عاتکه بنت زید در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' ه. ق ' به 'ه.ق '
جز (جایگزینی متن - 'وصف' به 'وصف') |
جز (جایگزینی متن - ' ه. ق ' به 'ه.ق ') |
||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
طبق [[نقل]] مشهور، [[عبدالله بن ابی بکر]] اولین [[همسر]] عاتکه است [[عبدالله]] علاقه بسیاری بدو داشته چنان‌که از شرکت در بسیاری از فعالیت‌های [[اجتماعی]] مثل نمازهای [[جماعت]] و [[قضات]] و [[نبردها]] دوری می‌جسته است و از این علاقه و [[محبت]] عبدالله را تا حد دانسته‌اند که گفته شده، وی در یکی از [[نمازهای جمعه]] شرکت نکرد و بدین سبب، [[ابوبکر]] او را [[مجازات]] و به [[طلاق]] دادن عاتکه وادار کرد<ref>الوافی بالوفیات، صفدی، ج۱۶، ص۳۱۸.</ref>؛ هرچند پس از آنکه [[ناراحتی]] و شعرسرایی عبدالله را دید، او را به بازگشت همسر خود، [[امر]] کرد. محبت و علاقه عاتکه و عبدالله دو طرفه بود زیرا پس از آنکه عبدالله در [[غزوه طائف]]، به [[سال هشتم هجری]]، تیر خورد و چند سال بعد در [[مدینه]] درگذشت، عاتکه که تنها به [[عبادت]] روی آورد و تا سال‌ها [[ازدواج]] نکرد و چنین سرود:[[سوگند]] یاد می‌کنم که همواره چشمانم بر تو [[اشک]] بریزن و پوس و چهره‌ام همواره خاک‌آلود باشد<ref>{{عربی|آلیت لا تنفک حزینه علیک و لا ینفک جلدی اغبرا}}؛الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۸، ص۲۶۶.</ref>. | طبق [[نقل]] مشهور، [[عبدالله بن ابی بکر]] اولین [[همسر]] عاتکه است [[عبدالله]] علاقه بسیاری بدو داشته چنان‌که از شرکت در بسیاری از فعالیت‌های [[اجتماعی]] مثل نمازهای [[جماعت]] و [[قضات]] و [[نبردها]] دوری می‌جسته است و از این علاقه و [[محبت]] عبدالله را تا حد دانسته‌اند که گفته شده، وی در یکی از [[نمازهای جمعه]] شرکت نکرد و بدین سبب، [[ابوبکر]] او را [[مجازات]] و به [[طلاق]] دادن عاتکه وادار کرد<ref>الوافی بالوفیات، صفدی، ج۱۶، ص۳۱۸.</ref>؛ هرچند پس از آنکه [[ناراحتی]] و شعرسرایی عبدالله را دید، او را به بازگشت همسر خود، [[امر]] کرد. محبت و علاقه عاتکه و عبدالله دو طرفه بود زیرا پس از آنکه عبدالله در [[غزوه طائف]]، به [[سال هشتم هجری]]، تیر خورد و چند سال بعد در [[مدینه]] درگذشت، عاتکه که تنها به [[عبادت]] روی آورد و تا سال‌ها [[ازدواج]] نکرد و چنین سرود:[[سوگند]] یاد می‌کنم که همواره چشمانم بر تو [[اشک]] بریزن و پوس و چهره‌ام همواره خاک‌آلود باشد<ref>{{عربی|آلیت لا تنفک حزینه علیک و لا ینفک جلدی اغبرا}}؛الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۸، ص۲۶۶.</ref>. | ||
گفته شد، عبدالله نیز شرط کرده بود که [[اموال]] و [[ارث]] او را به شرط ازدواج نکردن عاتکه پس از [[مرگ]] او برای او باقی بماند و از این‌رو [[عایشه]] پس از ازدواج عاتکه آنها از او [[طلب]] کرد<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۸، ص۲۶۶.</ref>. پس از [[شهادت]] عبدالله، [[عمر بن خطاب]] بارها از عاتکه خواستگاری کرد تا آنکه وی همسری او را به سال | گفته شد، عبدالله نیز شرط کرده بود که [[اموال]] و [[ارث]] او را به شرط ازدواج نکردن عاتکه پس از [[مرگ]] او برای او باقی بماند و از این‌رو [[عایشه]] پس از ازدواج عاتکه آنها از او [[طلب]] کرد<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۸، ص۲۶۶.</ref>. پس از [[شهادت]] عبدالله، [[عمر بن خطاب]] بارها از عاتکه خواستگاری کرد تا آنکه وی همسری او را به سال ۱۲ه.ق پذیرفت<ref>درباره چگونگی رضایت عاتکه به این ازدواج، داستان‌های زیادی نقل شده است؛ از جمله اینکه عمر این کار را به زور پیش برد؛ این داستان چون با الفاظی بیان می‌شود که با شأن مسلمانی سازگار نیست. خدشه‌پذیر است. در نقد دیگر فردی به نام ربیعة بن امیه پس از خوابی، پیشگویانه این ازدواج و خلافت عمر و بدو گوشزد می‌کند که این داستان نیز ناسازگاری‌های فراوانی دارد؛ زیرا در گذشت ابوبکر در سال ۱۳ه.ق بوده است و ازدواج عمر و عاتکه در سال ۱۲ه.ق در مقبول‌ترین گزارش، عمر برای عاتکه پیغام می‌فرستد که چرا حلال خدا را برای خود حرام کرده‌ای؟ اموال عبدالله را به خاندانش بازگردان و سوگند خود را پس بگیر. (الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۸، ص۲۶۶).</ref>. [[نقل]] است که [[امام علی]] {{ع}} [[شب]] [[عروسی]] که [[عمر]]، [[ولیمه]] عروسی می‌داد، [[سوگند]] [[عاتکه]] (برای همیشه در سوگ [[عبدالله بن ابوبکر]] نشستن) را به او [[یادآوری]] کرد و عاتکه از این یادآوری گریست<ref> الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۸۷۸. به این ماجرا که در منابع بعدی با جزییات بیشتری نقل می‌شود نمی‌توان اعتماد داشت؛ زیرا از این ماجرا در کتاب‌های قبل از قرن چهارم، مانند الطبقات که هر یک به تفصیل به زندگی‌نامه عاتکه بنت زید پرداخته‌اند، نشانی نیست؛ کهن‌ترین منبع موجودی که از این ماجرا خبر می‌دهد کتاب الموشی، تالیف محمد الوشاء اخباری بغدادی (د۳۲۵ق) است که در فصل "بی‌وفایی، طینت زنان است". به نقل از استادش آن را نقل می‌کند (ج۱، ص۳۵) گفتنی است پیش از وی ابن قتیبه دینوری (د ۲۷۶ق) این ماجرا را با نسبت دادن آن به عبدالرحمن بن ابی بکر به جای علی بن ابی طالب {{ع}}، گزارش می‌کند. (عیون اخبار الرضا {{ع}}، شیخ صدوق، ج۱، ص۴۰۵).</ref>. | ||
عاتکه تا [[زمان]] کشتن عمر [[همسر]] او بود. پس از کشته شدن عمر، عاتکه اشعاری را در سوگش سرود. به نظر می‌رسد، این مدت یازده سال که [[عاطفه]] همسر [[خلیفه دوم]] [[مسلمانان]] بود، [[مقام]] [[اجتماعی]] خاص برای وی به همراه داشته است؛ زیرا در احادیثی چند، که در این دوران نقل شده، از عاتکه بنت زیاد می‌شود و در [[منابع حدیثی]] روایتی درباره عاتکه نقل می‌شود که گاه اساس دادن [[فتوا]] و [[حکم]] فقیهی قرار می‌گیرد. در [[حدیثی]] که با نقل‌های متفاوت [[نقل]] شده، بوسیدن [[روزه‌دار]] جایز دانسته شده؛ زیرا [[عاتکه]] روزی سر عمر را که [[روزه]] بود بوسیده است<ref>ابن ابی شبیه این حدیث را ذیل باب {{عربی|من رخص فی القبله للصائم}} نقل می‌کند؛ المنصف، ج۲، ص۴۷۴.</ref>. | عاتکه تا [[زمان]] کشتن عمر [[همسر]] او بود. پس از کشته شدن عمر، عاتکه اشعاری را در سوگش سرود. به نظر می‌رسد، این مدت یازده سال که [[عاطفه]] همسر [[خلیفه دوم]] [[مسلمانان]] بود، [[مقام]] [[اجتماعی]] خاص برای وی به همراه داشته است؛ زیرا در احادیثی چند، که در این دوران نقل شده، از عاتکه بنت زیاد می‌شود و در [[منابع حدیثی]] روایتی درباره عاتکه نقل می‌شود که گاه اساس دادن [[فتوا]] و [[حکم]] فقیهی قرار می‌گیرد. در [[حدیثی]] که با نقل‌های متفاوت [[نقل]] شده، بوسیدن [[روزه‌دار]] جایز دانسته شده؛ زیرا [[عاتکه]] روزی سر عمر را که [[روزه]] بود بوسیده است<ref>ابن ابی شبیه این حدیث را ذیل باب {{عربی|من رخص فی القبله للصائم}} نقل می‌کند؛ المنصف، ج۲، ص۴۷۴.</ref>. | ||