سوره غافر: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

== ویژگی‌های سوره غافر ==

# دارای ۸۵ [[آیه]] به عدد [[کوفی]] و شامی، ۸۴ آیه به عدد حجازی، ۸۲ آیه به عدد [[بصری]]، ۱۱۹۹ یا ۱۲۸۸ کلمه و ۴۹۶۰ یا ۵۱۰۹ حرف است.

# در [[ترتیب نزول]]، شصتمین و در [[مصحف شریف]] چهلمین سوره است.

# بعد از [[سوره زمر]] و پیش از [[سوره فصّلت]] در مکه و پیش از [[هجرت]] نازل و به همین ترتیب نیز در مصحف شریف گردآوری شد.

# از [[ابن‌عباس]] نقل شده که آیات {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ يُجَادِلُونَ فِي آيَاتِ اللَّهِ بِغَيْرِ سُلْطَانٍ أَتَاهُمْ إِنْ فِي صُدُورِهِمْ إِلَّا كِبْرٌ مَا هُمْ بِبَالِغِيهِ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ}}<ref>«آنان که در آیات خداوند بی‌آنکه برهانی نزد آنان آمده باشد چالش می‌ورزند؛ در درونشان جز خویش‌بینی نیست که به آن (هم) نمی‌رسند؛ از این روی به خداوند پناه جو که اوست که شنوای بیناست» سوره غافر، آیه ۵۶.</ref> و {{متن قرآن|لَخَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أَكْبَرُ مِنْ خَلْقِ النَّاسِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>«به یقین آفرینش آسمان‌ها و زمین بزرگ‌تر از آفرینش مردم است اما بیشتر مردم نمی‌دانند» سوره غافر، آیه ۵۷.</ref> [[مدنی]] است.

# از نظر کمیت، از سور [[مثانی]] و دقیقاً نیم جزء [[قرآن]] است.

# نخستین سوره از سُوَر [[حوامیم]] (سوره‌هایی که با [[حروف مقطعه]] «حم» آغاز می‌شوند) و بیست و یکمین سوره از سُوَر مقطعات است.

# گفته شده است دو آیه [[منسوخ]] دارد.

== مطالب عمده سوره غافر ==

# بیان [[تقابل]] دائم [[حق و باطل]]، [[ایمان]] و [[کفر]] و [[ارزش‌ها]] و [[ضد ارزش‌ها]]؛

# مطالبی درباره [[توحید]] و [[خداشناسی]] و [[تدبیر]] [[خداوند]] در [[جهان]] [[خلقت]]؛

# ارائه بخش‌هایی از [[تاریخ]] [[بنی‌اسرائیل]]؛ موسی {{ع}} و [[هارون]] با [[فرعون]] و [[هامان]] و نیز داستان [[مؤمن]] [[آل‌فرعون]]؛

# مطالبی از [[خلقت انسان]]؛

# مطالبی از [[معاد]]؛

# [[تشویق]] به [[سیر]] و [[سیاحت]] برای [[عبرت‌آموزی]]<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۷، صفحه ۳۰۲؛ سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، جلد۱، صفحه ۱۹۴و۶۴و۴۳و۴۱؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۶؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۶؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۳؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد۲۰، صفحه ۳؛ هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، صفحه (۳۳۲-۳۳۴)؛ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه (۴۰۹-۱۸۱) و ۳۰۹.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ص:۳۰۰۶.</ref>

== اسامی سوره غافر ==

# '''[[مؤمن]]:''' مشهورترین نام این [[سوره]] «مؤمن» است که در [[آیه]] {{متن قرآن|وَقَالَ رَجُلٌ مُؤْمِنٌ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَكْتُمُ إِيمَانَهُ أَتَقْتُلُونَ رَجُلًا أَنْ يَقُولَ رَبِّيَ اللَّهُ وَقَدْ جَاءَكُمْ بِالْبَيِّنَاتِ مِنْ رَبِّكُمْ وَإِنْ يَكُ كَاذِبًا فَعَلَيْهِ كَذِبُهُ وَإِنْ يَكُ صَادِقًا يُصِبْكُمْ بَعْضُ الَّذِي يَعِدُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ كَذَّابٌ}}<ref>«و مردی مؤمن از فرعونیان که ایمانش را پنهان می‌داشت گفت: آیا مردی را می‌کشید که می‌گوید: پروردگار من، خداوند است و برهان‌ها (ی روشن) برایتان از پروردگارتان آورده است؟ و اگر دروغگو باشد، دروغش به زیان خود اوست و اگر راستگو باشد برخی از آنچه به شما وعده می‌دهد بر سرتان خواهد آمد؛ بی‌گمان خداوند کسی را که گزافکاری بسیار دروغگوست راهنمایی نمی‌کند» سوره غافر، آیه ۲۸.</ref> آمده است. [[مؤمن آل فرعون]] به نام [[حزبیل]] یا [[حزقیل]]، از [[خویشاوندان]] [[فرعون]] و فردی [[فاضل]] و متفکر بود که به [[حضرت موسی]] {{ع}} [[ایمان]] آورد و هنگام طرح نقشه فرعون برای [[قتل]] حضرت موسی {{ع}} [[مخالفت]] و آثار زیانبار قتل موسی {{ع}} را بیان کرد و سرانجام فرعون را از این عمل بازداشت. وی در بطن [[نظام]] طاغوتی فرعون، مخفیانه به [[دعوت]] موسی {{ع}} گرویده بود و به نفع او در مجامع دولتی [[تبلیغ]] و از موسی {{ع}} در مقابل توطئه‌های خائنانه فرعون و وابستگانش [[دفاع]] می‌کرد.

# طَول: طَول یعنی [[فضل]] و [[رحمت]] فراوان، و ذوالطَول یعنی صاحب آن رحمت. برخی ذو‌الطول را به معنای [[توانمند]] دانسته‌اند. واژه {{متن قرآن|ذِي الطَّوْلِ}} در پایان آیه سوم این سوره در [[وصف]] [[خداوند]] به کار رفته است؛ لذا نام «طَول» را بر این سوره نهاده‌اند.

# حم اول و حم مؤمن: این سوره با [[حروف مقطعه]] «حم» آغاز شده و نخستین سوره از سور [[حوامیم]] است؛ لذا به «حم أول» نامگذاری شده است. برای تمایز این سوره با حوامیم دیگر، این سوره گاهی به «حم مؤمن» نیز خوانده می‌شود<ref>سخاوی، علی بن محمد، جمال القراء و کمال الاقراء، جلد۱، صفحه ۱۸۱؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۶؛ حجتی، محمد باقر، پژوهشی درتاریخ قرآن کریم، صفحه ۱۴۴؛ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۴۰۹؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد۲۰، صفحه ۳؛ سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، جلد۱، صفحه ۱۹۴</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ص:۷۹۶.</ref>