جابر بن عبدالله انصاری در تراجم و رجال: تفاوت میان نسخه‌ها

[[روایات]] مختلف وی در [[علوم]] گوناگون [[جامعیت]] [[علمی]] او را در زمینه‌های [[فقه]]، [[تفسیر]]، [[تاریخ]] و [[کلام]] نشان می‌دهد. جابر را یکی از پرگوینده‌ترین [[احادیث]] [[رسول خدا]] {{صل}} و [[حافظ]] [[سنن]] [[نبوی]] برشمرده‌اند<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۲، ص۲۹۳؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۹۳؛ ذهبی، تذکره، ج۱، ص۴۳.</ref>، احادیث او را که ۱۵۴۰ [[حدیث]] شماره کرده‌اند<ref>ابن حزم، اسماء الصحابه، ص۴۱؛ ابن جوزی، تلقیح فهوم أهل الأثر، ص۶۳۶.</ref> در [[منابع حدیثی شیعه]] و [[اهل سنت]] به طور گسترده موجود است<ref>ر. ک: طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۱۸۲-۱۸۷.</ref>. شمار احادیث [[مسند]] او تنها در [[صحیح بخاری]] نود حدیث است<ref>ابن حجر، الاصابه، مقدمه فتح الباری، ص۴۷۵.</ref>. [[ذهبی]]<ref>سیر، ج۳، ص۱۹۴.</ref> گوید: [[بخاری]] و مسلم در ۵۸ حدیث از جابر با هم مشترک‌اند، ولی بخاری ۲۶ و مسلم ۱۲۶ حدیث از جابر به [[تنهایی]] نقل کرده‌اند. [[احمد بن حنبل]]<ref>مسند، ج۳، ص۲۹۲-۴۰۰.</ref> در مسند خود بیش از صد صفحه را به روایات جابر اختصاص داده است. مسند کامل او جمع آوری شده است [[واثقی]] <ref>جابر بن عبدالله انصاری، حیاته و مسنده.</ref>، چنان که [[ابن کثیر]] دو جلد از جامع المسانید <ref>جامع المسانید، ج۲۴و ۲۵.</ref> خود را به روایات جابر اختصاص داده است. جابر گوید: هفتاد حدیث به تنهایی از [[پیامبر]] شنیدم<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۱، ص۲۳۰؛ شامی، سبل الهدی و الرشاد، ج۷، ص۳۸۰.</ref>. [[دانش]] [[دوستی]] او به گونه‌ای بود که وقتی پیامبر او را در وقت [[تنگدستی]] میان [[انتخاب]] یازده ز ماده و [[آموزش]] دعایی که [[جبرئیل]] برای او آورده بود مخیر نمود، [[دعا]] را انتخاب کرد<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۱، ص۲۳۱.</ref>، او را باید از [[پیشگامان]] [[هجرت]] برای [[طلب]] [[حدیث]] برشمرد؛ زیرا وی برای شنیدن حدیث [[قصاص]] که [[عقبة بن عامر جهنی]] و یا [[عبدالله بن انس]] از [[رسول خدا]] {{صل}} شنیده و در [[مصر]] ساکن شده بود با خرید شتری بدان دیار [[مهاجرت]] و آن حدیث را اخذ کرد<ref>ابن ابی عاصم، الآحاد و المثانی، الآحاد و المثانی، ج۴، ص۷۹؛ سیوطی، حسن المحاضره، ص۱۴۶-۱۴۵.</ref>. کسب [[دانش]] حدیث برای او چنان اهمیت داشت که هرچند خود از [[اصحاب پیامبر]] است؛ اما از بسیاری از [[صحابه]] [[نقل حدیث]] کرده است. این دانش [[دوستی]] او مورد توجه بزرگانی چون أوزاعی بوده و بدان مثال می‌زدند<ref>ابن کثیر، جامع المسانید، ج۲۴ و ۲۵.</ref> در [[مسجد]] [[نبوی]] مجلس درس داشت<ref>سیوطی، حسن المحاضره، ص۱۴۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۱، ص۲۳۳؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۴۶.</ref>. [[زرکلی]]<ref>زرکلی، خیرالدین، الأعلام، ج۲، ص۱۰۴.</ref> تشکیل این جلسه را در اواخر [[عمر]] جابر دانسته است. [[روایات]] بسیار او در [[سیره]] و [[مغازی]] [[رسول الله]] {{صل}}. نیز نشان از [[تدریس]] وسیع و توجه خاص جابر به دانش سیره دارد. [[ابن عقیل]] گوید: به همراه [[امام باقر]] {{ع}} نزد جابر می‌رفتیم و از [[اخبار]] رسول خدا {{صل}} جویا میشدیم و هر آنچه را می‌شنیدیم می‌نوشتیم<ref>بغوی، معجم الصحابه، ج۱، ص۴۴۴-۴۴۵.</ref>. موقعیت [[علمی]] او را با [[ابن عباس]] و [[عبدالله بن عمر]] چنان گفته‌اند که همانند آن دو، گروه بسیاری از شاگردانش همیشه دور او بوده و حرکت می‌کردند<ref>ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۵۳۰.</ref>. به جز امام باقر {{ع}}<ref>برای نمونه ر. ک: ابن ابی خیمه، ج۲، ص۲۰ و ۳۸؛ حمیری، عبدالله بغدادی، قرب الاسناد، ص۱۱۰.</ref>، بسیاری از بزرگان [[تابعین]] مانند [[سعید بن مسیب]]، [[ابو زبیر مکی]]، [[عطاء بن ابی‌رباح]]، [[مجاهد]]، [[شعبی]] و [[حسن بصری]] نیز از او [[روایت]] کرده‌اند<ref>ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۵۳۳-۵۳۱؛ مزی، تهذیب الکمال، ج۴، ص۴۴۴-۴۴۸؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۹۳؛ ذهبی، سیر أعلام النبلاء، ج۳، ص۱۸۹-۱۹۰. فهرست راویان از جابر را بنگرید: واثقی، حسین، جابر بن عبدالله انصاری، ص۸۸-۸۱.</ref>. شرکت در مجلس درس جابر و استماع [[حدیث]] از سوی [[تابعین]] مکی چون عطا و ابوزبیر مکی زمانی بوده که جابر در اواخر [[عمر]]، مدتی در [[مکه]] ساکن بوده است<ref>بغوی، معجم الصحابه، ج۱، ص۴۴۵.</ref>. از میان این افراد [[ابو زبیر]] از او [[روایات]] بسیاری نقل کرده است<ref>دارمی، عبدالله بن بهرام، سنن، ج۱، ص۱۴۹.</ref>، [[علمای شیعه]] با عبارات مختلف در توثیق و [[جلالت]] او سخن گفته‌اند<ref>بنگرید: خلاصة الأقوال، ص۳۲؛ تنقیح، ج۱، ص۲۰۰.</ref>. [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۹۳.</ref> ذیل حدیث {{متن حدیث|اهتز عرش الرحمن لموت سعد بن معاذ}}؛ و ادعای برخی از خزرجی‌ها مبنی بر [[تحریف]] این حدیث از اصل آن یعنی {{متن حدیث|اهتز السریر}}، گوید: جابر آن را ناشی از [[دشمنی]] این دو گروه دانسته است و با اینکه خود [[خزرجی]] است، اما نظر اوسی‌ها را [[تأیید]] کرده است و این، تدین [[واقعی]] جابر است که او را واداشته تا از [[حق]] [[دفاع]] کند.<ref>[[محمد رضا هدایت‌پناه|هدایت‌پناه، محمد رضا]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «جابر بن عبدالله انصاری»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص ۳۴۰ - ۳۴۱.</ref>