تفسیر مأثور از امام کاظم: تفاوت میان نسخهها
جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۵، قسمت دوم
(صفحهای تازه حاوی «{{امامت}} <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخههای بحث '''تفسیر مأثور''' است. </div> ==مقدمه== صدوق با سند صحیح از محمد بن ابی عمیر روایت کرده است که شنیدم موسی بن جعفر{{عم}} میفرمود: {{متن حدیث|لَ...» ایجاد کرد) برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
خط ۲: | خط ۲: | ||
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخههای بحث '''[[تفسیر مأثور]]''' است. </div> | <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخههای بحث '''[[تفسیر مأثور]]''' است. </div> | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
[[صدوق]] با [[سند صحیح]] از [[محمد بن ابی عمیر]] [[روایت]] کرده است که شنیدم [[موسی بن جعفر]]{{عم}} میفرمود: | [[صدوق]] با [[سند صحیح]] از [[محمد بن ابی عمیر]] [[روایت]] کرده است که شنیدم [[موسی بن جعفر]] {{عم}} میفرمود: | ||
{{متن حدیث|لَا يُخَلِّدُ اللَّهُ فِي النَّارِ إِلَّا أَهْلَ الْكُفْرِ وَ الْجُحُودِ وَ أَهْلَ الضَّلَالِ وَ الشِّرْكِ وَ مَنِ اجْتَنَبَ الْكَبَائِرَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ لَمْ يُسْأَلْ عَنِ الصَّغَائِرِ قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى- {{متن قرآن|إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبَائِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَنُدْخِلْكُمْ مُدْخَلًا كَرِيمًا}}<ref>«اگر از گناهان بزرگی که از آن بازداشته شدهاید دوری گزینید از گناهان (کوچک) تان چشم میپوشیم و شما را به جایگاهی کرامند در میآوریم» سوره نساء، آیه ۳۱.</ref>}}<ref>تفسیر العیاشی، ج۱، ص۲۳۸ (نساء، ۱۱۲).</ref>؛ «[[خدا]] جز [[اهل کفر]] و [[انکار]]، و [[اهل]] [[ضلالت]] و [[شرک]] را همیشه در [[آتش]] قرار نمیدهد، و هرکس از [[مؤمنان]] که از [[گناهان بزرگ]] اجتناب کند، از [[گناهان]] کوچک از او سؤال نمیشود؛ زیرا [[خدای تبارک و تعالی]] فرموده است: اگر از بزرگهای آنچه از آن [[نهی]] شدهاید، دوری کنید، بدیهای شما را از شما میزداییم و شما را در جایگاهی گرامی وارد میکنیم». | {{متن حدیث|لَا يُخَلِّدُ اللَّهُ فِي النَّارِ إِلَّا أَهْلَ الْكُفْرِ وَ الْجُحُودِ وَ أَهْلَ الضَّلَالِ وَ الشِّرْكِ وَ مَنِ اجْتَنَبَ الْكَبَائِرَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ لَمْ يُسْأَلْ عَنِ الصَّغَائِرِ قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى- {{متن قرآن|إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبَائِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَنُدْخِلْكُمْ مُدْخَلًا كَرِيمًا}}<ref>«اگر از گناهان بزرگی که از آن بازداشته شدهاید دوری گزینید از گناهان (کوچک) تان چشم میپوشیم و شما را به جایگاهی کرامند در میآوریم» سوره نساء، آیه ۳۱.</ref>}}<ref>تفسیر العیاشی، ج۱، ص۲۳۸ (نساء، ۱۱۲).</ref>؛ «[[خدا]] جز [[اهل کفر]] و [[انکار]]، و [[اهل]] [[ضلالت]] و [[شرک]] را همیشه در [[آتش]] قرار نمیدهد، و هرکس از [[مؤمنان]] که از [[گناهان بزرگ]] اجتناب کند، از [[گناهان]] کوچک از او سؤال نمیشود؛ زیرا [[خدای تبارک و تعالی]] فرموده است: اگر از بزرگهای آنچه از آن [[نهی]] شدهاید، دوری کنید، بدیهای شما را از شما میزداییم و شما را در جایگاهی گرامی وارد میکنیم». | ||
در این [[حدیث]]، [[امام]]{{ع}} به [[صراحت]] به [[تفسیر آیه]] نپرداخته است، ولی از مطلبی که با استناد به [[آیه]] بیان فرموده، [[تفسیر]] «[[سیئات]]» به دست میآید؛ زیرا معلوم میشود که منظور از سیئات، گناهان کوچک است. | در این [[حدیث]]، [[امام]] {{ع}} به [[صراحت]] به [[تفسیر آیه]] نپرداخته است، ولی از مطلبی که با استناد به [[آیه]] بیان فرموده، [[تفسیر]] «[[سیئات]]» به دست میآید؛ زیرا معلوم میشود که منظور از سیئات، گناهان کوچک است. | ||
در حدیث دیگری که عیّاشی دربارۀ این آیه از آن [[حضرت]] نقل کرده است، گناهان بزرگ به گناهانی که خدا [[وعده]] آتش بر آن داده، تفسیر و اطلاق [[تکفیر]] سیئات، به [[ایمان]] مقیّد شده است؛ زیرا فرموده است: {{متن حدیث|مَنِ اجْتَنَبَ مَا وَعَدَ اللَّهُ عَلَيْهِ النَّارَ إِذَا كَانَ مُؤْمِناً كَفَّرَ عَنْهُ سَيِّئَاتِهِ}}<ref>صدوق، التوحید، ص۴۰۷ (باب الامر و النهی و الوعد و الوعید، ح۶).</ref>؛ | در حدیث دیگری که عیّاشی دربارۀ این آیه از آن [[حضرت]] نقل کرده است، گناهان بزرگ به گناهانی که خدا [[وعده]] آتش بر آن داده، تفسیر و اطلاق [[تکفیر]] سیئات، به [[ایمان]] مقیّد شده است؛ زیرا فرموده است: {{متن حدیث|مَنِ اجْتَنَبَ مَا وَعَدَ اللَّهُ عَلَيْهِ النَّارَ إِذَا كَانَ مُؤْمِناً كَفَّرَ عَنْهُ سَيِّئَاتِهِ}}<ref>صدوق، التوحید، ص۴۰۷ (باب الامر و النهی و الوعد و الوعید، ح۶).</ref>؛ | ||
خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
در [[حدیثی]] دیگر، کلمه «ماء» در آیۀ {{متن قرآن|قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُكُمْ غَوْرًا فَمَنْ يَأْتِيكُمْ بِمَاءٍ مَعِينٍ}}<ref>«بگو: به من بگویید اگر آب (سرزمین) شما فرو رود چه کسی برای شما آبی روان میآورد؟» سوره ملک، آیه ۳۰.</ref>به [[وجود امام]] تفسیر و [[تأویل]] شده است؛ زیرا [[روایت]] شده که امام در پاسخ سؤال از تأویل این آیه، فرموده: {{متن حدیث|إِذَا فَقَدْتُمْ إِمَامَكُمْ فَلَمْ تَرَوْهُ، فَمَا ذَا تَصْنَعُونَ}}<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۲۴، ص۱۰۰، ح۲ و ج۵۱، ص۱۵۱، ح۵.</ref>؛ | در [[حدیثی]] دیگر، کلمه «ماء» در آیۀ {{متن قرآن|قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُكُمْ غَوْرًا فَمَنْ يَأْتِيكُمْ بِمَاءٍ مَعِينٍ}}<ref>«بگو: به من بگویید اگر آب (سرزمین) شما فرو رود چه کسی برای شما آبی روان میآورد؟» سوره ملک، آیه ۳۰.</ref>به [[وجود امام]] تفسیر و [[تأویل]] شده است؛ زیرا [[روایت]] شده که امام در پاسخ سؤال از تأویل این آیه، فرموده: {{متن حدیث|إِذَا فَقَدْتُمْ إِمَامَكُمْ فَلَمْ تَرَوْهُ، فَمَا ذَا تَصْنَعُونَ}}<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۲۴، ص۱۰۰، ح۲ و ج۵۱، ص۱۵۱، ح۵.</ref>؛ | ||
در حدیثی دیگر آمده است: [[هارون عباسی]] به آن حضرت گفت: چرا شیعیانتان را از اینکه به شما میگویند: «یابن [[رسول الله]]» باز نمیدارید و حال آنکه شما [[فرزندان علی]]{{ع}} هستید و [[فاطمه]]{{س}} فقط ظرف است و فرزند به [[پدر]] منسوب میباشد نه [[مادر]]. [[حضرت]] در پاسخ [[آیه]] {{متن قرآن|وَوَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ كُلًّا هَدَيْنَا وَنُوحًا هَدَيْنَا مِنْ قَبْلُ وَمِنْ ذُرِّيَّتِهِ دَاوُودَ وَسُلَيْمَانَ وَأَيُّوبَ وَيُوسُفَ وَمُوسَى وَهَارُونَ وَكَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ}}<ref>«و به او اسحاق و یعقوب را بخشیدیم و همه را راهنمایی کردیم- نوح را پیشتر راهنمایی کرده بودیم- و داود و سلیمان و ایوب و یوسف و موسی و هارون را که از فرزندزادگان وی بودند (نیز راهنمایی کردیم)؛ و این چنین نیکوکاران را پاداش میدهیم» سوره انعام، آیه ۸۴.</ref> را [[تلاوت]] کرد و فرمود: همانطور که [[حضرت عیسی]] از طریق [[حضرت مریم]] به ذریّۀ [[انبیا]] ملحق شده، ما نیز از طریق مادرمان فاطمه{{س}} به ذریّه [[پیامبر]]{{صل}} ملحق میشویم. | در حدیثی دیگر آمده است: [[هارون عباسی]] به آن حضرت گفت: چرا شیعیانتان را از اینکه به شما میگویند: «یابن [[رسول الله]]» باز نمیدارید و حال آنکه شما [[فرزندان علی]] {{ع}} هستید و [[فاطمه]] {{س}} فقط ظرف است و فرزند به [[پدر]] منسوب میباشد نه [[مادر]]. [[حضرت]] در پاسخ [[آیه]] {{متن قرآن|وَوَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ كُلًّا هَدَيْنَا وَنُوحًا هَدَيْنَا مِنْ قَبْلُ وَمِنْ ذُرِّيَّتِهِ دَاوُودَ وَسُلَيْمَانَ وَأَيُّوبَ وَيُوسُفَ وَمُوسَى وَهَارُونَ وَكَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ}}<ref>«و به او اسحاق و یعقوب را بخشیدیم و همه را راهنمایی کردیم- نوح را پیشتر راهنمایی کرده بودیم- و داود و سلیمان و ایوب و یوسف و موسی و هارون را که از فرزندزادگان وی بودند (نیز راهنمایی کردیم)؛ و این چنین نیکوکاران را پاداش میدهیم» سوره انعام، آیه ۸۴.</ref> را [[تلاوت]] کرد و فرمود: همانطور که [[حضرت عیسی]] از طریق [[حضرت مریم]] به ذریّۀ [[انبیا]] ملحق شده، ما نیز از طریق مادرمان فاطمه {{س}} به ذریّه [[پیامبر]] {{صل}} ملحق میشویم. | ||
افزون بر آن، به [[آیه مباهله]] {{متن قرآن|فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ...}}<ref>«بنابراین، پس از دست یافتن تو به دانش، به هر کس که با تو به چالش برخیزد؛ بگو: بیایید تا فرزندان خود و فرزندان شما و زنان خود و زنان شما و خودیهای خویش و خودیهای شما را فرا خوانیم آنگاه (به درگاه خداوند) زاری کنیم تا لعنت خداوند را بر دروغگویان نهیم» سوره آل عمران، آیه ۶۱.</ref> نیز [[استدلال]] کرده و فرمودند: در وقت [[مباهله]] به [[اجماع امت]] کسی جز علی و فاطمه و حسن و حسین همراه پیامبر نبودهاند؛ پس [[تأویل]] {{متن قرآن|أَبْنَاءَنَا}} حسن و حسین است».<ref>ر.ک: مجلسی، بحار الانوار، ج۴۸، ص۱۲۲، ۱۲۳ و ۱۲۸ و ج۹۶، ص۲۴۱.</ref>. | افزون بر آن، به [[آیه مباهله]] {{متن قرآن|فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ...}}<ref>«بنابراین، پس از دست یافتن تو به دانش، به هر کس که با تو به چالش برخیزد؛ بگو: بیایید تا فرزندان خود و فرزندان شما و زنان خود و زنان شما و خودیهای خویش و خودیهای شما را فرا خوانیم آنگاه (به درگاه خداوند) زاری کنیم تا لعنت خداوند را بر دروغگویان نهیم» سوره آل عمران، آیه ۶۱.</ref> نیز [[استدلال]] کرده و فرمودند: در وقت [[مباهله]] به [[اجماع امت]] کسی جز علی و فاطمه و حسن و حسین همراه پیامبر نبودهاند؛ پس [[تأویل]] {{متن قرآن|أَبْنَاءَنَا}} حسن و حسین است».<ref>ر. ک: مجلسی، بحار الانوار، ج۴۸، ص۱۲۲، ۱۲۳ و ۱۲۸ و ج۹۶، ص۲۴۱.</ref>. | ||
اینگونه استفادههای وی از [[آیات]] را نیز میتوان بخشی دیگر از تفسیرهای وی به شمار آورد؛ زیرا دلالت آیات بر نکات مورد استفادۀ وی بر افراد عادی پنهان بوده و پس از بیان حضرت، آشکار شده است. | اینگونه استفادههای وی از [[آیات]] را نیز میتوان بخشی دیگر از تفسیرهای وی به شمار آورد؛ زیرا دلالت آیات بر نکات مورد استفادۀ وی بر افراد عادی پنهان بوده و پس از بیان حضرت، آشکار شده است. | ||
برخی دیگر از [[تفسیر]] و تأویلهای [[مأثور]] از آن حضرت را دربارۀ آیات {{متن قرآن|يُرِيدُونَ لِيُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ...}}<ref>«بر آنند که نور خداوند را با دهانهاشان خاموش کنند و خداوند کاملکننده نور خویش است هر چند کافران نپسندند» سوره صف، آیه ۸.</ref> و {{متن قرآن|وَأَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَةً وَبَاطِنَةً}}<ref>«آیا ندیدهاید که خداوند آنچه را در آسمانها و در زمین است برای شما رام کرد و نعمتهای آشکار و پنهان خود را بر شما تمام کرد؟ و برخی از مردم بیهیچ دانش و رهنمود و کتاب روشنی درباره خدا چالش میورزند» سوره لقمان، آیه ۲۰.</ref> در مصادر ذکرشده در پاورقی<ref>ر.ک: مجلسی، بحار الانوار، ج۲۴، ص۳۳۶، ح۵۹، ج۵۱، ص۱۵۰، ح۲.</ref> بنگرید.<ref>[[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۷۱-۷۳.</ref> | برخی دیگر از [[تفسیر]] و تأویلهای [[مأثور]] از آن حضرت را دربارۀ آیات {{متن قرآن|يُرِيدُونَ لِيُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ...}}<ref>«بر آنند که نور خداوند را با دهانهاشان خاموش کنند و خداوند کاملکننده نور خویش است هر چند کافران نپسندند» سوره صف، آیه ۸.</ref> و {{متن قرآن|وَأَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَةً وَبَاطِنَةً}}<ref>«آیا ندیدهاید که خداوند آنچه را در آسمانها و در زمین است برای شما رام کرد و نعمتهای آشکار و پنهان خود را بر شما تمام کرد؟ و برخی از مردم بیهیچ دانش و رهنمود و کتاب روشنی درباره خدا چالش میورزند» سوره لقمان، آیه ۲۰.</ref> در مصادر ذکرشده در پاورقی<ref>ر. ک: مجلسی، بحار الانوار، ج۲۴، ص۳۳۶، ح۵۹، ج۵۱، ص۱۵۰، ح۲.</ref> بنگرید.<ref>[[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۷۱-۷۳.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == |