دعای عرفه: تفاوت میان نسخه‌ها

دعای عرفه (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۱ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۳۵

۱۲٬۶۸۱ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۱ سپتامبر ۲۰۲۲

←‏منابع

دیداریویکی‌متن

Jaafari

مدیران

۷۳٬۳۶۴

ویرایش

@@ خط ۱۱۹: / خط ۱۱۹: @@
 اولاً: شاید در اقدم که به آن دسترسی نیست ذیل وجود داشته باشد.
 ثانیاً: این که حاج [[شیخ عباس قمی]] به طور قطع و بدون ذکر وجود در برخی از نسخه‌ها این ذیل را به کتاب «اقبال» [[سید]] نسبت داده و با تبحر و خبرؤیتی که دارد استفاده می‌شود نسخه صحیحی نزد حاج شیخ از «اقبال» بوده است و لذا اشکال [[علامه]] طهرانی به این که چرا حاج شیخ نگفته در برخی از نسخه‌های اقبال وارد نیست.<ref>[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[دانشنامه علمی کلمات امام حسین ج۱ (کتاب)|دانشنامه علمی کلمات امام حسین]]، ج۱، ص ۴۱۶.</ref>
+===بلند بودن مضمون [[دعا]]===
+یکی از [[ادله]] کسانی که ذیل [[دعای عرفه]] را به [[حضرت]] نسبت می‌دهند این است که مضامین جملات آن به حدی بلند است که از عهده غیر [[معصوم]] برنمی‌آید.
+آنان می‌گویند:
+ما با این بخش پایانی از دعای عرفه به عالم [[تحدی]] می‌کنیم، آن‌گونه که با [[قرآن]] تحدی می‌کنیم... در دعاهای مناجات‌گران و داعیان پیشین بگردید، اگر دعایی مشابه این دعا پیدا کردید ما می‌پذیریم که این دعا در حد دعای معصوم نیست و غیر معصوم آن را گفته است؛ اگر غیر معصوم می‌تواند دعایی این چنین در اوج را بگوید، پس همه صوفیان و عارفانی که امروزه در گوشه و کنار [[دنیا]] هستند، بیایند جمع شوند و مشابه این [[دعای امام حسین]]{{ع}} را بسازند و حتی اگر از گذشتگان و یا از [[عارفان]] موجود هم [[کلام]] مشابهی دیده شد، ما سخن خود را (که می‌گوییم این جملات از [[امام]] معصوم{{ع}} صادر شده است) پس می‌گیریم، ولی اگر نیاوردید که قطعاً نمی‌آورید بدانید که این بخش پایانی تنها از معصوم صادر گشته است و بر اوج [[عصمت]] گونه این فراز پایانی از دعای عرفه عالمانی در اوج، [[گواهی]] داده‌اند<ref>مهدی حسینیان قمی، «دفاع از بخش پایانی دعای عرفه امام حسین{{ع}}»، سمات، ش. ۵، ۱۳۹۰ ه.ش، ص۵۷.</ref>.
+[[آیت الله سعادت پرور]] می‌گوید:
+پس از بخش فوق، حوایجی دیگر تقاضا شده و پس از آن حضرت{{ع}} [[خداوند]] را به کمالاتی می‌خواند و سپس باز به حوایجی اشاره می‌فرماید و بعد از آن، گویا چنان در [[ذات ربوبی]] محو می‌شود که (از نظری) خویش را فراموش می‌کند و سخنان خود را با بیاناتی که با {{متن حدیث|إِلَهِي أَنَا الْفَقِيرُ}} و... شروع می‌شود، می‌فرماید. استاد ما مرحوم [[علامه طباطبایی]] می‌فرمود: «این بخش دعا درخور گفتگوی هر [[فیلسوف]] و [[عارفی]](از شدت پرمحتوایی و ظرافت) نمی‌باشد، بلکه اصلاً این گفتار را جز از معصومی هم چون [[سیدالشهدا]]{{ع}} نمی‌توان دانست؛ زیرا این سخنان به گونه‌ای است که از [[شرافت]] و [[عظمت]] معانی، می‌خواهد منفجر شود»<ref>علی سعادت پرور، نور هدایت، ج۳، ص۲۰۰.</ref>.
+[[محمد تقی بهجت|آیت الله بهجت]] می‌فرماید:
+در آخر کتاب [[الفوائد المدنیة (کتاب)|الفوائد المدنیة]] رساله‌ای از [[سید بن طاووس]] است. مرحوم [[سید]] کأنه از جهت احاطه به [[روایات]] و [[ادعیه]]، اول است. او قائل به [[الهام]] بود و می‌فرمود: {{عربی|إنی لأعرف من یعرف لیلة القدر}}؛ «من کسی را می‌شناسم که [[شب قدر]] را می‌شناسد». گاهی هم [[دعا]] از پیش خود انشاء می‌نماید. ذیل [[دعای عرفه]] هم یا [[روایت]] است، یا از خود سید. در هر حال از مضمون آن برمی‌آید که مطالب [[توحیدی]] آن، بالاتر از [[علوم]] متعارف است<ref>رخشاد، در محضر حضرت آیت‌الله العظمی بهجت، ج۲، ص۴۱۱، ش۱۲۶۸.</ref>.
+[[سید موسی شبیری زنجانی|آیت الله شبیری زنجانی]] می‌گوید:
+[[امام خمینی]] چون با [[عرفان]] سروکار داشت و مضامین ذیل دعای عرفه را بلند و والا یافته بود، [[معتقد]] بود که این ذیل حتماً از [[حضرت سید الشهداء]]{{ع}} است و می‌فرمود: «اگر غیر [[معصوم]] بخواهد چنین دعایی را انشاء کند، چانه‌اش می‌چلد!»<ref>موسی شبیری زنجانی، جرعه‌ای از دریا، ج۳، ص۲۵۶.</ref>.
+[[آیت الله مکارم شیرازی]] درباره ذیل دعای عرفه می‌نویسد:
+گرچه بعضی از [[علما]] در معتبر بودن این اضافه تردید کرده‌اند، ولی [[انصاف]] این است که این زیادتی نیز مضامین مهمی دارد و در حال و هوای همان دعای عرفه است و چیزی که نشان دهد از اضافات گروه‌های [[منحرف]] است در آن نیافتیم<ref>ناصر مکارم شیرازی، کلیات مفاتیح نوین، ص۸۷۸.</ref>.<ref>[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[دانشنامه علمی کلمات امام حسین ج۱ (کتاب)|دانشنامه علمی کلمات امام حسین]]، ج۱، ص ۴۱۶.</ref>
+===عدم [[مخالفت]] با [[قرآن]] و [[سنت]]===
+همان‌گونه که بعداً به تفصیل خواهیم گفت: [[میزان]] در اعتبار یک روایت مطابقت آن با قرآن و سنت [[قطعی]] است و در مضامین ذیل دعای عرفه مطلبی که مخالفت با آن دو باشد وجود ندارد بلکه همگی مطابق با [[شرع]] است.<ref>[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[دانشنامه علمی کلمات امام حسین ج۱ (کتاب)|دانشنامه علمی کلمات امام حسین]]، ج۱، ص ۴۱۸.</ref>
+===اضافات بر «اقبال» از سوی سید===
+رسم بر این بوده که مؤلفان به مرور [[زمان]] چون به موضوعی که مربوط به کتاب خود بود دست می‌یافتند آن را به کتابشان ملحق کرده و در چاپ جدید آن را به طبع می‌رسانند همان‌گونه که امروزه در چاپ‌های [[مجدد]] برخی از کتاب‌ها اضافاتی را [[مشاهده]] می‌نماییم.
+شیخ [[فارس]] تبریزیان (الحسون) در مقدمه کتاب [[سعد السعود (کتاب)|سعد السعود]] می‌نویسد: [[سید بن طاووس]] کتاب «اقبال» را ذکر کرده و این که دو جلد است؛ از [[ماه شوال]] تا آخر [[ذی الحجه]] و دوم آن از [[ماه محرم]] تا آخر [[ماه شعبان]] و [[اعمال]] [[ماه رمضان]] را ذکر نکرده با وجود آن‌که در مخطوطات کتاب [[اقبال (کتاب)|اقبال]] و طبع شده‌های از آن به تفصیل اعمال ماه رمضان آمده است.
+و این برمی‌گردد به نحوه اجرای سید بن طاووس در کتابش «اقبال» از تعدیلات و اضافات؛ زیرا بعد از اعمال ماه رمضان بر آن اضافاتی آورده، حتی بر مقدمه کتابش «اقبال» اضافه داشته و به این مطلب تصریح نموده است.<ref>{{عربی|ذکر [[السید]] [[ابن طاووس]] کتاب الإقبال و أنه مجلدان: [[الأول]] من [[شهر]] [[شوال]] و إلی آخر ذی [[الحجة]]، و الثانی من شهر [[محرم]] و إلی آخر شهر [[شعبان]]، و لم یذکر أعمال شهر [[رمضان]]، مع أن فی مخطوطات کتاب «الإقبال» و مطبوعاته [[ورد]] بالتفصیل فیها أعمال شهر رمضان.
+و هذا یرجع إلی ما أجراه السید ابن طاووس علی کتابه «الإقبال» من تعدیلات وإضافات، فأضاف علیه فیما بعد أعمال شهر رمضان، حتی أنه أضاف علی مقدمة کتابه «الإقبال» و صرح بهذا المطلب}}؛ [[علی بن موسی]] ابن طاووس، سعد السعود للنفوس، ص۶۵-۶۶.</ref>.
+او نیز در نتیجه‌گیری خود می‌گوید: بین نسخه‌های کتاب «اقبال» [[اختلاف]] بسیار و زیاده و نقصان و تقدیم و تأخیر است و ظاهر آن است که این اختلاف به خود مؤلف بازمی‌گردد نه به ناسخان، آن‌گونه که برخی [[تصور]] کرده‌اند؛ زیرا آن را در مدت طولانی تألیف کرده و بر آن در گذر [[زمان]] تعدیلاتی ایجاد نموده است.<ref>{{عربی|إن بین نسخ کتاب «الإقبال» اختلاف کثیر و زیادة و نقصان و تقدیم و تأخیر، و الظاهر رجوع هذا الاختلاف إلی المؤلف نفسه قدس الله روحه، لا إلی النساخ کما تصوره البعض، حیث ألفه فی مدة طویلة و أجری علیه تعدیلات بمرور الزمان}}؛ علی بن موسی ابن طاووس، سعد السعود للنفوس، ص۷۰.</ref>.
+«اتان کلبرگ» نیز به برخی از این اضافات در «کتابخانه [[ابن طاووس]]» اشاره نموده است<ref>اتان کلبرگ، کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار او، ترجمه رسول جعفریان و علی قرایی، ص۷۰.</ref>.
+بر این ادعا می‌توان از خود [[سید بن طاووس]] شواهدی آورد:
+سید بن طاووس در کتاب [[المضمار (کتاب)|المضمار]] که در [[اعمال]] [[ماه رمضان]] است و اکنون ضمن کتاب «اقبال» منتشر شده می‌نویسد: و ما حاشیه‌ای عجیب بر پشت کتابی قدیمی یافتیم که [[روز]] بیست و چهارم از ماه صفر سال شش صد و شصت بعد از تصنیف این کتاب به دست ما رسید و به حسب آنچه [[مشاهده]] کردیم به صواب نزدیک است...<ref>{{عربی|و قد وجدنا تعلیقة غریبة علی ظهر کتاب عتیق وصل إلینا یوم رابع عشرین صفر سنة ستین و ست مائة بعد تصنیف هذا الکتاب، و نحن ذاکروها حسب ما رأیناها قریبة من الصواب}}؛ ابن طاووس، إقبال الأعمال، ج۱، ص۱۵.</ref>.
+او نیز در پایان اعمال [[ماه محرم]] در فصلی با عنوان {{عربی|فیما نذکره عن یوم ثامن و عشرین من محرم}} که روز فتح [[بغداد]] توسط هلاکوخان است می‌نویسد:... و سزاوار است ماه محرم را با آنچه گذشت از خاتمه امثال آن ختم نماییم و از [[خداوند متعال]] می‌خواهیم ما را از حمایتش هنگام جدا شدن از آن خارج نکند و این فصل در این جزء بعد از تصنیف آن اضافه شد.<ref>{{عربی|... و ینبغی أن یختم شهر محرم بما قدمناه من خاتمة أمثاله، و نسأل الله تعالی أن لا یخرجنا من حماه عند انفصاله، و هذا الفصل زیادة فی هذا الجزء بعد تصنیفه فی التاریخ الذی ذکرناه}}؛ ابن طاووس، إقبال الأعمال، ج۲، ص۵۸۶.</ref>.
+[[علامه ابوالحسن شعرانی]] می‌گوید:
+در کتابخانه [[آستان مقدس]] [[رضوی]] نسخه قدیمی و معتبر از «اقبال» دیدم با این زیادت و [[کفعمی]] آن را نقل نکرده شاید برای آن‌که در نسخه وی این زیادت نبوده و خود بعض [[نسخ]] «اقبال» دیدم که سقط بسیار داشت و چند [[دعا]] از آن حذف شده از جمله این زیادت<ref>ابوالحسن شعرانی، دعای عرفه حضرت ابا عبدالله الحسین{{ع}}، ص۴.</ref>.<ref>[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[دانشنامه علمی کلمات امام حسین ج۱ (کتاب)|دانشنامه علمی کلمات امام حسین]]، ج۱، ص ۴۱۸.</ref>
 == منابع ==