[جنون]] و... از شیوه‌های [[مبارزه]] [[مشرکان]] علیه رسول اعظم {{صل}} و یارانش بود<ref>الکامل فی التاریخ، ج۱، ص۵۹۲.</ref>.

طرح [[هجرت]] یاران رسول {{صل}} به [[حبشه]] در [[حقیقت]] از همین افزایش فشارها حکایت می‌کند. [[شکست]] مفتضحانه جناح شرک با عدم پذیرش خواست آنان توسط [[پادشاه]] حبشه و بروز هر چه بیشتر کارکردهای [[فرهنگی]] و ارزشی [[دین]] در پایدارسازی [[مسلمانان]] به ارزش‌های جدید، باعث شد تا این جناح فشار بر رسول اعظم و طرفداران وی را افزایش دهند.

همزمان با زمینه‌سازی‌های مشرکان جهت جلوگیری از [[گسترش اسلام]] در میان [[مردم]] عادی، سه واقعه: [[اسلام آوردن]] [[حمزه]]، اظهار علاقه [[جوانان]] روشن‌ضمیر [[ام القری]] و نیز [[نفوذ اسلام]] در بیرون از حیطه [[سیاسی]] مکیان، بر [[نگرانی]] سران شرک و [[کفر]] افزود. بی‌نتیجه ماندن بسیاری از روش‌های [[سرکوب]]، آنان را به [[فکر]] [[انزوای سیاسی]] - [[اجتماعی]] و [[حصر اقتصادی]] مسلمانان انداخت. سران [[قریش]] و [[رهبران]] [[قبایل]] حامی آنها عهدنامه‌ای مبنی بر [[محاصره اقتصادی و اجتماعی]] [[مسلمانان]] به تصویب رساندند و ضمن آویختن آن در [[کعبه]]، [[سوگند]] یاد کردند که در صورت [[تسلیم نشدن]] [[محمد]] {{صل}} در برابر خواسته شان تا هنگام [[مرگ]] بدان [[وفادار]] باشند<ref>الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۰۹.</ref>.

با خروج پیامبر از مکه و شکل‌گیری [[قدرت سیاسی]] در [[مدینه]] [[مخالفت]] جناح [[کافران]] از بعد سیاسی اقتصادی، روانی و اجتماعی به عرصه نظامی [[تغییر]] یافت. اما این تمامی [[واقعیت]] نبود، تشکیل قدرت سیاسی جدید، در مدینه نوید شکل‌گیری [[مخالفان]] جدیدی را می‌داد. مخالفانی که حضور [[رسول]] {{صل}} در [[مدینه]] [[منافع]] آنان را به خطر انداخته بود و به هیچ وجه نمی‌توانستند حضور و [[اقتدار]] رسول در مدینه را [[تحمل]] کنند. جریان اول، [[منافقان]] بودند که در [[لباس]] [[اسلام]]، چاره‌ای جز [[اسلام آوردن]] نداشتند، اما تحمل از بین رفتن منافعش در [[ریاست]] بر مدینه را نیز نداشتند، جریان دوم [[یهودیان]] اطراف مدینه بودند که با آنکه رسول با آنان [[پیمان]] عدم تعرض و [[همزیستی مسالمت‌آمیز]] [[امضا]] کرده بود پیمان شکستند و با [[اتحاد]] با دو جریان [[مشرکان]] و منافقان، در صدد [[شکست]] و [[فروپاشی]] [[دولت پیامبر]] برآمدند<ref>در بخش جناح سیاسی اهل کتاب به این موضوع خواهیم پرداخت.</ref>.

[[آزار]] جناح [[سیاسی]] [[کافران]] [[مکه]] بر [[مسلمانان]] با [[هجرت]] مسلمانان به مدینه پایان نیافت و حتی تلاش می‌کردند که با [[مصادره]] [[اموال]] آنان مانع [[مهاجرت]] آنان شوند. با شکست طرح جلوگیری از مهاجرت مسلمانان به مدینه، سران جناح [[مشرک]] [[تصمیم]] به محاصره شدید [[اقتصادی]] مدینه گرفتند، اما می‌توان گفت اخطار [[ابوجهل]] به رسول {{صل}} که در قالب [[نامه]] خشونت‌آمیزی مبنی بر [[حمله]] قریب الوقوع [[قریش]] به مدینه ارسال گشت خبر از [[تغییر]] شیوه برخورد جناح [[شرک]] در برخورد با مسلمانان می‌داد<ref>بحارالانوار، ج۱۹، ص۱۴۳.</ref>.

از سوی دیگر سران قریش و جناح کفر که در آن جنگ بزرگانی را از دست داده بودند که در کار بزرگان و تنظیم [[حیات]] [[اقتصادی]] [[شهر]] نقش بسزایی داشتند فهمیدند که با خروج رسول اعظم {{صل}} و [[یاران]] او از [[مکه]] و [[پیوستن]] یثربیان به جمع یاران او پی‌گیری هدم و نابودی او دیگر کار ساده‌ای نیست.

دومین حرکتی که جناح [[سیاسی]] مشرکان علیه رسول اعظم {{صل}} بعد از تشکیل [[دولت اسلامی]] در [[مدینه]] انجام دادند و در [[حقیقت]] پاسخی به شکست در جنگ بدر بود [[ائتلاف]] با برخی [[قبایل]] و تهاجم به مدینه در [[سال سوم هجرت]] بود که به [[جنگ احد]] معروف شد<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۱۸۷.</ref>.

وقتی خبر حرکت [[سپاه]] [[کفر]] و [[شرک]] از [[مکه]] به [[رسول اعظم]] {{صل}} رسید ایشان جلسه شورای [[جنگی]] را در [[مسجد]] [[مدینه]] تشکیل دادند و مهم‌ترین سؤال این جلسه نیز «چه باید کرد» بود.

با آنکه اکثر [[تاریخ‌نویسان]] تلاش دارند اعلام کنند که رسول اعظم {{صل}} علی‌رغم نظر اصلی‌شان که [[جنگیدن]] در مدینه بود به نظر مشاورین خود [[احترام]] گذاشتند و در بیرون مدینه جنگیدند، اما [[تصور]] ما این است که این خبر صحیحی نیست؛ زیرا اولاً، تلاش تاریخ‌نویسان با توجه به این که [[عبدالله ابن ابی]] نیز همین نظر را داشت این بوده که نظر رسول اعظم {{صل}} را نیز موافق با نظر [[رئیس]] [[منافقین]] جلوه دهند تا در [[حقیقت]] دفاعیه غیر مستقیمی از [[تشکیلات]] [[نفاق]] در [[تاریخ]] شکل گرفته باشد، ثانیاً، این نظر جنگی کاملاً منافات دارد با نظری که [[حضرت علی]] {{ع}} می‌فرمایند که «هیچ قومی در خانه‌های خود نجنگید الا این که [[ذلیل]] شد» [[جنگ]] در مدینه آن هم با سپاه پرانگیزه مکه کاملاً غیرعقلایی بود و به هیچ وجه نمی‌توان پذیرفت که جنگ در [[شهر]] نظر رسول اعظم {{صل}} باشد<ref>عباس صفائی حائری، تاریخ مجاهدات پیغمبر اکرم {{صل}}، ج۳، ص۱۹۰-۱۹۱.</ref>.

جنگ احد که اصلی‌ترین و شدیدترین نبرد نظامی جناح کفر و شرک علیه رسول اعظم {{صل}} و مسلمانان بود هر چند صدمات و لطمات جبران‌ناپذیری را بر پیکر نحیف و نوپای [[اسلام]] وارد کرد، اما سه لایه متفاوت از مسلمانان را معرفی و مشخص کرد: اول، آنها که به خاطر عنصر نفاق و [[منفعت‌طلبی]] خود اصلاً حاضر به جنگیدن نشدند و از نیمه راه بازگشتند، دوم، آنان که در [[مصایب]] و [[شداید]] [[جنگ]] خصوصاً آنگاه که [[شایعه]] شد که [[رسول الله]] کشته شده، [[سلاح]] بر [[زمین]] گذاشتند و حاضر به ادامه [[نبرد]] نشدند، سوم، آنان که هیچ‌گاه دست از [[حمایت]] [[رسول اعظم]] {{صل}} و [[دین خدا]] برنداشتند و همراه رسول اعظم {{صل}} ماندند و جنگیدند و [[پایداری]] کردند.

حرکت بعدی سران [[قریش]] و وابستگان به جناح [[سیاسی]] [[کفر]] و [[شرک]] علیه رسول اعظم حرکتی بود که آنان با [[دعوت]] از [[یهودیان]] [[بنی نضیر]] فراری در قلعه‌های یهودیان [[خیبر]] انجام دادند. در این حرکت نظامی که می‌توان آن را وسیع‌ترین تجمع [[مخالفان]] و معارضان [[پیامبر اعظم]] {{صل}} دانست، جناح سیاسی کفر و شرک [[مکه]] توانست وسیع‌ترین [[اتحاد]] را میان [[کفار]] و [[مشرکان]] اطراف مکه تا [[مدینه]] از [[قبیله غطفان]] و تیره‌های [[بنی فزاره]]، [[بنی تره]]، [[بنی اشجع]] و حتی هم پیمانان غطفانی‌ها مثل [[بنی اسد]] ایجاد کنند و سران [[یهودی]] بنی نضیر مستقر در خیبر نیز قبائل [[بنی قریظه]] که همپیمان رسول اعظم {{صل}} بودند به [[پیمان‌شکنی]] و [[پیوستن]] به [[حزب]] سیاسی کفار و [[مشرکین]] دعوت کند<ref>سیره حلبیه، ج۲، ص۲۳۲.</ref>. همچنین نباید از فعالیت مخفیانه [[منافقان]] و چگونگی ایجاد پیوند میان مشرکان و یهودیان توسط آنها [[غافل]] بود و نیز نقشی که آنان به عنوان ستون پنجم [[دشمن]] در میان [[مؤمنان]] و رسول اعظم و در جهت [[تخریب]] [[روحیه]] آنها ایفا می‌کردند. این تجمع نظامی - سیاسی به [[جنگ احزاب]] [[شهرت]] یافته، تجمع مجموعه جناح‌ها و [[احزاب سیاسی]] کفر و شرک، [[یهود]] و منافقان علیه [[قدرت]] نو و تازه متولد شده مدینه به [[رهبری]] و [[هدایت]] رسول اعظم {{صل}} دانست. اما می‌توان گفت که [[شکست]] سران جناح کفر و به دنبالش شکست نیروهای یهودی و [[پاک‌سازی]] نهایی آنان از منطقه را به دنبال داشت. در [[حقیقت]] [[پیروزی]] [[مسلمانان]] در این نبرد بر جناح‌های [[متحد]] شده علیه آنان توانست پایان‌بخش حرکت نظامی جناح کفر و شرک مکه علیه رسول اعظم و مؤمنان به وی باشد<ref>رسول اعظم {{صل}} در پایان نبرد خندق فرمودند: {{متن حدیث|ذَهَبَ رِيحُهُمْ وَ لَا يَغْزُونَنَا بَعْدَ الْيَوْمِ وَ نَحْنُ نَغْزُوهُمْ إِنْ شَاءَ اللَّهُ}}؛ سیره حلبیه، ج۲، ص۳۲۸؛ بحارالانوار، ج۲۰، ص۲۷۳.</ref>، اما پایان‌بخش حرکت‌ها و درگیری‌های نظامی آنان نبود.

== پرسش مستقیم ==